|
|
(۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) |
خط ۱: |
خط ۱: |
| {{در دست ویرایش|کاربر=Rezvani }}
| |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
|
| |
|
خط ۹: |
خط ۸: |
| '''سیاست و اداره جامعه دینی''' با موضوعات حکومت، حاکمیت، سیاست خارجی و جهاد در آیات مختلفی از سورههای قرآن بررسی شدهاست. این آیهها در سورههای بقره، حدید، نحل، آل عمران، حج و ... به جنبههای مختلف سیاست و اداره جامعه پرداخته است. | | '''سیاست و اداره جامعه دینی''' با موضوعات حکومت، حاکمیت، سیاست خارجی و جهاد در آیات مختلفی از سورههای قرآن بررسی شدهاست. این آیهها در سورههای بقره، حدید، نحل، آل عمران، حج و ... به جنبههای مختلف سیاست و اداره جامعه پرداخته است. |
|
| |
|
| ==حکومت و حاکمیت== | | ==ویژگیهای حکومت و حاکمیت== |
| برخی آیات قرآن در مورد ویژگی های حکومت و حاکم اشاره دارند: | | ویژگیهای حکومت و حاکمیت در برخی آیههای قرآن ذکر شده است: |
| * تحقق یکتا پرستی و دوری از طاغوت در سایه حکومت دینی: خداوند یکی از اهداف بعثت پیامبران را چنین بیان میفرماید: {{عربی|و لقد بعثنا فی کل امه رسولا ان اعبدوا الله و اجتنبوا الطاغوت|ترجمه=ما در هر امتی رسولی برانگیختیم که خدای یکتا را بپرستید و از طاغوت دوری نماید}}<ref>سوره نحل: ۳۶.</ref> دوری از طاغوت و ستمگران و مبارزه با آنها نیازمند وجود حکومت و حاکم است. | | * '''تحقق یکتا پرستی''': خداوند یکی از اهداف بعثت پیامبران را چنین بیان میکند: {{قرآن|ترجمه=ما در هر امتی رسولی برانگیختیم که خدای یکتا را بپرستید و از طاغوت دوری نماید.|سوره =نحل|آیه= ۳۶}} دوری از طاغوت و ستمگران و مبارزه با آنها نیازمند وجود حکومت و حاکم است. |
| * رفع اختلاف میان مردم از اهداف بعثت انبیا: خداوند در آیه ۲۱۳ سوره بقره فرموده است: {{قرآن|كَانَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ وَأَنْزَلَ مَعَهُمُ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ فِيمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ|ترجمه=مردم یک گروه بودند، خدا رسولان را فرستاد که (نیکوکاران را) بشارت دهند و (بدان را) بترسانند، و با آنها کتاب به راستی فرستاد تا در موارد نزاع مردم تنها دین خدا به عدالت حکمفرما باشد}}. در این آیه مسئله رفع اختلاف میان مردم به عنوان یکی از اهداف بعثت انبیاء مطرح شده است. اگر اختلاف میان انسانها امری طبیعی و قطعی است و اگر رفع اختلافها، امری ضروری برای ایجاد نظم در جامعه بشری و دوری از هرج و مرج است، موعظه و نصیحت صرف نمیتواند مشکل اجتماعی را حل کند و نیازمند ابزار و ضمانت اجرای لازم است. از این رو هیچ پیامبر صاحب شریعتی نیامده است مگر آنکه علاوه بر تبشیر و انذار، مسئله حاکمیت را نیز مطرح نموده است. خداوند در این آیه نمیفرماید، پیامبران به وسیله تعلیم یا تبشیر و انذار، اختلاف جامعه را رفع میکنند، بلکه میفرماید به وسیله حکم اختلافات آن را برمیدارند، زیرا حل اختلاف، بدون حکم و حکومت امکانپذیر نیست.<ref>جوادی آملی، عبدالله، ولایت فقیه، ولایت فقاهت و عدالت، قم، نشر اسرا ، ۱۳۸۵ش، ص۷۳–۷۴.</ref> | | * '''رفع اختلاف میان مردم''': خداوند در آیه ۲۱۳ سوره بقره فرموده است: {{قرآن|ترجمه=مردم [در ابتدای تشکیل اجتماع] گروهی واحد و یک دست بودند [و اختلاف و تضادی در امور زندگی نداشتند]، پس [از پدید آمدن اختلاف و تضاد] خدا پیامبرانی را مژده دهنده و بیم رسان برانگیخت، و با آنان به درستی و راستی کتاب را نازل کرد، تا میان مردم در آنچه با هم اختلاف داشتند، داوری کند.}} |
|
| |
|
| * تحقق عدالت: سوره حدید آیه ۲۵: {{قرآن|لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ|ترجمه=همانا ما پیمبران خود را با ادلّه و معجزات فرستادیم و با ایشان کتاب و میزان عدل نازل کردیم تا مردم به راستی و عدالت گرایند}}. قیام به عدالت در همه جنبههای اجتماع، اقتصادی، سیاسی بدون تشکیل حکومت امکانپذیر نیست. نکته جالب در آیه شریفه اینست که در جمله «لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ» از خود جوشی مردم سخن میگوید، نمیفرماید: هدف این بوده که انبیاء انسانها را وادار به اقامه قسط کنند، بلکه میگوید: هدف این بوده که مردم مجری قسط و عدل باشند آری مهم این است که مردم چنان ساخته شوند که خود مجری عدالت گردند، و این راه را با پای خویش بپویند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتبالاسلامیه، ۱۳۷۴ش، ج۲۳، ص۳۷۲.</ref>
| | مسئله رفع اختلاف میان مردم در این آیه به عنوان یکی از اهداف بعثت انبیاء مطرح شده است. اگر اختلاف میان انسانها امری طبیعی و قطعی است و اگر رفع اختلافها، امری ضروری برای ایجاد نظم در جامعه بشری و دوری از هرج و مرج است، موعظه و نصیحت صرف نمیتواند مشکل اجتماعی را حل کند و نیازمند ابزار و ضمانت اجرای لازم است. از این رو هیچ پیامبر صاحب شریعتی نیامده است مگر آنکه علاوه بر تبشیر و انذار، مسئله حاکمیت را نیز مطرح نموده است. خداوند در این آیه نمیفرماید، پیامبران به وسیله تعلیم یا تبشیر و انذار، اختلاف جامعه را رفع میکنند، بلکه میفرماید به وسیله حکم اختلافات آن را برمیدارند، زیرا حل اختلاف، بدون حکم و حکومت امکانپذیر نیست.<ref>جوادی آملی، عبدالله، ولایت فقیه، ولایت فقاهت و عدالت، قم، نشر اسرا ، ۱۳۸۵ش، ص۷۳.</ref> |
|
| |
|
| ===ویژگیهای حاکم=== | | * '''تحقق عدالت''': {{قرآن|ترجمه= همانا ما پیامبران خود را با دلایل روشن فرستادیم و با آنان کتاب و ترازو [ی تشخیص حق از باطل] نازل کردیم تا مردم به عدالت بر خیزند.|سوره =حدید| آیه= ۲۵}} |
| در قرآن کریم تنها به اصل حکومت بسنده نشده و شرایط و ویژگیهای حاکم مطلوب نیز در برخی آیات اشاره شده است از جمله: | | قیام به عدالت در همه جنبههای اجتماع، اقتصادی، سیاسی بدون تشکیل حکومت امکانپذیر نیست. نکته جالب در آیه اینست که در جمله {{قرآن|لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ}} از خود جوشی مردم سخن میگوید، هدف این بوده که مردم مجری قسط و عدل باشند. مهم این است که مردم چنان ساخته شوند که خود مجری عدالت گردند، و این راه را با پای خویش بپویند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتبالاسلامیه، ۱۳۷۴ش، ج۲۳، ص۳۷۲.</ref> |
|
| |
|
| * سوره یوسف، آیه ۵۵: {{عربی|قَالَ اجْعَلْنِي عَلَىٰ خَزَائِنِ الْأَرْضِ ۖ إِنِّي حَفِيظٌ عَلِيمٌ|ترجمه=یوسف گفت: مرا سرپرست خزانه های این سرزمین قرار ده؛ زیرا من نگهبان دانایی هستم.}} | | == ویژگیهای حاکم== |
| * سوره بقره آیه ۲۴۷: {{قرآن|قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ|ترجمه=رسول گفت: خداوند او را برگزیده و در دانش و توانایی و قوت جسم فزونی بخشیده.}} | | قرآن کریم به اصل حکومت بسنده نکرده است به شرایط و ویژگیهای حاکم مطلوب نیز اشاره کرده است: |
| | * '''آگاهی و امانتداری''': {{قرآن|ترجمه=یوسف گفت: مرا سرپرست خزانه های این سرزمین قرار ده؛ زیرا من نگهبان دانایی هستم.|سوره =یوسف| آیه =۵۵}} |
| | * '''قدرت و توانمندی''': {{قرآن|ترجمه=رسول گفت: خداوند او را برگزیده و در دانش و توانایی و قوت جسم فزونی بخشیده است.|سوره =بقره |آیه= ۲۴۷ }} |
|
| |
|
| در این دو آیه سه ویژگی مهم حاکم یعنی علم و آگاهی، قدرت و توانمندی لازم، تعهد و امانتداری برشمرده شده است.
| | آگاهی، توانمندی لازم، تعهد و امانتداری سه ویژگی مهم حاکم در این دو آیه شمرده شده است. |
|
| |
|
| * سوره حج آیه ۴۱: {{قرآن|الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ|ترجمه=(آنان که خدا را یاری میکنند) آنهایی هستند که اگر در روی زمین به آنان اقتدار و تمکین دهیم نماز به پا میدارند و زکات میدهند و امر به معروف و نهی از منکر میکنند}}. علاوه بر اصل حکومت، شرایط و ویژگیهای حاکم مطلوب، اهداف و عملکرد حکومت نیز در قرآن اشاره شده است. حاکم اسلامی باید در مسیر تحقق احکام اسلامی و برطرف نمودن مشکلات اقتصادی و نیازمندیهای افراد جامعه و ترویج ارزشها و مقابله با ضد ارزشها در همه ابعاد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی گام بردارد. | | * '''اجرای دستورات الهی''': {{قرآن|(آنان که خدا را یاری میکنند) آنهایی هستند که اگر در روی زمین به آنان اقتدار و تمکین دهیم نماز به پا میدارند و زکات میدهند و امر به معروف و نهی از منکر میکنند.|سوره =حج| آیه= ۴۱}} |
|
| |
|
| ==آیات مربوط به شاخصههای جامعه سیاسی اسلامی==
| | حاکم اسلامی باید در مسیر تحقق احکام اسلامی و برطرف نمودن مشکلات اقتصادی و نیازمندیهای افراد جامعه و ترویج ارزشها و مقابله با ضد ارزشها در همه ابعاد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی گام بردارد. |
| قرآن کریم در برخی آیات به شاخصهها و ویژگیهای جامعه سیاسی اسلامی که از مباحث مهم سیاست و جامعهشناسی سیاسی است، اشاره نموده است. به طور نمونه:
| |
|
| |
|
| ===پیروی و اطاعت از رهبری=== | | ==شاخصههای جامعه سیاسی اسلامی== |
| در قرآن کریم پیروی و اطاعت از رهبری به عنوان یکی از شاخصههای محوری جامعه سیاسی اسلامی برشمرده شده است و در سوره نسا آیه ۵۹، به مسلمانان دستور داده است: ای مؤمنان از خداوند اطاعت کنید و از پیامبر و صاحبان امر اطاعت کنید.
| | قرآن کریم در برخی آیات به شاخصهها و ویژگیهای جامعه سیاسی اسلامی که از مباحث مهم سیاست و جامعهشناسی سیاسی است، اشاره نموده است: |
|
| |
|
| این اطاعت و پیروی تنها اختصاص به امور عبادی نداشته و همه فرامین و دستورات فردی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را شامل میشود و اطلاق و حذف متعلق «اطیعوا» و تکرار آن در مورد پیامبر و اولی الامر بیانگر آن است. هر چند این آیه به دلیل اطلاق اطاعت و بدون قید و شرط بودن آن، اختصاص به معصوم(ع) دارد، اما با توجه به اینکه ولایت فقیه، تداوم امامت در عصر غیبت میباشد و بر اساس روایات معصومین(ع)، ایشان از سوی معصوم(ع) برای رهبری و اداره امور جامعه منصوب شدهاند و اطاعت و پیروی از ایشان بر اساس فرمان امام لازم شمرده شده است.
| | === پیروی و اطاعت از رهبر === |
| | پیروی و اطاعت از رهبر به عنوان یکی از شاخصههای محوری جامعه سیاسی اسلامی برشمرده شده است {{قرآن| ترجمه= ای مؤمنان از خداوند اطاعت کنید و از پیامبر و صاحبان امر اطاعت کنید.|سوره =نسا| آیه= ۵۹}} |
|
| |
|
| ===حفظ وحدت و پرهیز از تفرقه و اختلاف===
| | اطاعت و پیروی تنها اختصاص به امور عبادی نداشته و همه دستورات فردی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را شامل میشود. این آیه به دلیل اطلاق اطاعت و بدون قید و شرط بودن آن، اختصاص به معصوم(ع) دارد، اما با توجه به اینکه ولایت فقیه، تداوم امامت در عصر غیبت میباشد و بر اساس روایات معصومین(ع)، ایشان از سوی معصوم(ع) برای رهبری و اداره امور جامعه منصوب شدهاند و اطاعت و پیروی از ایشان بر اساس فرمان امام لازم شمرده شده است. |
|
| |
|
| از شاخصههای جامعه سیاسی اسلامی، حفظ وحدت و پرهیز از هر گونه اختلاف در میان مسلمانان است. دستور خداوند به مسلمانان این است: {{قررآن|وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا ۚ وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا|ترجمه=و همگی به ریسمان خدا [قرآن و اهل بیت (علیهم السلام)] چنگ زنید، و پراکنده و گروه گروه نشوید؛ و نعمت خدا را بر خود یاد کنید آن گاه که [پیش از بعثت پیامبر و نزول قرآن] با یکدیگر دشمن بودید، پس میان دل های شما پیوند و الفت برقرار کرد، در نتیجه به رحمت و لطف او با هم برادر شدید}}. | | === حفظ وحدت و پرهیز از تفرقه و اختلاف === |
| | حفظ وحدت و پرهیز از هر گونه اختلاف در میان مسلمانان از شاخصههای جامعه سیاسی اسلامی، است: {{قرآن|ترجمه=و همگی به ریسمان خدا [قرآن و اهل بیت(ع)] چنگ زنید، و پراکنده و گروه گروه نشوید؛ و نعمت خدا را بر خود یاد کنید آن گاه که [پیش از بعثت پیامبر و نزول قرآن] با یکدیگر دشمن بودید، پس میان دل های شما پیوند و الفت برقرار کرد، در نتیجه به رحمت و لطف او با هم برادر شدید.|سوره= آل عمران|آیه=۱۰۳}} |
|
| |
|
| همچنین قرآن کریم در کنار دستور به وحدت، به لزوم اصلاح میان مسلمانان و برطرف نمودن اختلافات درونی توجه نموده و میفرماید: «و ان طائفتان من المؤمنین اقتتلوا فاصلحوا بینهما فان بغت احداهما علی الاخری فقاتلوا آلتی تبغی حتی تفی الی امر الله فان فائت فاصلحوا بینهما بالعدل و اقسطوا ان الله یحب المقسطین انما المؤمنون اخوه فاصلحوا بین اخویکم»<ref>۷- سوره حجرات، آیه ۹–۱۰</ref> «هر گاه دو گروه از مؤمنان با هم به نزاع و جنگ پردازند در میان آنها صلح بر قرار سازید و اگر یکی از آنها بر دیگری تجاوز کند با طایفه ظالم پیکار کنید تا به فرمان خدا بازگردد، هر گاه بازگشت (و زمینه صلح فراهم شد) در میان آن دو بر طبق عدالت صلح بر قرار سازید، و عدالت پیشه کنید که خداوند عدالتپیشهگان را دوست دارد. مؤمنان برادر یکدیگرند، بنا بر این میان دو برادر خود صلح بر قرار سازید.»
| | قرآن در کنار دستور به وحدت، به لزوم اصلاح میان مسلمانان و برطرف نمودن اختلافات درونی سفارش نموده است.<ref>سوره حجرات، آیه۱۰-۹.</ref> |
|
| |
|
| ===مشارکت سیاسی=== | | ===مشارکت سیاسی=== |
| | موضوع مشارکت سیاسی مردم، از مباحث مهم سیاست است که قرآن در قالبهای مختلف بدان اشاره نموده است. مشورت و شرکت مردم در تصمیمات حکومتی از اوصافی است که قرآن برای جامعه سیاسی اسلامی بیان کرده است.<ref>سوره شوری، آیه۳۸.</ref> پیامبر اکرم(ص) مامور مشورت گرفتن از افراد جامعه شده است: {{قرآن|ترجمه=و در کارها با آنان، مشورت کن و هنگامی که تصمیم گرفتی بر خدا توکل کن.|سوره= آل عمران| آیه=۱۵۹}} |
|
| |
|
| موضوع مشارکت سیاسی مردم، از مباحث مهم سیاست است که قرآن کریم در قالبهای مختلف بدان اشاره نموده است از جمله مسئله مشورت و شرکت مردم در تصمیمات حکومتی که قرآن کریم جامعه سیاسی اسلامی را این چنین توصیف مینماید {{عربی|وامرهم شوری بینهم}}<ref>سوره شوری: ۳۸.</ref>«و کارهایشان به صورت مشورت در میان آنهاست». همچنین به پیامبر اکرم(ص) دستور میدهد که {{عربی|و شاورهم فی الامر فاذا عزمت فتوکل علی الله}}.<ref>سوره آل عمران: ۱۵۹}}.</ref> «و در کارها با آنان، مشورت کن و هنگامی که تصمیم گرفتی بر خدا توکل کن».
| | امر به معروف و نهی از منکر در کنار مسئله مشورت، یکی از ارکان مشارکت سیاسی در قرآن است، زیرا از آنجا که یکی از اهداف حکومت اسلامی که در قرآن کریم بدان اشاره شده است.<ref>سوره حج، آیه۴۱. سوره آل عمران، آیه۱۰۴ و آیه۱۱۰.</ref> |
|
| |
|
| در کنار مسئله مشورت، قرآن کریم به موضوع امر به معروف و نهی از منکر نیز به عنوان یکی از مکانیزمهای مشارکت سیاسی اشاره نموده است، زیرا از آنجا که یکی از اهداف حکومت اسلامی که در قرآن کریم بدان اشاره شده است.<ref>سوره حج: ۴۱.</ref> حاکمیت ارزشهای دینی و مقابله با ظهور ضد ارزشها در جامعه است، اعضای جامعه اسلامی نیز باید نسبت به این مسئله واکنش نشان داده و بیتفاوت نباشند. {{عربی|کنتم خیر امه اخرجت للناس تأمرون بالمعروف و تنهون عن المنکر}}.<ref>سوره آل عمران: ۱۱۰.</ref> «شما بهترین امتی بودید که برای انسانها آفریده شدهاید، چه اینکه امر به معروف و نهی از منکر میکنید».
| | ===جهاد و دفاع از جامعه اسلامی=== |
| | بخشی از آیات قرآن مربوط به جهاد و دفاع در برابر دشمنان است که مربوط به سیاست و حکومت است: |
| | * {{قرآن| أُذِنَ لِلَّذينَ يُقاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَ إِنَّ اللَّهَ عَلى نَصْرِهِمْ لَقَديرٌ |ترجمه=به کسانی که جنگ بر آنها تحمیل گردیده، اجازه جهاد داده شده است، چرا که مورد ستم قرار گرفتهاند و خداوند بر یاری آنها تواناست.|سوره= حج|آیه= ۳۹}} |
|
| |
|
| : {{عربی|ولتکن منکم امه یدعون الی الخیر و یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر و اولئک هم المفلحون}}.<ref>سوره آل عمران: ۱۰۴.</ref> «باید از میان شما، گروهی دعوت به نیکی و امر به معروف و نهی از منکر کنند و آنها همان رستگارانند».
| | * {{قرآن|وَ قاتِلُوا في سَبيلِ اللَّهِ الَّذينَ يُقاتِلُونَكُمْ وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ الْمُعْتَدينَ |ترجمه=و در راه خدا با کسانی که با شما میجنگند، نبرد کنید و از حد تجاوز نکنید که خداوند تجاوز کاران را دوست ندارد.|سوره= بقره|آیه=۱۹۰}} |
|
| |
|
| این ارزشها و ضد ارزشها ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جامعه را شامل میشود و بیانگر نقش و جایگاه مردم در حکومت اسلامی دارد که مربوط به مباحث سیاست و جامعهشناسی سیاسی است.
| | * {{قرآن|وَ ما لَكُمْ لا تُقاتِلُونَ في سَبيلِ اللَّهِ وَ الْمُسْتَضْعَفينَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ الَّذينَ يَقُولُونَ رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْ هذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُها وَ اجْعَلْ لَنا مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا وَ اجْعَلْ لَنا مِنْ لَدُنْكَ نَصيراً |ترجمه=چرا در راه خدا و در راه مردان و زنان و کودکانی که به دست ستمگران تضعیف شدهاند، پیکار نمیکنید؟ همان افرادی که میگویند پروردگارا ما را از این شهر که اهلش ستمگرند، بیرون برو از طرف خود برای ما سرپرستی قرار ده و از جانب خود، یار و یاوری برای ما تعیین فرما.|سوره =نساء|آیه ۷۵}} |
|
| |
|
| ===آیات جهاد و دفاع===
| | * {{قرآن|وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّكُمْ وَ آخَرينَ مِنْ دُونِهِمْ لا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ يَعْلَمُهُمْ ...|ترجمه=در برابر آنها (دشمنان) آنچه توانایی دارید از «نیرو» آماده سازید (و همچنین) اسبهای ورزیده (برای میدان نبرد) تا به وسیله آن دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید و (همچنین) گروه دیگری غیر از اینها را که شما نمیشناسید و خدا میشناسد.|سوره =انفال|آیه= ۶۰}} |
| بخشی از آیات قرآن کریم مربوط به جهاد و دفاع در برابر دشمنان است که مربوط به سیاست و حکومت است:
| |
| * {{عربی|اذن للذین یقاتلون بانهم ظلموا و ان الله علی نصرهم لقدیر|ترجمه=به کسانی که جنگ بر آنها تحمیل گردیده، اجازه جهاد داده شده است، چرا که مورد ستم قرار گرفتهاند و خداوند بر یاری آنها تواناست}}.<ref>سوره حج: ۳۹.</ref> | |
|
| |
|
| * {{عربی|وقاتلوا فی سبیل الله الذین یقاتلونکم و لا تعتدوا ان الله لا یحب المعتدین|ترجمه=و در راه خدا با کسانی که با شما میجنگند، نبرد کنید و از حد تجاوز نکنید که خداوند تجاوز کاران را دوست ندارد}}.<ref>سوره بقره: ۱۹۰.</ref>
| | روشن است که جهاد و دفاع از مسلمانان در برابر دشمنان، نیازمند حکومت، تشکیلات نظامی و برخورداری از توانمندی لازم برای مقابله با دشمنان است. |
| | |
| * {{عربی|وقاتلوهم حتی لا تکون فتنه و یکون الدین لله فان انتهوا فلا عدوان الا علی الظالمین|با آنها (دشمنان) پیکار کنید تا آتش فتنه خاموش شود ودین مخصوص خدا گردد پس اگر آنها (از روش نادرست خود) دست برداشتند کردند، (متعرض آنها نشوید زیرا) تعدی جز بر ستمکاران روا نیست}}.<ref>سوره بقره: ۱۹۳.</ref>
| |
| | |
| * {{عربی|و ما لکم لا تقاتلون فی سبیل الله و المستضعفین من الرجال و النساء و الولدان الذین یقولون ربنا اخرجنا من هذه القریه الظالم اهلها و اجعل لنا من لدنک ولیاً واجعل لنا من لدنک نصیراً|ترجمه=چرا در راه خدا و در راه مردان و زنان و کودکانی که به دست ستمگران تضعیف شدهاند، پیکار نمیکنید؟ همان افرادی که میگویند پروردگارا ما را از این شهر که اهلش ستمگرند، بیرون برو از طرف خود برای ما سرپرستی قرار ده و از جانب خود، یار و یاوری برای ما تعیین فرما}}.<ref>سوره نساء: ۷۵.</ref>
| |
| | |
| * {{عربی|و اعدوا لهم ما استطعتم من قوه و من رباط الخیل ترهبون به عدو الله و عدوکم و آخرین من دونهم لاتعلمونهم الله یعلمهم ...|ترجمه=در برابر آنها (دشمنان) آنچه توانایی دارید از «نیرو» آماده سازید (و همچنین) اسبهای ورزیده (برای میدان نبرد) تا به وسیله آن دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید و (همچنین) گروه دیگری غیر از اینها را که شما نمیشناسید و خدا میشناسد}}.<ref>سوره انفال: ۶۰.</ref>
| |
| | |
| کلمه «قوه» چه کلمه کوچک و پر معنایی است، نه تنها وسائل جنگی و سلاحهای مدرن هر عصری را در بر میگیرد، بلکه تمام نیروها و قدرتهایی را که به نوعی از انواع در پیروزی بر دشمن اثر دارد شامل میشود، اعم از نیروهای مادی و معنوی.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، پیشین، ج۷، ص۲۲۲.</ref>
| |
| | |
| روشن است که جهاد و دفاع از مسلمانان در برابر دشمنان، نیازمند حکومت و تشکیلات نظامی و برخورداری از توانمندی لازم برای مقابله با دشمنان است. | |
|
| |
|
| ===روابط خارجی=== | | ===روابط خارجی=== |
|
| |
|
| یکی از ابعاد سیاست که قرآن کریم بدان توجه دارد، مسئله روابط مسلمانان با کفار است. در قرآن کریم از هر گونه ارتباط دوستانه مسلمانان با کافران نهی شده و هر ارتباطی که زمینه تسلط کفار بر مسلمانان را به همراه داشته باشد، مردود شمرده شده است. خداوند متعال به مؤمنان در این رابطه، این گونه سفارش میکند: | | یکی از ابعاد سیاست که قرآن کریم بدان توجه دارد، مسئله روابط مسلمانان با کفار است. در قرآن کریم به چگونگی این ارتباط توصیههایی شده و در برخی موارد از ارتباط دوستانه نهی فرموده و در برخی موارد، مجوز این ارتباط را داده است. در موارد نهی، از هر ارتباطی که زمینهساز تسلط کفار بر مسلمانان باشد، نهی کرده است. خداوند متعال به مؤمنان در این رابطه، این گونه سفارش میکند: |
| | | * {{قرآن|ترجمه=ای مؤمنان، دشمن من و دشمن خویش را دوست خود قرار ندهید، شما نسبت به آنها اظهار محبت میکنید، در حالی که به آنچه از حق برای شما آمده کافر شدهاند.|سوره=ممتحنه|آیه=۱}} |
| * {{عربی|یا ایها الذین آمنوا لا تتخذوا عدوی و عدوکم اولیاء تلقون الیهم بالموده وقد کفروا بما جائکم من الحق|ای مؤمنان دشمن من و دشمن خویش را دوست خود قرار ندهید، شما نسبت به آنها اظهار محبت میکنید، در حالی که به آنچه از حق برای شما آمده کافر شدهاند}}.<ref>سوره ممتحنه: ۱.</ref> | | * {{قرآن|ترجمه=ای کسانی که ایمان آوردهاید، افرادی که آئین شما را بهباد استهزاء و بازی میگیرند از اهل کتاب و مشرکان، دوست و تکیهگاه خود انتخاب نکنید، و از خدا بپرهیزید اگر ایمان دارید.|سوره=مائده|آیه=۵۷}} |
| | | * {{قرآن|ترجمه=و خداوند هرگز کافران را بر مؤمنان تسلطی نداده است.|سوره=نساء|آیه= ۱۴۱}} |
| * {{عربی|یا ایها الذین آمنوا لا تتخذوا الذین اتخذوا دینکم هزوا و لعباً من الذین اوتوا الکتاب من قبلکم و الکفار اولیاء و اتقوا الله ان کنتم مؤمنین|ترجمه=ای کسانی که ایمان آوردهاید، افرادی که آئین شما را بباد استهزاء و بازی میگیرند از اهل کتاب و مشرکان، دوست و تکیهگاه خود انتخاب نکنید، و از خدا بپرهیزید اگر ایمان دارید.<ref>سوره مائده: ۵۷.</ref> | |
| | |
| * {{عربی|لن یجعل الله للکافرین علی المؤمنین سبیلاً|ترجمه=و خداوند هرگز کافران را بر مؤمنان تسلطی نداده است}}.<ref>سوره نساء: ۱۴۱.</ref> از آنجا که کلمه «سبیل» به اصطلاح از قبیل «نکره در سیاق نفی» است و معنی عموم را میرساند از آیه استفاده میشود که کافران نه تنها از نظر منطق بلکه از نظر نظامی و سیاسی و فرهنگی و اقتصادی و خلاصه از هیچ نظر بر افراد با ایمان، چیره نخواهند شد و اگر پیروزی آنها را بر مسلمانان در میدانهای مختلف با چشم خود میبینیم به خاطر آن است که بسیاری از مسلمانان مؤمنان واقعی نیستند و راه و رسم ایمان و وظائف و مسئولیتها و رسالتهای خویش را به کلی فراموش کردهاند، نه خبری از اتحاد و اخوت اسلامی در میان آنان است و نه جهاد به معنی واقعی کلمه انجام میدهند، و نه علم و آگاهی لازم را که اسلام آن را از لحظه تولد تا لحظه مرگ بر همه لازم شمرده است دارند، و چون چنانند طبعاً چنینند!<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، پیشین، ج۴، ص۱۷۵–۱۷۶.</ref> | |
|
| |
|
| * روابط خارجی حکومت اسلامی در دو آیه از قرآن کریم ترسیم شده است. خداوند می فرماید: {{عربی|لا ینهاکم الله عن الذین لم یقاتلوکم فی الدین ولم یخرجوکم من دیارکم ان تبروهم وتقسطوا الیهم ان الله یحب المقسطین. انما ینهاکم الله عن الذین قاتلوکم فی الدین و اخرجوکم من دیارکم و ظاهروا علی اخراجکم ان تولوهم و من یتولهم فاولئک هم الظالمون|ترجمه=خدا شما را از نیکی کردن و رعایت عدالت نسبت به کسانی که در امر دین با شما پیکار نکردند و از خانه و دیارتان بیرون نراندند نهی نمیکند، چرا که خداوند عدالتپیشگان را دوست دارد. تنها شما را از دوستی کسانی نهی میکند که در امر دین با شما پیکار کردند، و شما را از خانههایتان بیرون راندند، یا به بیرون راندن شما کمک کردند از اینکه با آنها دوستی کنید، و هر کس آنها را دوست دارد ظالم و ستمگر است}}.<ref>سوره ممتحنه: ۸–۹.</ref>
| | در مواردی ارتباط با غیر مسلمانان را این گونه توصیف می کند: |
| | {{قرآن|ترجمه=خدا شما را از نیکی کردن و رعایت عدالت نسبت به کسانی که در امر دین با شما پیکار نکردند و از خانه و دیارتان بیرون نراندند نهی نمیکند، چرا که خداوند عدالتپیشگان را دوست دارد. تنها شما را از دوستی کسانی نهی میکند که در امر دین با شما پیکار کردند، و شما را از خانههایتان بیرون راندند، یا به بیرون راندن شما کمک کردند از اینکه با آنها دوستی کنید، و هر کس آنها را دوست دارد ظالم و ستمگر است.|سوره=ممتحنه|آیه= ۸–۹}} |
|
| |
|
| {{پایان پاسخ}} | | {{پایان پاسخ}} |
خط ۸۹: |
خط ۸۰: |
| {{پانویس|۲}} | | {{پانویس|۲}} |
| {{شاخه | | {{شاخه |
| | شاخه اصلی = | | | شاخه اصلی =علوم و معارف قرآن |
| | شاخه فرعی۱ = | | | شاخه فرعی۱ = مسائل اجتماعی در قرآن |
| | شاخه فرعی۲ = | | | شاخه فرعی۲ = مسائل سیاسی در قرآن |
| | شاخه فرعی۳ = | | | شاخه فرعی۳ = |
| }} | | }} |
| {{تکمیل مقاله | | {{تکمیل مقاله |
| | شناسه = | | | شناسه =شد |
| | تیترها = | | | تیترها =شد |
| | ویرایش = | | | ویرایش =شد |
| | لینکدهی = | | | لینکدهی = |
| | ناوبری = | | | ناوبری = |