تنافی بداء با وعده‌های الهی
 | این مقاله هم‌اکنون به دست Rezapour در حال ویرایش است. |
آیا بداء با آیاتی مانند ﴿و لا تخلف المیعاد﴾ در تعارض نیست؟
بداء در لغت به معنای ظهور پس از پنهان بودن است. لازمه این معنای بداء، جهل و تبدیل نظر می‌باشد. این معنای بداء، در مورد خداوند کاربرد ندارد؛ زیرا خداوند با علم ازلی خود همه چیز را می‌داند و در اراده او تغییر راه ندارد. امام صادق(ع) فرموده است از کسی که عقیده دارد برای خداوند چیزی که نمی‌دانسته، آشکار شده تبرّی بجویید.[۱]
علم فعلی یک مفهوم انتزاعی است و از مقایسه بین فعل خداوند با او انتزاع می‌شود. بر این اساس وقتی قرآن کریم می‌فرمایند: «هم اینک خداوند از ضعف و ناتوانی شما آگاه شد»[۲] از علم به عنوان صفت فعل یاد می‌کند و منظور این است که ضعف شما هم‌اکنون ظاهر گشت و خداوند نیز به شما و ضعف شما عالم و آگاه است. تا هنگامی که ناتوانی آنان آشکار نگشته بود، آگاهی خداوند از آن ضعف ناتوانی به صورت یک واقعیت تحقق یافته در ظرف زمانی مشخص معنا و مفهوم نداشت.[۳]
تغییر و تحول در علم فعلی خداوند هیچ گونه ارتباطی به تغییر و تحول در ذات پروردگار ندارد، زیرا علم فعلی خداوند یک مفهوم انتزاعی است و از مقایسه بین فعل خداوند با او انتزاع می‌شود.[۴]
بدائی که ممکن است در آیات وعده و وعید ثابت شود بداء در مورد انسان است که چون بعضی از دلایل وعده‌های الهی بر انسان پوشیده است، انسان طبق محاسبات خود گمان می‌کند که طبق مشخصات خاص باید آن وعده اتفاق بیفتد امّا واقع نمی‌شود این به دلیل محدود بودن علم بشر بر اسباب و علت‌ها است و خداوند خلاف وعده عمل نکرده است.