آیه «إن تنصروا الله ینصرکم»
با توجه به آیه ۷ سوره محمد، یاری انسان به خدا و یاری خداوند به انسان به چه معناست؟
آیه ۷ سوره محمد در مقام تشویق و ترغیب مؤمنین، برای جهاد و تلاش در راه خدا و کمک به دین و حقیقت و نشر فضایل اخلاقی بیان شده است. این آیه تصریح دارد کسانی که برای خداوند و دین به پا می‌خیزند خداوند آنان را یاری می‌کند. خداوند برای تبیین اهمیت این موضوع، از یاری کردن دین و تلاش برای گسترش معارف دین، به یاری کردن خودش تعبیر نموده است و از آنجا که خداوند برای اجرای دین به یاری کسی نیازمند نیست، آثار و نتایج این عمل یعنی یاری دین، به رشد و تکامل خود انسان منتهی می‌شود.
متن آیه
| ﴿ | یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِن تَنصُرُ‌وا اللَّـهَ یَنصُرْ‌کُمْ وَیُثَبِّتْ أَقْدَامَکُمْ
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، اگر خدا را یاری نمایید، خدا هم شما را یاری می‌کند و قدم‌های شما را استوار می‌دارد. محمد:۷ |
﴾ |
منظور از «یاری کردن»
منظور از یاری خداوند در این آیه، یاری رساندن به دین خدا، کمک به اجرای احکام و دستورات الهی در بین انسان‌ها می‌باشد. هر مؤمنی باید به اندازه توان خود و به هر شکل ممکن، زمینه را برای پیاده شدن دستورات الهی هموار و آماده سازد. جهاد در راه خدا، تحصیل دین و تبلیغ معارف دینی از مصادیق یاری رساندن به خداست. خداوند خواسته با این بیان بفهماند که این گونه کمک رساندن به دین، از جایگاه مهم و بالایی همانند یاری کردن خداوند برخوردار است. چنین بیانی در قرآن، به‌منظور تشویق و ترغیب مؤمنین برای جهاد و تلاش در راه اعتلای کلمه حقّ می‌باشد تا سختی‌ها را پذیرفته و از مشکلات نهراسند.[۱]
در ارتباط با پاداش چنین عملی خداوند در قرآن می‌فرماید هر کس با چنین نیتی (یاری رساندن به دین)، اقدام کند، خداوند هم از دستش گرفته و او را در رسیدن به هدفی عالی یاری کرده و برایش توفیق عطاء می‌فرماید.[۲] یاری‌کردن از سوی خدا بر چند نوع است: پیروزی بر دشمن از راه پیکار و نیروی اسلحه، یاری‌کردن از راه فرستادن عذاب از آسمان، یاری رساندن از راه نیروی حجّت و برهان در هنگام گفت و گو و جدال با دشمن. یاری کردن با بالا بردن مقام و نام نیک همیشگی در دنیا، و یاری‌کردن در آخرت.[۳]
برخی هم این آیه را مربوط به جهاد می‌دانند که اگر مسلمانان خداوند را یاری کنند، خداوند آنان را در مقابل دشمنانشان پیروز می‌گرداند.[۴]
مفسران گفته‌اند[۵] این آیه به روشنی نشان می‌دهد که خدای سبحان با طرفداران حق و عدالت است، آنان را یاری می‌دهد و دست ایشان را می‌گیرد. بسیاری از آیات نیز همین معنا را می‌رسانند.[۶] خداوند چند چیز را در گرو چند چیز بر خود لازم کرده است:[۷] توجه و یادکردش را در گرو یادکرد انسان،[۸] نصرت و یاری‌اش را در گرو یاری انسان، برکت و ازدیاد را در گرو سپاسگزاری انسان،[۹]وفای به عهدش را در گرو وفاداری انسان.[۱۰]
کمک رساندن به دین، وسیله‌ای برای تکامل خود
یاری کردن دین خدا و کمک برای پیاده شدن احکام و دستورات الهی، وسیله‌ای برای تکامل خود انسان به‌شمار می‌رود، خداوند نیازی ندارد تا به یاری انسان‌های دیندار و مؤمن دستوراتش را در زمین پیاده کند، زیرا با پیاده نشدن احکام الهی، کوچک‌ترین نقصی در ذات خداوند پیدا نمی‌شود، همان‌طور که اگر تمام اهل زمین مؤمن شوند هیچ سودی برای خداوند نخواهد داشت.
خداوند از آفرینش عالم و جانداران، هیچ نفعی را برای خود اختصاص نداده است، چرا که او نیازمند کسب کمال از طریق مخلوقات خودش نیست؛ اگر غیر از این بود، و او به واسطه آفریده‌ها به مقام و منزلتی نایل می‌گشت، جایگاه خداوندی از او سلب می‌شد. پس خدایی که نیازمند به تکامل باشد، خدا نیست.[۱۱]
منابع
- ↑ تفسیر المیزان، همان، ج۱۸، ص۲۲۹، و مکارم شیرازی ناصر، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه، تهران چاپ اول، ۱۳۷۴ش، ج۲۱، ص۴۲۵.
- ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق، ج۱۸، ص۲۲۹.
- ↑ مغنیه، ترجمه تفسیر کاشف، ج۷، ص: ۱۱۲
- ↑ طبرسی، ترجمه تفسیر جوامع الجامع، ج۶، ص: ۳۷.
- ↑ مغنیه، ترجمه تفسیر کاشف، ج۷، ص: ۱۱۲
- ↑ سوره نحل آیه ۱۲۸. سوره حج آیه ۳۸. سوره محمد آیه ۴۰. سوره مائده آیه ۵۷.
- ↑ میبدی، کشف الاسرار و عدة الابرار، ج۹، ص: ۱۸۱.
- ↑ سوره بقره آیه ۱۵۲
- ↑ سوره ابراهیم آیه ۷
- ↑ سوره بقره آیه ۴۰.
- ↑ شهید مطهری، مجموعه آثار، انتشارات صدرا، چاپ دوم، پائیز۷۴، ج۴، ص۶۹۱ الی ۶۹۳