زندگانی علی بن الحسین (کتاب)
ایده اصلی کتاب پس از پنجاه سال دکتر سید جعفر شهیدی درباره قیام امام حسین(ع) چیست؟
زندگانی علی بن الحسین(ع) کتابی تحلیلی درباره زندگی امام سجاد(ع)، امام چهارم شیعیان. نویسنده این کتاب سید جعفر شهیدی (۱۲۹۷-۱۳۸۶ش) مورخ، ادیب، مترجم و استاد زبان و ادب فارسی در دانشگاه تهران است. این کتاب در سال ۱۳۶۵ش برنده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شده است.
| زندگانی علی بن الحسین(ع) | |
|---|---|
 کتابی تحلیلی درباره تاریخ زندگی امام سجاد(ع) | |
| اطلاعات کتاب | |
| نویسنده | سید جعفر شهیدی |
| تاریخ نگارش | ۱۳۶۵ش |
| موضوع | سیره نگاری ائمه(ع) |
| سبک | تحلیلی |
| زبان | فارسی |
| تعداد صفحات | ۲۳۰ |
| قطع | وزیری |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | دفتر نشر فرهنگ اسلامی |
| محل نشر | تهران |
| تاریخ نشر | ۱۳۶۵ش |
نویسنده در ضمن مقدمه کتاب زندگانی علی بن الحسین(ع) عنوان کرده که هدف او از نگارش این کتاب رفع تصویر ناصوابی است که از امام سجاد(ع) در ذهن شیعیان ترسیم شده است؛ تصویری که در آن امام سجاد(ع) به شخصیتی همیشه بیمار تقلیل یافته و اثری از شاخصه‌های ارزشمند امامت در او وجود ندارد. نویسنده کتاب در فصول مختلف این کتاب کوشیده تا نشان دهد که امام سجاد(ع) نماد کاملی از یک امام معصوم شیعه با صفاتی برجسته است.
شهیدی روش کار خود در نگارش کتاب زندگانی علی بن الحسین(ع) را استناد انتقادی به منابع دست‌اول درباره امام سجاد(ع) و اتکای بر تحلیل عقلی و نه عاطفی از رخدادها توصیف کرده است.
موضوع، علت نگارش و جایگاه
کتاب زندگانی علی بن الحسین(ع) نوشته سید جعفر شهیدی کتابی تحلیلی درباره زندگی امام سجاد(ع) قلمداد شده است.[۱] نویسنده در ضمن مقدمه این کتاب عنوان کرده که هدفش از نگارش این کتاب رفع تصویر ناصوابی است که از امام سجاد(ع) در ذهن شیعیان ترسیم شده است؛ تصویری که در آن امام سجاد(ع) به شخصیتی همیشه بیمار تقلیل یافته و اثری از شاخصه‌های ارزشمند امامت در او وجود ندارد.[۲]
نویسنده کتاب زندگانی علی بن الحسین(ع) در فصول مختلف این کتاب کوشیده تا نشان دهد که امام سجاد(ع) نماد کاملی از یک امام معصوم شیعه است؛ امامی که، با قطع نظر از مقام برجسته امامت و عصمت كه شيعه به آن معتقد است، شخصیتی بزرگوار است که در عمر خود وظیفه تعليم مسائل دینی، ارشاد عملى، دستگيرى بى‌منت از درماندگان، محبت به مستمندان و زيردستان، مبارزه تبلیغی با ستمگران و خشوع به‌درگاه پروردگار جهان را برعهده خود داشته است.[۳] علاوه بر این موارد کتاب دعای صحیفه سجادیه از او به‌جا مانده که نمونه کاملی از فصاحت و دستوری عملی برای عابدان حقیقی است.[۴]
شهیدی روش کار خود در نگارش کتاب زندگانی علی بن الحسین(ع) را استناد انتقادی به منابع دست‌اول درباره امام سجاد(ع) و اتکای بر تحلیل عقلی و نه عاطفی از رخدادها توصیف کرده است. او عنوان کرده که کوشیده تا در کتابش مفاهیمی درباره امام سجاد(ع) عرضه کند که فهم ارزش‌های آن برای انسان امروزی آسان باشد. در نهایت، شهیدی کار خود در این کتاب را هرچه نزدیک‌ترشدن به واقعیت حیات امام(ع) عنوان کرده و ادعایی درباره درست‌بودن تمام این روایت نداشته است.[۵] به گفته نویسنده، کتاب زندگانی علی بن الحسین(ع) تکامل‌یافته کتابی با عنوان چراغ روشن در دنیای تاریک است[۶] که شهیدی آن را در سال ۱۳۳۵ش به‌چاپ رسانده بود.[۷] کتاب زندگانی علی بن الحسین(ع) در سال ۱۳۶۵ش به‌عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران معرفی شد.[۸]
نویسنده
سید جعفر شهیدی، مورخ، ادیب، مترجم و استاد زبان و ادب فارسی در دانشگاه تهران بود. او دارای نشان درجه یک علمی (۱۳۷۴ش) است و سه بار در سال‌های ۱۳۶۱ش، برای تصحیح کتاب دُرّه نادره، در سال ۱۳۶۲ش، به‌خاطر تألیف کتاب زندگانی حضرت زهراء(س) و در سال ۱۳۶۹ش، برای ترجمه نهج‌البلاغه برنده کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شده است.[۹]
سید جعفر شهیدی در سال ۱۲۹۷ش در بروجرد به‌دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در بروجرد و تهران گذراند و در سال ۱۳۲۰ش برای گذراندن تحصیلات دینی به نجف رفت. در نجف، به درجه اجتهاد رسید، ولی در سال ۱۳۲۷ش به‌دلیل بیماری چشم مجبور به بازگشت به ایران شد. پس از بازگشت به ایران، تحصیلات دانشگاهی را پی گرفت و در سال ۱۳۳۵ش لیسانش زبان و ادب فارسی و در سال ۱۳۴۰ش به درجه دکتری در این رشته رسید. پس از اخذ مدرک دکتری در دانشگاه تهران به تدریس پرداخت.[۱۰] شهیدی از همکاران دهخدا در نگارش لغت‌نامه بود و پس از مرگ محمد معین در سال ۱۳۵۰ش به ریاست مؤسسه لغت‌نامه دهخدا رسید.[۱۱]
از شهیدی آثار مختلفی در زمینه‌های تألیف، تصحیح و ترجمه بر جای مانده است؛ زندگانی علی بن الحسین(ع)، زندگانی حضرت زهرا(س)، پس از پنجاه سال، آشنایی با زندگانی امام صادق(ع)، تاریخ تحلیلی اسلام و ترجمه نهج‌البلاغه از جمله آثار او هستند.[۱۲] شهیدی در سال ۱۳۸۶ش درگذشت و در امامزاده عبدالله شهرری به‌خاک سپرده شد.[۱۳]
محتوا
کتاب زندگانی علی بن الحسین از یک مقدمه و بیست بخش تشکیل شده است؛ در این بخش‌ها مطالب زیر مورد بحث قرار گرفته است:
- توضيحى در باب لقبهاى امام سجاد(ع) و تحلیلی درباره هویت مادر او
- نقد روایت‌ها درباره زمان تولد امام(ع)
- وضع ايالتهاى مسلماننشين در دوران نوجوانى امام(ع)
- امام سجاد(ع) و واقعه کربلا
- مسير كاروان از كوفه به شام
- تحليلى از روحيه مردم شام و پندار آنان درباره اسيران
- خاندان پيغمبر در كاخ يزيد و گفت‌وگوى يزيد با امام(ع)
- خطبه امام(ع) در مسجد دمشق
- انعكاس حادثه كربلا در كوفه
- آثار واقعه حرّه در مدينه
- نمونه برجسته تربيت عملى امام در اجتماع آن روز
- بزرگوارى امام(ع) در برخورد با نادانان و تربيت آنان از اين راه
- عبادت امام(ع) و مناجاتهاى او
- بخشش‌های امام(ع)
- بردباری برابر ناملایمات
- نپرداختن به غیر مسائل علمی و عبادت
- حرمت‌نهادن به عالمان
- گفتارهای کوتاه امام
- رساله حقوق
- صحیفه سجادیه و بحثی درباره آن
- رحلت امام(ع)
- فرزندان امام(ع) [۱۴]
منابع
- ↑ براتی، عبدالعلی، «سیری در کتابشناسی امام سجاد(ع)»، فرهنگ کوثر، شماره ۵۷، بهار ۱۳۸۳ش، ص۱۴۰.
- ↑ شهیدی، سید جعفر، زندگانی علی بن الحسین(ع)، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۶۷ش، ص۴-۵.
- ↑ شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ص۵.
- ↑ شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ص۵.
- ↑ شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ص۵.
- ↑ شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ص۵.
- ↑ نامه شهیدی (جشن‌نامه استاد دکتر سید جعفر شهیدی)، تهران، طرح نو، ۱۳۷۴ش، ص۲.
- ↑ «زندگانی علی بن الحسین(ع)»، تارنمای جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران. بازدید: ۲۸ تیر ۱۴۰۳ش.
- ↑ انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی دکتر سید جعفر شهیدی، با مقدمه مهدی محقق، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۸۸ش، ص۲۴۹.
- ↑ نامه شهیدی، ص۱.
- ↑ افشار، ایرج، «شهیدی در قلمرو زبان فارسی»، در نامه شهیدی (جشن‌نامه استاد دکتر سید جعفر شهیدی)، تهران، طرح نو، ۱۳۷۴ش، ص۵۵-۵۶.
- ↑ نامه شهیدی، ص۲-۳.
- ↑ «اشک در فقدان استادی که برای مهجوری زبان فارسی می‌گریست»، در تارنمای خبرگزاری مهر، درج ۲۶ دی ۱۳۸۶ش، درج: ۲۶ تیر ۱۴۰۳ش.
- ↑ شهیدی، زندگانی علی بن الحسین(ع)، ص۲۰۹-۲۱۱.