آفرینش جن به شکل حیوانات
آیا روایاتی که به آفرینش جن به‌شکل حیوانات دلالت می‌کنند صحیح و معتبرند؟
حدیث آفرینش جن به‌شکل حیوانات، به چند صورت در کتاب بحار الانوار ذکر شده، که هیچ کدام از نظر سند صحیح و معتبر نیستند. برخی از آنها بدون سلسله سند و یکی از آنها از کتب اهل سنت ذکر شده است.
حدیث اول
حدیث آفرینش جن به شکل حیوانات به چند صورت ذکر شده است؛ یکی از آنها چنین است:
«رُوِیَ أَنَّ النَّبِیَّ قَالَ: خَلَقَ اَللَّهُ اَلْجِنَّ خَمْسَةَ أَصْنَافٍ صِنْفٌ كَالرِّيحِ فِي اَلْهَوَاءِ وَ صِنْفٌ حَيَّاتٌ وَ صِنْفٌ عَقَارِبُ وَ صِنْفٌ حَشَرَاتُ اَلْأَرْضِ وَ صِنْفٌ كَبَنِي آدَمَ عَلَيْهِمُ اَلْحِسَابُ وَ اَلْعِقَابُ؛ از پیامبر(ص) روایت شده که فرمود: خداوند جن را در پنج صنف آفرید؛ صنفی مانند باد در هوا، صنف مارها، صنف عقرب‌ها، صنف حشرات روی زمین، و صنفی مانند بنی‌آدم که حساب و عذاب دارند (یعنی همانند انسان‌ها مکلفند).»[۱]
سند
این روایت، توسط علامه مجلسی در کتاب بحار الانوار بدون سلسله سند ذکر شده است[۱] و در کتاب‌های اولیه حدیثی شیعه نیز نیامده است.
حدیث دوم
بیشتر روایت دوم، شبیه روایت اول است:
«رُوِيَ أَنَّ اَلنَّبِيَّ(ص) قَالَ: خَلَقَ اَللَّهُ اَلْجِنَّ خَمْسَةَ أَصْنَافٍ صِنْفٌ حَيَّاتٌ وَ صِنْفٌ عَقَارِبُ وَ صِنْفٌ حَشَرَاتُ اَلْأَرْضِ وَ صِنْفٌ كَالرِّيحِ فِي اَلْهَوَاءِ وَ صِنْفٌ كَبَنِي آدَمَ عَلَيْهِ اَلْحِسَابُ وَ اَلْعِقَابُ؛ از پیامبر(ص) روایت شده که فرمود: خداوند جن را در پنج صنف آفرید؛ صنف مارها، صنف عقرب‌ها، صنف حشرات روی زمین، صنفی مانند باد در هوا و صنفی مانند بنی‌آدم که حساب و عذاب دارند (یعنی همانند انسان‌ها مکلفند).»[۲]
سند
حدیث دوم نیز، توسط علامه مجلسی در کتاب بحارالانوار نقل شده و سلسله سندی برای آن وجود ندارد.[۲] همچنین این روایت در کتاب‌های اولیه حدیثی شیعه نیامده است.
حدیث سوم
«ِ أَنَّ النَّبِيَّ(ص) قَالَ: «الْجِنُّ ثَلَاثَةُ أَصْنَافٍ صِنْفٌ حَيَّاتٌ وَ عَقَارِبُ وَ خَشَاشُ الْأَرْضِ وَ صِنْفٌ كَالرِّيحِ فِي الْهَوَاءِ وَ صِنْفٌ عَلَيْهِمُ الْحِسَابُ وَ الْعِقَابُ وَ خَلَقَ اللَّهُ الْإِنْسَ ثَلَاثَةَ أَصْنَافٍ صِنْفٌ كَالْبَهَائِمِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا يَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا يَسْمَعُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْيُنٌ لا يُبْصِرُونَ بِها وَ صِنْفٌ أَجْسَادُهُمْ أَجْسَادُ بَنِي آدَمَ وَ أَرْوَاحُهُمْ أَرْوَاحُ الشَّيَاطِينِ وَ صِنْفٌ كَالْمَلَائِكَةِ فِي ظِلِّ اللَّهِ يَوْمَ لَا ظِلَّ إِلَّا ظِلُّهُ.»؛ پیامبر(ص) فرمود: خداوند جنّ را سه دسته آفریده یک دسته مارها و عقرب‌ها و حشراتند و دسته دیگر مانند باد در هوا روانند و دسته سوم، حساب و عقاب دارند و آدمیان را نیز سه قسم آفریده، یک قسم مانند چهارپایانند و قسم دیگر تن‌های‌شان مانند تن آدمیان و جان‌های‌شان مانند جان‌های شیاطین است و قسم دیگر روزی که سایه‌ای جز سایه خدا نیست، در سایه او هستند.»[۳]
سند
این حدیث را علامه مجلسی در کتاب بحار الانوار از کتاب مکاید الشیطان نوشته ابوالدنیا عالم اهل سنت، نقل کرده[۴] و از منابع حدیثی شیعه نیست.
منابع
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ ق، ج۶۰، ص۲۶۷.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ ق، ج۸۷، ص۲۲۴.
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، به تصحیح جمعی از محققان، بیروت، دار احیا‌ء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۶۰، ص۲۹۱؛ پاینده، ابو القاسم، نهج الفصاحه (مجموعه کلمات قصار حضرت رسول)، تهران، دنیای دانش، چاپ چهارم، ۱۳۸۲ش، ص۴۵۸، حدیث ۱۴۵۱.
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، به تصحیح جمعی از محققان، بیروت، دار احیا‌ء التراث العربی، ۱۴۰۳ق، ج۶۰، ص۲۹۱.