آیه ۴۶ سوره فصلت

سؤال

آیه ۴۶ فصلت چه مضمونی دارد؟

...

آیه ۴۶ سوره فصلت

مشخصات آیه
واقع در سوره	فصلت
شماره آیه	۴۶

متن آیه

﴿ مَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِنَفْسِهِ ۖ وَمَنْ أَسَاءَ فَعَلَيْهَا ۗ وَمَا رَبُّكَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ

هر كس كه كارى شايسته كند، به سود خود اوست و هر كه بد كند به زيان اوست. و پروردگار تو به بندگان ستم روا نمى‌دارد.

فصلت:۴۶

﴾

معرفی و تفسیر

اگر آنها به اين كتاب و اين آئين بزرگ ايمان نياورند نه بخداوند زيانى مى‏رسانند، و نه به تو، چرا كه خوبيها و بديها همه به صاحبانش باز مى‏گردد و آنها هستند كه ميوه شيرين يا تلخ اعمال خويش را مى‏چينند.

عمل، قائم به صاحب عمل است، و بيانگر حال او است. اگر عمل صالح و

مفيد باشد خود او هم از آن سود مى‏برد، و اگر مضر و بد باشد، خودش از آن متضرر مى‏گردد. پس اين رفتار خداى تعالى كه نفع عمل صالح را به صاحبش مى‏رساند و او را ثواب مى‏دهد، و ضرر عمل بد را نيز به صاحبش مى‏رساند و عقابش مى‏كند، اصلا ظلمى نيست، و چنان نيست كه وضع شى‏ء در غير موضعش باشد. و اگر اين روش از خداى تعالى ظلم باشد، بايد در ثواب دادن ميليونها بنده و عقاب كردن ميليونها ديگر، در برابر ميلياردها عمل نيك و بد، ظلام بندگان باشد، ولى از آنجايى كه گفتيم اين روش ظلم نيست، پس خداى تعالى ظلام بندگان نمى‏باشد، و با اين بيان روشن مى‏شود كه چرا فرمود" پروردگار تو ظلام بندگان نيست" و نفرمود:" پروردگار تو ظالم به بندگان نيست"

ريشه‏ى حوادث تلخ و شيرين را در عملكرد خود جستجو كنيد. «مَنْ عَمِلَ صالِحاً فَلِنَفْسِهِ وَ مَنْ أَساءَ فَعَلَيْها» وبه ديگران نسبت ندهيد: به خدا نسبت ندهيد. چنانكه قرآن مى‏فرمايد: همين كه انسان را پروردگارش آزمايش و اكرام نمايد، گويد: پروردگارم مرا گرامى داشته و در شرايط ديگر گويد: پروردگارم مرا خوار كرد. رَبِّي أَكْرَمَنِ‏ ... رَبِّي أَهانَنِ‏ امّا قرآن پاسخ مى‏دهد: چنين نيست بلكه خوارى شما به خاطر آن است كه به يتيم و مسكين رسيدگى نكرديد. «كَلَّا بَلْ لا تُكْرِمُونَ الْيَتِيمَ»( 1). فجر، 15- 20. به مردم نسبت ندهيد. چنانكه در قيامت مستضعفان به مستكبران مى‏گويند: «لَوْ لا أَنْتُمْ لَكُنَّا مُؤْمِنِينَ»( 2). سبأ، 31.شما مقصّريد، اگر شما نبوديد، ما ايمان مى‏آورديم. به نياكان منسوب نسازيد. هنگامى كه به منحرفان گفته مى‏شود از آنچه خداوند نازل كرده پيروى كنيد گويند: «نَتَّبِعُ ما وَجَدْنا عَلَيْهِ آباءَنا»( 3). لقمان، 21.ما از آنچه پدرانمان را بر آن يافته‏ايم پيروى مى‏كنيم. به انبيا نسبت ندهيد. چنانكه كفّار انبيا را مقصّر مى‏دانستند و به آنان مى‏گفتند: «إِنَّا تَطَيَّرْنا بِكُمْ»( 4). يس، 18. ما وجود شما را شوم مى‏دانيم و تمام بدبختى‏هاى ما از سوى شماست. قرآن مى‏فرمايد: «مَنْ عَمِلَ صالِحاً»( 3). فصلت، 46. يعنى اصل عمل است، از هر كس كه صورت پذيرد. به شيطان نسبت ندهيد. چنانكه شيطان مى‏گويد: مرا مقصّر ندانيد و ملامت نكنيد، بلكه خودتان را سرزنش كنيد، «دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ»ابراهيم، 22.اين شما هستيد كه دعوت مرا با آزادى و آگاهى پذيرفتيد.

آيه شريفه در رابطه با مطالب گذشته و رجوع اعمال خوب و بد به خود عامل است و اگر اين عدالت نبود و خدا نيك و بد را در يك چشم مى‏ديد، بسيار بسيار ظالم مى‏بود البته نسبت به نيكوكاران، در سوره حج/ 10 فرموده: ذلِكَ بِما قَدَّمَتْ يَداكَ وَ أَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ اين آيه مى‏گويد: اى كافر، خدا تو را عذاب خواهد كرد، زيرا كه خدا ظلام نيست، يعنى اگر عذاب نمى‏كرد، نسبت به نيكوكاران ظلام مى‏شد و حق آنها پايمال مى‏گرديد.