اقسام دروغ
دروغ چیست و دارای چه اقسامی است؟
یکی از بیماری‌های مهم زبان که جامعه بزرگ بشر همیشه از آن آسیب دیده و رنج برده است بیماری تباه کننده دروغ است؛ بنابراین سزاوار است که زبان پیوسته تحت حکم عقل و شرع قرار گیرد. از آن جهت که طبع انسان تمایل دارد زبان را آزاد گذاشته، عنان آن را رها نماید، شرع مقدس به حفظ و کنترل آن بسیار تأکید نموده است تا از برخورد این دو تعادل حاصل شود.}}[۱]
دروغ و واژه‌های معادل آن از قبیل «کذب» و «افتراء» و «افک» به معنای خبر مخالف با واقع می‌باشند.
اقسام دروغ: از نظر دانشمندان اخلاق دروغ بر شش قسم است: ۱. دروغ در گفتار ۲. دروغ در نیت ۳. دروغ در عزم ۴. دروغ در وفا به عزم ۵. دروغ در اعمال ۶. دروغ در مقامات دین.
دروغ در گفتار: هر زمان انسان خبری مخالف با واقع را ابراز کند به دروغ در گفتار دچار شده است. شخصی که به خوی دروغگویی مبتلا می‌شود، قلم، زبان و رفتارش محور دروغ می‌چرخد. حضرت علی(ع) فرمود: هیچ عادت و خلقی زشت‌تر از دروغ نیست.[۲]
دروغ در نیت: گاه انسان تصمیم می‌گیرد کار نیکوئی یا هرامر خیر دیگری انجام دهد، اما نیت او بر انجام آن کار فقط خداوند تبارک و تعالی نیست بلکه در تصمیم او خواسته‌های نفسانی و غیر خدایی در آن ریشه دارد که به این حالت دروغ در نیت گفته می‌شود.
دروغ در عزم: گاه انسان تصمیم می‌گیرد کار خیری را برای نزدیک شدن به خدا انجام دهد اما در همین تصمیم به دلیل وجود خللی سستی می‌کند و در تصمیم خود صادق نیست که سرچشمه این سستی و تزلزل چیزی جز خواهش‌های نفسانی نیست که به این حالت دروغ در عزم می‌گویند.
دروغ در عمل: کذب در عمل به آن معنا است که انسان درظاهر حالتی به خود بگیرد که گویای وجود صفتی در باطن اوست حال آنکه از چنان صفتی برخوردار نیست که به این عدم هماهنگی ظاهر و باطن کذب در عمل می‌گویند.[۳]