آیة الکرسی

سؤال

آيه الکرسي کدام آيات را شامل مي شود؟

در اين مورد دو نظريه مطرح مي باشد:

۱. مرحوم سيد محمد كاظم يزدي در كتاب شريف عروه الوثقي در بحث صلاه ليله الدفن (نماز وحشت ميت ک ر اولين شب دفن ميت خوانده مي شود) آورده اند كه اين نماز دو ركعت است و بعد از حمد در ركعت اوّلي آيه‌الكرسي از اول آيه ۲۵۵ تا آخر آيه ۲۵۷ سوره بقره ﴿اللَّهُ لا إِلَهَ إِلا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَه وَلا نَوْمٌ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأرْضِ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلا بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلا بِمَا شَاءَ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضَ وَلا يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ . لا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَه الْوُثْقَى لا انْفِصَامَ لَهَا وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ . اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَوْلِيَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُمَاتِ أُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ﴾ خوانده مي شود به طوري كه در ادامه بحث مي فرمايند: اگر آيه‌الكرسي فراموش شود. در صورت اجير بودن نمازش صحيح نيست و بايد دوباره بخواند.}} فلذا از ظاهر فتواي ايشان بر مي آيد كه «آيه الكرسي شامل» سه آيه مي باشد.

مرحوم امام خميني (ره) در تعليقه اش بر عروه الوثقي مي فرمايند: اين حكم بنا بر احتياط مي باشد. چنانكه در روايات هم وارد شده كه مستحب است تا ﴿هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ﴾ آخرآيه ۲۵۷ قرائت شود.

۲ . مرحوم علامه طباطبائي فرموده اند: آيه الكرسي در ﴿اللَّهُ لا إِلَهَ إِلا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَه وَلا نَوْمٌ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأرْضِ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلا بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلا بِمَا شَاءَ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضَ وَلا يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ ختم مي شود و فقرات ديگر جزء آيه الكرسي نيست و در ادعيه ونمازهاي مستحبي كه خواندن آيه الكرسي وارد شده به همين مقدار اكتفاء مي شود و جمع كثيري از علماء و مفسرين نيز همين نظريه را صحيح مي دانند و از روايات هم اين معني استفاده مي شود﴾.

شيخ طوسي در امالي به سند خود از ابي امامه باهلي روايت كرده كه گفته است: از علي(ع) شنيدم كه مي فرمود: «باور نمي كنم كه كسي كه اسلام را فهميده باشد و يا در اسلام متولد شده باشد و صبح كند شب را و اين آيه را نخواند: {{قرآن|اللَّهُ لا إِلَهَ إِلا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَه وَلا نَوْمٌ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأرْضِ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلا بِإِذْنِهِ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلا بِمَا شَاءَ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضَ وَلا يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ

آنگاه فرمود:‌اگر بدانيد كه اين آيه چيست و در اين آيه چه چيزي هست در هيچ حالي آن را ترك نخواهيد كرد».

اين احترام به خاطر معارف دقيق و لطيفي است كه در اين آيه آمده است و آن معارف عبارت است از: توحيد خالصي كه آيه شريفه متضمن آن است.

مطالعه بيشتر

۱. مکارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، ج۲، ذيل آيه ۲۵۵ بقره

۲. طباطبايي علامه محمد حسين، تفسير الميزان، ج۲ ، ذيل آيه ۲۵۵ بقره

۳. قرشي، سيد علي اکبر، تفسير احسن الحديث، ج۱، ذيل آيه ۲۵۵ بقره

۴. سيوطي، جلال الدين، الدرالمنثور في تفسير المأثور، ج۱، ذيل آيه ۲۵۵ بقره

۵. قرائتي، محسن، تفسير نور، ج۱، ذيل آيه ۲۵۵ بقره