وصیت

سؤال

وصیت از نظر شرعی چیست و به چه چیزی تعلق می‌گیرد؟

وصیت آن است که انسان سفارش کند بعد از مرگش برای او کارهایی انجام دهند یا بگوید بعد از مرگش چیزی از مال او ملک کسی باشد یا برای اولاد خود و کسانی که اختیار آنان با اوست قیم و سرپرست معین کند و کسی را که به او وصیت می‌کنند وصی می‌گویند. (توضیح المسائل دوازده مرجع، ص۲۶۹۴)

در روایات اسلامی تأکیدهای فراوانی در زمینهٔ وصیت شده است؛ از جمله در حدیثی از پیامبر اسلام(ص) می‌خوانیم: «سزاوار نیست مسلمان شب بخوابد مگر این که وصیت‌نامه‌اش زیر سر او باشد. (منظور آماده بودن وصیت است)»

درباره فلسفه وصیت گفته شده است: از قانون ارث، تنها یک عده از بستگان آن هم روی حساب معینی بهره‌مند می‌شوند، در حالی که شاید عده‌ای دیگر از بستگان نیاز مبرم به کمک‌های مالی داشته باشند؛ و نیز گاهی مبلغ ارث پاسخگوی نیاز بعضی از وارثان نیست، لذا در کنار قانون ارث، قانون وصیت را قرار داده و به مسلمانان اجازه می‌دهد نسبت به یک سوم از اموال خود تصمیم بگیرند.

علاوه بر این، انسان دوست دارد کارهای خیری انجام دهد، اما در حال حیاتش موفق به این کار نشد؛ عقل ایجاب می‌کند که او از اموالی که زحمت تحصیل آن را کشیده، برای انجام کار خیر لااقل بعد از مرگش محروم نماند. هم چنین انسان باید اماناتی که به او سپرده شده و حقوق الهی و مردمی را در وصیت‌نامه‌اش مشخص نماید.