شیعیان ایرانی امام هادی(ع)
 | این مقاله هماکنون به دست Shamloo در حال ویرایش است. |
در میان برخی راویان امام هادی(ع) کسانی هستند که ظاهراً ایرانی هستند؛ آیا آنان در ایران زندگی می‌کردند یا در عراق یا حجاز بودند؟
پیشینه ارتباط ائمه(ع) با شیعیان ایران تا زمان امام هادی(ع)
به گفته محققان، بیشتر شیعیان در قرن نخست هجری قمری از عراق عرب و شهر کوفه بودند. برای این نکته فراوانی لقب کوفی برای راویان شیعی در این دوره به عنوان دلیل ارائه شده است.[۱] پس از کوفه شهر قم، دومین مرکز شیعه در ایران به‌شمار رفته که از آن به کوفه صغیر یاد شده است.[۲]
از دوره امام باقر(ع) و امام صادق(ع) وجود لقب قمی در اسامی راویان حدیث ائمه(ع) به عنوان دلیل یاد شده است.[۳] این شیعیان ایرانی قمی عموماً از خاندان اشعری بودند که خاندانی عرب‌تبار بود که پس از رخدادهای عراق در زمان حجاج بن یوسف از کوفه خارج شدند و به ایران کوچیدند و در قم ساکن شدند.[۴]
به گزارش رسول جعفریان، تاریخ‌نگار، در دوره امام رضا(ع)، به‌دلیل هجرت او به خراسان، بر تعداد راویان ایرانی ائمه(ع) افزوده شده است. از نظر او این وضعیت در دوران امامت امام جواد(ع) نیز ادامه داشته است.[۵]
شهرهای شیعی و ارتباط شیعیان آنها با امام هادی(ع)
در منابع روایی و تاریخی، از ارتباط شیعیان شهرهای مختلف ایران با امام هادی(ع) در قالب ارتباط در زمینه‌های مذهبیِ علمی و مالی یاد شده است:
قم و شهرهای اطراف آن
گفته شده که در زمان امامت امام هادی(ع) قم به مهم‌ترین مرکز تجمع شیعیان در ایران تبدیل می‌شود که رابطه محکمی میان شیعیان آن با ائمه(ع) برقرار می‌شود. در کنار قم، از برخی دیگر از شهرهای ایران یاد شده است.[۶] در برخی منابع از مکاتبه امام هادی(ع) با شیعیان قم درباره موضوع غلو یاد شده است: در جریان رخدادی که شیعیان قمی شخصی به نام، محمد بن ارومه قمی را متهم به غلو کردند، امام هادی(ع) نامه‌ای خطاب به شیعیان قم نوشت و محمد بن ارمه را از این اتهام مبرا دانست.[۷]
در منابع، برای شیعیان قم با امام هادی(ع) همچنین رابطه مالی نقل شده است؛ آنچنان که در برخی منابع از از دو نفر قمی با نام های محمد بن داود قمی و محمد طُلَحی یاد شده که از قم و شهرهای اطراف آن اموالی، که عموماً خمس، نذورات و هدایا بودند، برای امام به عراق می‌بردند.[۸] در برخی متون، از سوی متوکل، خلیفه عباسی هم‌دوره با امامت امام هادی(ع)، فرستاده‌شدن این اموال از سوی شیعیان قم به عنوان اتهامی به امام(ع) عنوان شده است.[۹] دو شهر آوه و کاشان نیز از جمله شهرهای شیعی دانسته شده‌اند؛ آنچنان که در برخی متون روایی از سؤالی که یکی از این شیعیان کاشان به نام محمد بن علی کاشانی یاد شده که از امام هادی(ع) سؤالی درباره توحید می پرسد که امام(ع) با اتکا به آیه «لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ؛ چيزى مانند او نيست»[۱۰] به آن پاسخ می‌دهد.[۱۱]
فارسی‌دانستن امام هادی(ع)
منابع
- ↑ جعفریان، رسول، حیات فکری-سیاسی امامان شیعه، تهران، نشر علم، ۱۳۹۰ش، ص۶۵۳.
- ↑ جعفریان، حیات فکری-سیاسی امامان شیعه، ص۶۵۴.
- ↑ جعفریان، حیات فکری-سیاسی امامان شیعه، ص۶۵۴.
- ↑ قمی، حسن بن محمد، تاریخ قم، تهران، انتشارات توس، ۱۳۶۱ش، ص۲۶۰.
- ↑ جعفریان، حیات فکری-سیاسی امامان شیعه، ص۶۵۴.
- ↑ جعفریان، حیات فکری-سیاسی امامان شیعه، ص۶۵۴.
- ↑ نجاشی، رجال نجاشی، تحقیق سید موسی شبیری زنجانی، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۳۷۴ش، ص۳۲۹.
- ↑ عطاردی قوچانی، عزیزالله، مسند الامام الهادی ابی الحسن علی بن محمد عليهما السلام، مشهد، المؤتمر العالمی للامام الرضا(ع)، ۱۴۱۰ق، ص۴۵.
- ↑ طوسی، محمد بن حسن، أمالی الشيخ الطوسی، قم، مکتبة الداوری، بی‌تا، ج۱، ص۲۸۲-۲۸۳.
- ↑ سوره شوری، آیه ۱۱.
- ↑ صدوق، محمد بن علی، التوحيد، تحقیق هاشم حسینی طهرانی، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۱۶ق، ص۱۰۱.