ابلیس و شیطان در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

جز (A.rezapour صفحهٔ شیطان در قرآن را به ابلیس و شیطان در قرآن منتقل کرد)
خط ۴: خط ۴:
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
'''شیطان''' در قرآن اسم عام است و به هر موجود سرکش و متمردی گفته می‌شود و به ابلیس هم شیطان گفته می‌شود چون موجودی سرکش بوده است. قرآن، شیاطین را از جن و انس معرفی می‌کند که سبب وسوسه و گمراهی انسان می‌شوند. در بیشتر آیات قرآن، مقصود از شیطان، ابلیس است. خلق ابلیس و شیاطین برای امتحان و آزمایش بندگان است که انسان‌ها را دعوت به شر و بدی می‌کنند. گاهی شیطان شامل انسان‌های فاسد و نفس اماره و... هم می‌شود..
'''شیطان''' در قرآن اسم عام است و به هر موجود سرکش و متمردی گفته می‌شود و به ابلیس هم شیطان گفته می‌شود چون موجودی سرکش بوده است. دو واژه شیطان و ابلیس در قرآن با یکدیگر هم پوشانی دارند. قرآن، شیاطین را از جن و انس معرفی می‌کند که سبب وسوسه و گمراهی انسان می‌شوند. در بیشتر آیات قرآن، مقصود از شیطان، ابلیس است. خلق ابلیس و شیاطین برای امتحان و آزمایش بندگان است که انسان‌ها را دعوت به شر و بدی می‌کنند. گاهی شیطان شامل انسان‌های فاسد و نفس اماره و... هم می‌شود.


== کاربرد واژه شیطان در قرآن ==
== کاربرد واژه شیطان در قرآن ==
خط ۲۵: خط ۲۵:
== ابلیس ==
== ابلیس ==
كلمه اِبلیس، ۱۱ بار در قرآن كریم آمده است، ۹ بار آن مربوط به آفرینش آدم است.<ref>فتح الله مجتبایی، ابلیس، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۳، ص۲۵۵.</ref>
كلمه اِبلیس، ۱۱ بار در قرآن كریم آمده است، ۹ بار آن مربوط به آفرینش آدم است.<ref>فتح الله مجتبایی، ابلیس، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۳، ص۲۵۵.</ref>
در بسیاری از آیات قرآن، مقصود از شیطان ابلیس است. مطابق آیات قرآن، ابلیس از جن بود جزو مقربان الهی و در رده فرشتگان بود. او فرمان الهی را گردن ننهاد و بر آدم سجده نکرد و از درگاه الهی رانده شد و ملعون و مطرود خداوند قرار گرفت. ابلیس قسم خورده است بندگان خداوند را گمراه کند جز کسانی که از مخلصین هستند.<ref>سوره ص آیه ۷۳ تا ۸۳، سوره اعراف آیه ۱۱ تا ۱۸، سوره کهف آیه ۵۰، سوره حجر آیه ۲۹ تا ۴۲</ref>


انسان‌ها شیاطین را نمی‌بینند اما آنها انسان‌ها را می‌بینند.<ref>سوره اعراف آیه ۲۷.</ref> خلقت آنها جزئی از آفرینش است و برای امتحان و آزمایش بندگان وجود دارند.<ref>سوره سبأ آیه ۲۱.</ref> شیطان حتی به رسولان هم القا می‌کند اما خداوند القائات آنان را باطل می‌کند.<ref>سوره حج آیه ۵۲.</ref> القائات آنان برای کسانی است که مرضی در دلشان قرار دارد و سنگدل هستند.<ref>سوره حج آیه ۵۳.</ref>
انسان‌ها شیاطین را نمی‌بینند اما آنها انسان‌ها را می‌بینند.<ref>سوره اعراف آیه ۲۷.</ref> خلقت آنها جزئی از آفرینش است و برای امتحان و آزمایش بندگان وجود دارند.<ref>سوره سبأ آیه ۲۱.</ref> شیطان حتی به رسولان هم القا می‌کند اما خداوند القائات آنان را باطل می‌کند.<ref>سوره حج آیه ۵۲.</ref> القائات آنان برای کسانی است که مرضی در دلشان قرار دارد و سنگدل هستند.<ref>سوره حج آیه ۵۳.</ref>
خط ۳۲: خط ۳۰:
شیطان به وسیله زینت دادن اعمال،<ref>سوره نمل آیه ۲۴، سوره نحل آیه ۶۳، سوره عنکبوت آیه ۳۸، سوره انعام آیه ۴۳، سوره انفال آیه ۴۸.</ref> وسوسه<ref>سوره طه آیه ۱۲۰، سوره اعراف آیه ۲۰، سوره ناس آیه ۴ و ۵، سوره فصلت آیه ۳۶، سوره یوسف آیه ۱۰۰.</ref> دعوت و وعده<ref>سوره ابراهیم آیه ۲۲، سوره لقمان آیه ۲۱.  سوره نساء آیه ۶۴.</ref> فریفتن (تسویل)<ref>سوره محمد آیه ۲۵</ref> لغزاندن<ref>سوره بقره آیه ۳۶. سوره آل عمران آیه ۱۵۵.</ref> به فتنه انداختن<ref>سوره اعراف آیه ۲۷.</ref> گمراه کردن<ref>سوره نساء آیه ۶۰، سوره یس آیه ۶۲، سوره نساء آیه ۱۱۹ و ۱۲۰، سوره قصص آیه ۱۵.</ref> القا کردن<ref>سوره انعام آیه ۱۱۲ و ۱۲۱.</ref> انسان ها را به شر و بدی می کشاند. شیطان امر به فحشا و منکر می‌کند.<ref>سوره نور آیه ۲۱، سوره بقره آیه ۲۶۸.</ref> و می خواهد بین انسان ها دشمنی و کینه باشد<ref>سوره مائده آیه ۹۱.</ref> و بندگان را از یاد و ذکر خداوند بازدارد.<ref>سوره انعام آیه ۶۸، سوره مجادله آیه ۱۹.</ref>   
شیطان به وسیله زینت دادن اعمال،<ref>سوره نمل آیه ۲۴، سوره نحل آیه ۶۳، سوره عنکبوت آیه ۳۸، سوره انعام آیه ۴۳، سوره انفال آیه ۴۸.</ref> وسوسه<ref>سوره طه آیه ۱۲۰، سوره اعراف آیه ۲۰، سوره ناس آیه ۴ و ۵، سوره فصلت آیه ۳۶، سوره یوسف آیه ۱۰۰.</ref> دعوت و وعده<ref>سوره ابراهیم آیه ۲۲، سوره لقمان آیه ۲۱.  سوره نساء آیه ۶۴.</ref> فریفتن (تسویل)<ref>سوره محمد آیه ۲۵</ref> لغزاندن<ref>سوره بقره آیه ۳۶. سوره آل عمران آیه ۱۵۵.</ref> به فتنه انداختن<ref>سوره اعراف آیه ۲۷.</ref> گمراه کردن<ref>سوره نساء آیه ۶۰، سوره یس آیه ۶۲، سوره نساء آیه ۱۱۹ و ۱۲۰، سوره قصص آیه ۱۵.</ref> القا کردن<ref>سوره انعام آیه ۱۱۲ و ۱۲۱.</ref> انسان ها را به شر و بدی می کشاند. شیطان امر به فحشا و منکر می‌کند.<ref>سوره نور آیه ۲۱، سوره بقره آیه ۲۶۸.</ref> و می خواهد بین انسان ها دشمنی و کینه باشد<ref>سوره مائده آیه ۹۱.</ref> و بندگان را از یاد و ذکر خداوند بازدارد.<ref>سوره انعام آیه ۶۸، سوره مجادله آیه ۱۹.</ref>   


بعضى از آیات قرآن<ref>سوره شعرا آیه ۹۵، سوره اعراف آیه ۲۷، سوره کهف آیه ۵۰.</ref> دلالت دارند که شیطان لشکریانى دارد که آن‌ها را براى اغواى مردم در خدمت می‌گیرد.<ref>علی محمد قاسمى، شیطان‌شناسى در قرآن، معرفت ۱۳۸۱، شماره ۶۲.</ref>   
بعضى از آیات قرآن<ref>سوره شعرا آیه ۹۵، سوره اعراف آیه ۲۷، سوره کهف آیه ۵۰.</ref> دلالت دارند که شیطان لشکریانى دارد که آن‌ها را براى اغواى مردم در خدمت می‌گیرد.<ref>علی محمد قاسمى، شیطان‌شناسى در قرآن، معرفت ۱۳۸۱، شماره ۶۲.</ref> در قرآن آمده است که شیطان ذریه ای دارد اما مقصود از «ذریه» پیروان و جنود ابلیسند.و اتباع شیطان مجازاً به نام ذریه خوانده شده‌اند.<ref>آذرتاش آذرنوش، ابلیس در قرآن، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۳، ص۲۵۵.</ref> 
 
ابلیس را دوگونه دانسته‌اند: یكی ابلیس عالم كبیر كه همان است كه در قرآن به او اشاره شده است و دیگر ابلیس عالم صغیر یا انسان كه همان صفات رذیلۀ اوست.<ref>عباس زریاب خویی، ابلیس در کلام، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۳، ص۲۵۵.</ref>
 
=== سجده‌نکردن ابلیس بر آدم ===
در بسیاری از آیات قرآن، مقصود از شیطان ابلیس است. مطابق آیات قرآن، ابلیس از جن بود جزو مقربان الهی و در رده فرشتگان بود. او فرمان الهی را گردن ننهاد و بر آدم سجده نکرد و از درگاه الهی رانده شد و ملعون و مطرود خداوند قرار گرفت. ابلیس قسم خورده است بندگان خداوند را گمراه کند جز کسانی که از مخلصین هستند.<ref>سوره ص آیه ۷۳ تا ۸۳، سوره اعراف آیه ۱۱ تا ۱۸، سوره کهف آیه ۵۰، سوره حجر آیه ۲۹ تا ۴۲</ref>
 
ابلیس سجده نكرد و دلیل عدم اطاعت خود را اصل و منشأ خلقت خود و آدم دانست. 
 
همۀ مفسران گفته‌اند كه مقصود از سجدۀ فرشتگان، سجدۀ تعظمی‌و تكریم است نه سجدۀ عبادت. خداوند هرگز فرمان نمی‌دهد كه در ملك او به كسی جز او سجده كنند و جز او را بپرستند.<ref>آذرتاش آذرنوش، ابلیس در قرآن، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۳، ص۲۵۵.</ref>   


== فلسفه آفرینش شیطان ==
== فلسفه آفرینش شیطان ==
خداوند شیطان را جبراً شیطان (به عنوان موجودى شریر و موذى) نیافرید؛ بلکه شیطان پس از خلقت آن‌قدر عبادت خدا را انجام داد که در زمره فرشتگان قرار گرفت. اما خود شیطان بود که‌ با اختیارات خود از امر الهى‌ تخلف کرد و از سجده ‌بر آدم‌ امتناع ‌نمود و بدین ‌روى، مطرود رحمت الهى‌شد. خداوند انسان را در برابر فریب‌ها و اغواگرى‌هاى شیطان بى‌دفاع نگذاشته، بلکه او را به نیروهاى عقلانى و وحیانى مسلّح نموده است. از یک سو، به وسیله عقل و از سوى دیگر، از طریق وحى از ترفندهاى شیطانى آگاهى پیدا کرده است. یکى از سنّت‌هاى الهى «امتحان» اس؛ به این معنا که اراده خدا بر این تعلّق گرفته که همه بندگانش را به انحاى گوناگون بیازماید. خلقت شیطان هم خود وسیله‌اى براى آزمایش انسان‌هاست. آیات فراوانی دلالت دارند که انسان در برابر شیطان مسلوب‌الاختیار نیست، بلکه شیطان از طرق مختلف انسان را به نافرمانى خدا سوق مى‌دهد.<ref>علی محمد قاسمى، شیطان‌شناسى در قرآن، معرفت ۱۳۸۱، شماره ۶۲.</ref>{{پایان پاسخ}}
خداوند شیطان را جبراً شیطان (به عنوان موجودى شریر و موذى) نیافرید؛ بلکه شیطان پس از خلقت آن‌قدر عبادت خدا را انجام داد که در زمره فرشتگان قرار گرفت. اما خود شیطان بود که‌ با اختیارات خود از امر الهى‌ تخلف کرد و از سجده ‌بر آدم‌ امتناع ‌نمود و بدین ‌روى، مطرود رحمت الهى‌شد. خداوند انسان را در برابر فریب‌ها و اغواگرى‌هاى شیطان بى‌دفاع نگذاشته، بلکه او را به نیروهاى عقلانى و وحیانى مسلّح نموده است. از یک سو، به وسیله عقل و از سوى دیگر، از طریق وحى از ترفندهاى شیطانى آگاهى پیدا کرده است. یکى از سنّت‌هاى الهى «امتحان» اس؛ به این معنا که اراده خدا بر این تعلّق گرفته که همه بندگانش را به انحاى گوناگون بیازماید. خلقت شیطان هم خود وسیله‌اى براى آزمایش انسان‌هاست. آیات فراوانی دلالت دارند که انسان در برابر شیطان مسلوب‌الاختیار نیست، بلکه شیطان از طرق مختلف انسان را به نافرمانى خدا سوق مى‌دهد.<ref>علی محمد قاسمى، شیطان‌شناسى در قرآن، معرفت ۱۳۸۱، شماره ۶۲.</ref>
 
در درون هر انسان نیز پیش از ارتكاب نخستین گناه نبرد دیو و فرشته آغاز می‌گردد و آن «نفخۀ الهی» كه در انسان است به یاری او می‌آید تا او را از چنگ شیطان نجات دهد. انسان در پرتو این نفخۀ الهی و تعلیم اسماء (عَلَّمَ آدَم الأَسماء كُلَّها) موجودی بس نیرومند است، اما از سوی دیگر دست شیطان در فریب او باز گذاشته شده است. پس مبارزه‌ای در انسان میان جنبۀ الهی او و جنبۀ شیطانیش در می‌گیرد كه اگرچه شیطان بر بسیاری از افرد انسان پیروز می‌شود، اما مؤمنان و «بندگان مُخلَص» شیطان را طرد می‌كنند.<ref>آذرتاش آذرنوش، ابلیس در قرآن، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۳، ص۲۵۵.</ref>
 
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
{{مطالعه بیشتر}}


۱۵٬۱۴۷

ویرایش