زندگی جدید و روایت «زن غیر همسرش را نشناسد.»
 | این مقاله هماکنون به دست Rahmani در حال ویرایش است. |
{شروع متن}}
در نامه سی و یکم نهج‌البلاغه امام علی(ع) درباره زن می‌فرماید: «إِنِ اسْتَطَعْتَ أَلَّا یَعْرِفْنَ غَیْرَکَ فَافْعَل؛ اگر می‌توانی بگونه‌ای زندگی کن که همسرت غیر تو را نشناسد، چنان کن» آیا این سخن توهین به زن نیست و چگونه قابل جمع با سبک زندگی در دوران جدید است؟
روایت مورد بحث باید به شکل کامل مورد ملاحظه قرار گیرد تا بتوان در مورد آن قضاوت نمود. از نوع سوال چنین به دست می‌آید که محدود کردن کامل زن در خانه و به تعبیر دیگر زندانی کردن او در چهاردیواری زندگی مرد بداشت شده و این طرز تفکر به منزله توهین به زن محسوب شده است . و چنی نتیجه گرفته شده که اگر در گذشته چنین تصوری نسبت به زن اهانت نبوده، امروزه در قرن جدید و قرن انفجار اطلاعات نمی‌توان چنین اندیشید و بدین گونه عمل کرد و آن را با ابدی بودن و جاودانگی اسلام سازگار ندانسته است.
باید گفت که مقصود امام علی(ع) از این جمله که شوهر باید کاری کند که زنش غیر او را نشناسد مربوط به مسایل زناشویی و اخلاق فردی و خانوادگی است، نه حضور زن در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی. زیرا مهم‌ترین نوع آرامش که برای یک مرد در خانواده‌اش متصور است امنیت اخلاقی است. همچنین پیام این سخن امام(ع) همانند پیام آیه ۵۹ سوره احزاب است که خداوند به پیامبر(ص) فرمود که به همسران و دختران خود و به زنان مسلمان بگو با حفظ حجاب اسلامی و پوشش کامل بهانه‌ای به دست مزاحمان ناباب و افراد بیماردل ندهند و با حجاب خود حساب خود را از زنان آلوده جدا نمایند. اگر به گفتار امام علی(ع) در نامه قبل و بعد از جمله مورد سوال دقت شود، روشن می‌شود که این جمله مربوط به حفظ حجاب و شؤون اخلاقی زندگی است نه مسائل سیاسی و اجتماعی.
این مطلب دارای پیام دیگری نیز بوده که زن مسلمان باید به گونه‌ای محفوظ بماند که کسی غیر از شوهر، به کمالات و زیبایی‌ها و زینت‌های زنانه او واقف نگردد و حتی اگر جامعه به فساد و تباهی روی‌آورد، مرد باید مقدمات امنیت کامل اخلاقی در خانواده را برای همسر و دخترانش فراهم نماید تا خطری متوجه زنان نشده و بزه‌کاری دامن‌گیر آنان نگردد. زیرا زن در اندیشه اسلامی گوهری گران‌بها در زندگی مرد است که هیچ چیز از نظر ارزش به آن نمی‌رسد و باید مانند گنجینه‌ای ارزشمند و در معرض خطر از او حفاظت نماید و حتی دین به مرد اجازه داده که برای دفاع از ناموس کشته شود. پس این سخن تأکیدی بر حمایت مرد از زن و حراست شوهر از همسر است نه توهین به او یا بی‌احترامی به موقعیت اجتماعی زنان.
نگاه‌هاب مختلف درباره اسلام
با توجه به برداشتی که از سخن امام علی(ع) شده است و نگاه به مطلبی تقطیع شده از میانه کلام باید به چند نمونه از دیدگاه‌ها درباره اسلام توجه نمود؛ تهمت‌هایی که درباره مسئله زن به اسلام و رهبران الهی نسبت داده می‌شود می‌تواند ناشی از چند امر باشد:
- ضعف بینش اسلامی و ناآگاهی از حقیقت و واقعیت دین اسلام؛
- عدم درک آموزه‌های دین و کلمات رهبران الهی؛
- عناد با اسلام و تلاش برای تاریک جلوه دادن آموزه‌های آن.
اگر کسی به دور از شائبه‌های فوق دیدگاه اسلام و امیرالمؤنین علی(ع) را نسبت به زن بررسی نماید، هیچ‌گاه تصور باطلی از زن نداشته و چنان سخن ناروایی را به اسلام و رهبران الهی نسبت نخواهد داد؛ زیرا تاکنون هیچ اسلام‌شناس متعهد و منصفی باور غیر معقولی نسبت به زن پیدا نکرده و در اسلام سخنی برخلاف فطرت و عقل نیافته است. در سیره پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) واگذاری مسئولیت‌های مهم به زنان در امور اجتماعی از قبیل: مسئولیت تعلیم و تربیت، همکاری در امور بهداشت و درمان، پشتیبانی از رزمندگان اسلام در جبهه‌های حق، انجام مناسک و عبادات اجتماعی (حج و…) وجود دارد.
- نمادهایی از تفکر جاهلی از دوران‌های گذشته (چه جامعه عرب جاهل قبل از اسلام و چه پیامدهای غلط فرهنگی در ایران، روم، شام، مصر و …) در جوامع اسلامی و غیراسلامی باقی مانده است که متأسفانه برخی از مردم به آن دامن زده و به گمان خود به نحوی در صدد مشروعیت بخشیدن به آنها هستند. از جمله این نمادهای غلط باورهایی درباره زنان می‌باشد که در اسلام و آئین‌های آسمانی جایگاهی ندارد، بلکه متفکران دینی همواره درصدد آسیب‌شناسی و آسیب‌زدایی نیز بوده‌اند.
- از آنجا که زن نیز چون مرد موجودی پویا، متحرک و قابل رشد و تکامل یا سقوط و تنزل است، در اسلام در برابر امکانات موجود و نیازهای اساسی زن و مرد، مسئولیت‌ها، وظایف، حقوق و تفاوت‌ها و در نتیجه محدودیت‌هایی برای هر دوی آنها در نظر گرفته شده است که این مسئله نه تنها با عقل و فطرت بشر ناسازگاری ندارد بلکه از دیدگاه عقل همین تفاوت‌ها زمینه‌ساز رشد و بالندگی زن و مرد در جامعه انسانی خواهد بود.
- از دیدگاه اسلام زن باید در دو جایگاه مورد بحث و بررسی واقع شود؛ زن در جامعه و زن در خانواده. در واقع از دیدگاه اسلام زن در برابر جامعه غیر از زن در برابر شوهر است. زن نیرویی است سراپا عاطفه و آماده برای پرورش فرزندانش که مدل وظایف و مسئولیت‌ها در این دو جایگاه با یکدیگر تفاوت‌های اساسی بسیاری دارند؛ زیرا همان زنی که در جامعه حق ندارد با نامحرمان با ناز و کرشمه سخن بگوید باید در خانه خود را به انواع زینت‌ها بیاراید و نهایت تلاش خود را برای آرامش روانی و تأمین بهداشت اخلاقی شوهر خود به کار بندد، چرا که اساس خانواده بافتی متفاوت از جامعه دارد که در هر جایی باید به شکل خاصی برنامه‌ریزی و عمل نمود.
مطالعه بیشتر
۱ـ مسئله حجاب، مرتضی مطهری.
۲ـ آیین همسرداری، ابراهیم امینی.