علامه امینی
علامه امینی کیست و چه جایگاهی در میان عالمان شیعه دارد؟
علامه امینی (۱۲۸۱–۱۳۴۹ش) فقیه، مورخ، نسخه‌شناس، نویسنده کتاب الغدیر و از عالمان شیعه قرن چهاردهم. الغدیر اثر مشهور او را شاهکار بزرگ شیعه شمرده‌اند. نوشتن الغدیر حدود ۴۰ سال از عمر امینی را به خود اختصاص داد. مبارزه با خرافه و تحریف‌زدایی از متون روایی و تاریخی، نخستین هدفِ علامه امینی در نوشتن الغدیر بوده است.
| علامه امینی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | عبدالحسین امینی |
| تولد | ۱۲۸۱ش تبریز |
| وفات | ۱۳۴۹ش |
| تالیفات | الغدیر |
| مذهب | شیعه |
| علت شهرت | تألیف الغدیر |
| محل دفن | نجف |
وی شاخص‌ترین چهره در مباحث مربوط به غدیر و امامت در دوران متأخر جهان تشیع به‌شمار می‌رود. مرتضی مطهری علامه امینی را طرفدار وحدت اسلامی معرفی می‌کند. سید جعفر شهیدی علامه امینی را از شخصیت‌های ممتاز تاریخ شیعه می‌داند که شخصیت علمی و ایمان و اعتقاد او، برای مردم مجهول مانده است. محمدرضا حکیمی در کتاب حماسه غدیر، علامه امینی را نقاد تاریخ نامیده است.
زندگی‌نامه و جایگاه
عبدالحسین تبریزی نجفی معروف به «علامه امینی»، نویسنده کتاب «الغدیر»، سال ۱۳۲۰ق در تبریز متولد شد. وی برای تحصیل به نجف اشرف رفت و در محضر علمای بزرگ آن شهر، مانند میرزای نائینی، سید ابوالحسن اصفهانی، محمدحسین آل کاشف الغطا، و محمدحسین غروی اصفهانی (کمپانی) بهره فراوان گرفت و خیلی زود به مقام عالی فقاهت رسید.[۱] علامه امینی در روز جمعه ۲۸ ربیع الثانی ۱۳۹۰ هجری قمری (برابر با ۱۲ تیر ۱۳۴۹ شمسی) درگذشت.[۲]
علامه امینی شاخص‌ترین چهره در مباحث مربوط به غدیر و امامت در دوران متأخر جهان تشیع به‌شمار می‌رود.[۳] مرتضی مطهری علامه امینی را طرفدار وحدت اسلامی معرفی می‌کند.[۴] سید جعفر شهیدی علامه امینی را از شخصیت‌های ممتاز تاریخ شیعه می‌داند که شخصیت علمی و ایمان و اعتقاد او، برای مردم مجهول مانده است.[۵]درباره امینی گفته‌اند وی تاریخ‌شناس و نقاد تاریخ بوده است.[۶]
علامه امینی؛ مورخ، نسخه‌شناس و از علمای برجسته شیعه در سده چهاردهم به‌شمار می‌رود که با نگارش کتاب الغدیر به شهرت رسید. وی در علوم اسلامی مانند تفسیر، حدیث، رجال، فقه و تاریخ استادی متبحر بود. این اندیشمند برجسته از جمله متفکران و مصلحانی بود که اندیشه وحدت امت اسلامی را در سرلوحه کار خویش قرار داد.[۷] عشق به ائمه(ع)، تزکیه نفس، مصلح دینی و اجتماعی، اراده قوی، امانت‌داری و قاطعیت از ویژگی‌های فردی ایشان شمرده شده است.[۸]
علامه امینی، سفرهای زیادی به شهرها و کشورهای اسلامی داشت که با اهداف علمی فرهنگی انجام می‌گرفت: تحقیق و پژوهش در کتابخانه‌ها و یادداشت‌برداری و نسخه‌برداری از کتب شیعه و سنی (بویژه مآخذ خطی کهن) برای الغدیر و سایر آثار خویش، ملاقات با استادان حوزه و دانشگاه، اصلاح و ارشاد مردم، تربیت اهل علم و تأثیر در آنان، ایراد سخنرانی برای توده مردم و نیز دانشگاهیان، القای بحث و ایجاد زمینه‌های فکری در مسائل مربوط به فلسفه حکومت در اسلام و ابلاغ پیام «غدیر» از جمله این اهداف بود.[۹]
آثار
فهرست آثار «چاپ شده» او از قرار زیر است:
- شهداءالفضیله.
- تحقیق و تعلیق بر «کامل الزیارات».
- ادب الزائر لمن یمّم الحائر.
- سیرتنا و سنتنا سیرة نبینا و سنته.
- تفسیر فاتحة الکتاب، ترجمه قدرت‌الله حسینی شاهمرادی.
- دوره ۱۱جلدی الغدیر.[۱۰]
الغدیر
الغدیر را دائره‌المعارف و شاهکار بزرگ شیعه شمرده‌اند. نگارش الغدیر، تقریباً حدود ۴۰ سال از عمر امینی را به خود اختصاص داده و برای نوشتن آن، ۱۰ هزار عنوان کتاب را خوانده و به ۱۰۰ هزار کتاب مراجعات مکرر داشته است.[۱۱] الغدیر نقطه عطفی در تدوین و ارائه ادله اعتقادی شیعه در خصوص امامت و خلافت و جانشینی امام علی(ع) دانسته شده است.[۱۲]
وی با سفرهای متعدد و مطالعه دقیق کتابهای چاپی و خطی بسیار زیاد در کتابخانه‌های مختلف جهان اسلام الغدیر را نگاشت و به مباحث اعتقادی شیعه جانی تازه بخشید و در احتجاج‌ها و تألیفات اعتقادی شیعی پس از خود، اثرگذاری زیادی داشت.[۱۳]
مبارزه با خرافه و تحریف‌زدایی از متون روایی و تاریخی، نخستین هدفِ علامه امینی در نوشتن الغدیر بوده است. علامه با پژوهش در متون روایی و تاریخی از صدها موضوع خرافی و همراه با تزویر و تحریف، پیرامون گزارش‌های منتسب به پیامبر(ص) پرده برمی‌دارد و با تحلیل دقیق سند و محتوا و نقادی مضامین روایی، صحیح را از ناصحیح جدا می‌کند. کتاب الغدیر نشان‌گر حجم گسترده اطلاعات و تلاش وی در این‌باره است.[۱۴]
در مجموعه ۱۱ جلدی الغدیر، صدها مورد تحریف و تزویر و خرافه و غلو که توسط راویان و مورخان ناآگاه یا مزدور در متون تاریخی و روایی گنجانیده شده، شناسایی و نمایانده شده است. برخی گفته‌اند بیش از هفتاد مورد از تحریفات مورخان و محدثان را که توسط تذکره‌نگاران معروف، چون: طبری، ابن حجر، ابن کثیر، ابن حزم و ذهبی به کتابهای تاریخی و حدیثی راه یافته، در کتاب الغدیر گزارش شده است. و نیز بیش از صد و پنجاه مورد از خرافه و بزرگ‌نمایی و گزافه‌گویی که مورخان و محدثان درباره شخصیت‌های مورد علاقه خود به قلم آورده‌اند، علامه امینی آنان را شناسایی کرده است. محمدرضا حکیمی در حماسه غدیر، علامه امینی را نقاد تاریخ نامیده و بخشی از نقدهای سرنوشت‌ساز علامه را بر کتابهای مشهور تاریخی شماره کرده است.[۱۵]
منابع
- ↑ علی ابوالحسنی (منذر)، «علامه امینی؛ زمان، اندیشه، تکاپو»، یاد ایام، شماره ۳۸، ۱۳۸۷ش، ص
- ↑ علی ابوالحسنی (منذر)، «علامه امینی؛ زمان، اندیشه، تکاپو»، یاد ایام، شماره ۳۸، ۱۳۸۷ش، ص
- ↑ «آیة الله شیخ عبدالحسین امینی نجفی (علامه امینی)»، بنیاد محقق طباطبایی، بازدید ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.
- ↑ مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، ۱۳۸۹ش، ج۲۵، ص۲۹.
- ↑ شهیدی، سیدجعفر، از دیروز تا امروز، تهران، علمی فرهنگی، ۱۳۹۱ش، ص۱۳۹.
- ↑ صادقی، غلام‌عباس، «چند اثر پیرایه‌زدا از فرهنگ دینی»، حوزه، شماره ۱۵۳ و ۱۵۴، پاییز و زمستان ۱۳۸۸ش، ص۲۹۹.
- ↑ «درباره عبدالحسین امینی»، ایرنا، بازدید: ۵ خرداد ۱۴۰۳ش.
- ↑ حسینی، سید محمدرضا، «نگاهی به زندگی احیاگر حادثه غدیر علامه امینی»، معارف اسلامی، شماره ۴۶، ۱۳۷۹ش، ص۲۳ تا ۲۶.
- ↑ علی ابوالحسنی (منذر)، «علامه امینی؛ زمان، اندیشه، تکاپو»، یاد ایام، شماره ۳۸، ۱۳۸۷ش، ص
- ↑ علی ابوالحسنی (منذر)، «علامه امینی؛ زمان، اندیشه، تکاپو»، یاد ایام، شماره ۳۸، ۱۳۸۷ش، ص
- ↑ علی ابوالحسنی (منذر)، «علامه امینی؛ زمان، اندیشه، تکاپو»، یاد ایام، شماره ۳۸، ۱۳۸۷ش، ص
- ↑ «آیة الله شیخ عبدالحسین امینی نجفی (علامه امینی)»، بنیاد محقق طباطبایی، بازدید ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.
- ↑ «آیة الله شیخ عبدالحسین امینی نجفی (علامه امینی)»، بنیاد محقق طباطبایی، بازدید ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.
- ↑ صادقی، غلام‌عباس، «چند اثر پیرایه‌زدا از فرهنگ دینی»، حوزه، شماره ۱۵۳ و ۱۵۴، پاییز و زمستان ۱۳۸۸ش، ص۲۹۹.
- ↑ صادقی، غلام‌عباس، «چند اثر پیرایه‌زدا از فرهنگ دینی»، حوزه، شماره ۱۵۳ و ۱۵۴، پاییز و زمستان ۱۳۸۸ش، ص۳۰۱.