پیامدهای حسد

سؤال

پیامدهای حسادت چیست؟

پیامدهای فردی

پیامدهای فردی حسادت فراوان دانسته شده؛ برخی از آنها چنین است:

اندوه دائمی

فرد حسود، خود را در عذاب و شکنجه دیده و همیشه اندوهناک است؛ زیرا همیشه از دیدن کسانی که دارای نعمت هستند و بهره‌ای از زندگی مادی و معنوی دارند، عذاب می‌برد و خود را به غم و احساس محرومیت گرفتار می‌کند.

و نیز از آن حضرت می‌خوانیم که: «دروغگو مردانگی ندارد و حسود ناآرام است.»

در جای دیگر، مضرات روانی آن را گوشزد می‌کند و می‌فرماید: «بترسید از حسد، زیرا روح انسان را معیوب می‌سازد و آن را می‌گدازد.»

بیمارهای جسمی

در روایات اسلامی آمده است که سرچشمه بسیاری از مفاسد فردی و اجتماعی حسد است. حسد آثار نامطلوبی روی جسم و سلامت انسان می‌گذارد. افراد حسود معمولاً افرادی رنجور و از نظر اعصاب و دستگاه‌های مختلف بدن، غالباً ناراحت و بیمارند. امروز این حقیقت ثابت شده که بیماری‌های جسمی در بسیاری از موارد، عامل روانی دارند. در طبّ امروز بحث‌های مشروحی تحت عنوان بیماری‌های «روان تنی» دیده می‌شود که به این قسمت از بیماری‌ها اختصاص دارند.

علی-علیه السلام- در موارد متعددی به زیان‌های جسمانی حسد اشاره نموده‌اند و فرموده‌اند: «جای شگفت است که حسودان از سلامت تن خود غافلند.»

و در حدیثی دیگر فرمودند: «تندرستی بدن از کمی حسادت است.»

انکار حکمت خدا

از نظر معنوی، حسد نشانه کمبود شخصیت، نادانی، کوتاه فکری و نقص ایمان است؛ زیرا حسود در واقع خود را ناتوان‌تر از آن می‌بیند که به مقام محسود و بالاتر از آن برسد؛ لذا سعی می‌کند محسود را به عقب برگرداند، به علاوه، او عملاً نسبت به حکمت خداوند که بخشنده اصلی این نعمت‌ها است معترض است و نسبت به اعطای نعمت به افراد از طرف خداوند ایراد دارد؛ لذا در حدیثی از امام صادق -علیه السلام- می‌خوانیم: «حسد و بدخواهی از تاریکی قلب و کور دلی است و از انکار نعمت‌های خدا به افراد سرچشمه می‌گیرد، و این دو (کور دلی و ایراد بر بخشش خدا) دو بال کفر هستند؛ به سبب حسد بود که فرزند آدم در یک حسرت جاویدانی فرورفت و به هلاکتی افتاد که هرگز از آن رهایی نمی‌یابد.»

امام خمینی (ره) در این باره می‌فرماید: … آن کس که حسد می‌ورزد و زایل شدن نعمت غیر را آرزو می‌کند و کینه صاحب نعمت را در دل دارد، بداند که ایمان ندارد، چون باید بداند که حق تعالی از روی صلاح تام این نعمت را نصیب او کرده و دست فهم ما از آن کوتاه است و بداند علاوه بر این که ایمان ندارد، عدل الهی را نیز قبول ندارد… چون ایمان به عدل با حسادت منافات دارد. تو اگر او را عادل می دانی، تقسیم او را هم عادلانه بدان. چنانچه در حدیث شریف فرمود که حق تعالی می‌فرماید: «حسود رو گردان است از قسمت‌هایی که بین بندگانم کرده‌ام، و از نعمت‌های من غضبناک است.»

پیامدهای اجتماعی

پیامدهای اجتماعی حسد گوناگون است. برخی از آنها را چنین دانسته‌اند:

صرف انرژی در راه نادرست

حسود تمام یا بیشتر نیروها و انرژی‌های بدنی و فکری خود را که باید در راه پیشبرد اهداف اجتماعی به کار ببرد، در مسیر نابودی و ویران کردن آنچه هست صرف می‌کند؛ از این رو، هم سرمایه‌های وجودی خود را از بین می‌برد و هم سرمایه‌های اجتماعی را.

جرم و جنایت

حسد، انگیزه قسمتی از جنایات دنیا است؛ اگر عوامل و علل اصلی قتل‌ها، دزدی‌ها، تجاوزها و مانند آن را بررسی کنیم خواهیم دید که قسمت قابل توجهی از آن‌ها از حسد سرچشمه می‌گیرد، مثلاً قرآن مجید می‌فرماید: «نخستین قتل و کشتاری که در روی زمین واقع شد، به سبب حسد بود.»

شاید به همین دلیل است که حسد را به شراره ای از آتش تشبیه کرده‌اند که می‌تواند موجودیت حسود یا جامعه ای را که در آن زندگی می‌کند به خطر اندازد.

یکی از دانشمندان می‌گوید: «حسد و بدخواهی از خطرناک‌ترین صفات است و باید آن را به منزله موحش‌ترین دشمن سعادت تلقی کرد و در دفع آن کوشید.»

جوامعی که افراد آن را اشخاص حسود و تنگ نظر تشکیل می‌دهند، جوامعی عقب افتاده هستند؛ زیرا همان‌طور که گفتیم حسود همیشه می‌کوشد تا دیگران را به عقب بکشد و این درست بر خلاف روح تکامل و ترقی است.

مطالعه بیشتر

. حسد و دروغ، شهید سید عبدالحسین دستغیب.

۲. پرورش روح؛ محمد شفیعی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۰.