تنافی بداء با وعده‌های الهی

سؤال

آیا بداء با آیاتی مانند ﴿و لا تخلف المیعاد﴾ در تعارض نیست؟

بداء در لغت به معنای ظهور پس از پنهان بودن است. لازمه این معنای بداء، جهل و تبدیل نظر می‌باشد. این معنای بداء، در مورد خداوند کاربرد ندارد؛ زیرا خداوند با علم ازلی خود همه چیز را می‌داند و در اراده او تغییر راه ندارد. تغییر و تحول در علم فعلی خداوند هیچ گونه ارتباطی به تغییر و تحول در ذات پروردگار ندارد، زیرا علم فعلی خداوند یک مفهوم انتزاعی است و از مقایسه بین فعل خداوند با او انتزاع می‌شود.

بداء در وعده‌های الهی وجود ندارد. آنچه ممکن است بداء در وعده و وعید برای انسان است؛ زیرا انسان برخی دلایل وعده‌های الهی بر انسان پوشیده است، و انسان طبق محاسبات خود گمان می‌کند که طبق مشخصات خاص باید آن وعده اتفاق بیفتد، اما واقع نمی‌شود این به دلیل محدود بودن علم بشر بر اسباب و علت‌ها است و خداوند خلاف وعده عمل نکرده است.