منع تدوین و نقل حدیث
منع نوشتن و نقل حدیث در چه دورانی اتفاق افتاده است؟
تأکید بر اهمیت دادن به نوشتن و نقل حدیث توسط حضرت محمد(ص) در روایات اهل سنت وشیعه بیان شده است. اما برخی از صحابه با این کار حتی در زمانی که پیامبر در قید حیات بودند مخالفت کردند. عبدالله بن عمرو گوید: «من هر چه را از رسول خدا(ص) می‌شنیدم می‌نوشتم تا آنها را حفظ کنم، اما قریش مرا از این کار بازداشتند و گفتند: «هر چه را از پیامبر خدا می‌شنوی می‌نویسی در حالی که او بشری است که در حال خشنودی و غضب سخن می‌گوید» من (عبدالله بن عمرو) از این کار دست کشیدم و سخن قریش را به پیامبر(ص) گزارش دادم، حضرت فرمود: «قسم به کسی که جانم در دست اوست چیزی جز حق از آن (دهانم) بیرون نمی‌آید.»[۱]
منع از تدوین حدیث پس از رحلت پیامبر (ص)، شدت یافت تا آنجا که ابوبکر[۲] و عمر[۳] به استناد کافی بودن قرآن در میان مسلمانان، احادیث نبوی را سوزاندند؛ این ممانعت ادامه یافت تا اینکه عمر بن عبد العزیز اموی، ممنوعیت تدوین حدیث را لغو کرد و دستور داد تا احادیث پیامبر(ص) گردآوری و نوشته شود؛ با مرگ عمرو بن عبدالعزیز در سال ۱۰۱ ق این دستور اجرایی نشد اما سال‌ها پس از مرگ او در سال ۱۴۳ ق تدوین حدیث توسط علمای سنی رسماً شروع شد.[۴] و اما علمای شیعه به رهبری امامان معصوم(ع) هیچ‌گاه دست از تدوین حدیث برنکشیدند و به ممنوعیت تدوین حدیث بهایی ندادند.
برخی نیز منع پیامبر در لحظات آخر در نگارش روایت معروف به «قلم و کاغذ» را آغاز منع حدیث توسط عمر بن الخطاب بیان نموده‌اند. چنین بیان شده است که عمر گفت: «درد بر پیامبر غلبه کرده (که چنین می‌گوید) قرآن نزد شماست پس کتاب خدا ما را بس است.» و بر طبق روایت دیگری گفت: «پیامبر هذیان می‌گوید».[۵]
معرفی منابع برای مطالعه
- تاریخ عمومی حدیث، دکتر مجید معارف ، انتشارات کویر.
- تاریخ حدیث شیعه (۱) عصر ظهور، سید محمد کاظم طباطبایی، سازمان مطالعه و تدوین (سمت).
- تدوین السنه الشریفه، محمد رضا الحسینی الجلالی، قم، مکتب الاعلام الاسلامی ۱۴۱۳ ق.
- علم الحدیث، کاظم مدیر شانه چی، دفتر انتشارات اسلامی.
منابع
- ↑ محمد بن محمد حاکم نیشابوری، مستدرک الحاکم، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۱۰۶؛ ر.ک. همان، ص۱۰۴.
- ↑ مؤدب، سید رضا، تاریخ حدیث، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۴، ص۱۷۹.
- ↑ تاریخ حدیث، ص۱۸۲–۱۸۳.
- ↑ عسگري، سيد مرتضي، معالم المدرستين، مجمع جهاني اهل بيت(ع)، چاپ اول، ۱۴۲۴ق، ج ۲، ص۶۴–۶۷.
- ↑ محمود ابوریه، اضواء علی السنه المحمدیه، بی جا، دار الکتاب الاسلامی، بی تا، ص۵۵؛ معالم المدرستین، همان، ص۴۷–۴۸.