مقصود از نور بودن خداوند

سؤال

طبق آیه ۳۵ سوره نور «اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ» یعنی «خدا نور آسمان‌ها و زمین است.» ماهیت نورانیت خداوند چگونه است؟ آیا منظور نور محسوس است؟

مقصود آیه «نور» استعاره و اشاره‌ای درباره چگونگی الطاف الهی نسبت به موجودات آسمانی و زمینی است. در آیه ﴿اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ﴾(نور:۳۵) مراد این نیست که خداوند، جسمی نورانی دارد، چون طبق یافته‌های علمی امروز، حقیقت نور، جسمی رقیق و روشن است و از طرف دیگر، نور از محدَثات می‌باشد، در حالی که خدای تعالی منزه از هر نسبت حدوث یا جسمیّت است. خداوند به عنوان خالق مطلق، صاحب و خالق نور است:﴿هُوَ الَّذِی جَعَلَ الشَّمْسَ ضِیَاءً وَالْقَمَرَ نُورًا؛ اوست كسى كه خورشيد را روشنايى بخشيد و ماه را تابان كرد.﴾(یونس:۵)

مراد از «نور» در آیه شریفه در معنی ظاهری‌اش، مبین چیزی که اجسام تیره را برای دیدن روشن می‌کند، نیست. گروهی از مفسران کلمه «نور» را در این‌جا به معنی «هدایت کننده» و برخی به معنی «روشن کننده» و بعضی به معنی «زینت بخش» و … تفسیر کرده‌اند.

امام رضا (ع) در تفسیر این آیه می‌فرماید: «او هدایت کننده اهل آسمان و هدایت کننده اهل زمین است.»

وصف ایمان و هدایت الهی به نور

خداوند متعال از چیزهای دیگری هم به عنوان «نور» یاد کرده است، در حالی که موجودی مادی و محسوس نیستند:

«ایمان» در این آیه: ﴿اللّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُواْ یُخْرِجُهُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَی النُّوُرِ؛ خداوند ولیّ کسانی است که ایمان آورده‌اند؛ آن‌ها را از ظلمت و تاریکی‌های ـ شرک و کفر ـ به سوی نور ـ ایمان ـ رهنمون می‌کند.﴾(بقره:۲۵۷)

«هدایت الهی» در این آیه: ﴿او من کان میتاً فاحیینا و جعلنا له نوراً...؛ آیا کسی که مرده بود و ما او را زنده کردیم و نور هدایتی برای او قرار دادیم...﴾(انعام:۱۲۲)

مطالعه بیشتر

۱ـ آیت الله مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱۴.