شیوه برخورد با غیبت کننده
با غیبت کننده چگونه باید برخورد کرد؟
نهی از منکر
غیبت کننده، مرکتب گناه و منکر شده و وظیفه انسان نهی او از این گناه است. در نهی از غیبت، باید از نظر محتوا و شیوه برخورد، مواردی را رعایت کرد:
محتوا
- بیان تعریف غیبت و پیامدهای آن؛
- گفتن موارد جواز غیبت و اینکه سخن او خارج از آن موارد بوده است؛
- بازگو کردن راه‌های درمان غیبت.
قالب
برای انتقاد سازنده باید نکته‌هایی را رعایت کرد، تا در مخاطب تأثیرگذار باشد. برخی از آن نکته‌ها چنین است:
آمرانه نباشد: بیشتر انسان‌ها از نصيحت شنیدن و امر و نهي شدن، گريزان‌اند؛ بنابراین بهتر است فرد با زبان خوش و صميمانه مسئله را با او در ميان بگذارد.[۱]
توهین ممنوع: در تذكر دادن بايد از توهين كردن به شخصيت طرف مقابل، پرهيز شود؛ زيرا شخص جبهه دفاعی گرفته[۲] و به نکته‌های نقد، هر چند كه منطقي و صحيح باشد توجه نکند.
در جمع نباشد: بر اساس روایتی از امام علي(ع)، نصيحت كردن دیگران در جمع، باعث خرد شدن شخصیت او می‌شود. يعني كوبيدن و خردكردن شخصيت طرف مقابل»، پس در نقد بايد دقت داشته باشيم در مقابل ديگران كسي را نصحيت نكنيم و نصيحت با لحن آمرانه و زورگويانه نباشد.[۳]
۴. توجه به زمان و موقعيت: زماني باشد كه شخص مورد نظر سرحال و در حالت آرامش و آسودگي خيال باشد.[۴]
۵. تقويت صفات مثبت او: با شيوه هاي مختلف نظير متذكر شدن آن صفات، تشويق نمودن و ... سعي كنيد عزت نفس او را در اين امور بالا ببريد و در مرحله بعد، با ذكر معايبش از او بخواهيد در رفع آنها تلاش كند.
۶. توجه به اصل تدريجي: يعني همانگونه كه يك صفت خوب به تدريج ملكه انسان مي¬گردد، صفات بد نيز به تدريج در جان انسان رسوخ مي¬كند، ما بايد با سياست گام به گام به تغيير رفتار و يا انديشه فرد اقدام كنيم.[۵]
راه‌های رهایی از غیبت در مجلس غیبت
برای رهایی از غیبت در مجلسی که در آن غیبت انجام می‌شود، راه‌هایی وجود دارد که برخی از آنها چنین است:
- دفاع از غیبت شونده: انسان تلاش کند از غيبت شونده دفاع كند؛ چرا كه ردّ غيبت، بر شنونده واجب است؛ پس از آن به خوبي‌هاي غيبت شده را بازگو کرده و آنچه را كه در مورد او گفته شده انكار كند.
- تغییر موضوع گفتگو: موضوع گفتگو میان افراد مجلس را تغییر دهد؛ برای نمونه، اگر موضوع ویژگی‌های اخلاقي شخصي است، با سؤال از سن و سال یا میزان تحصیلات او بحث را عوض کند؛ البته راه‌حل‌ها برای تغییر موضوع گفتگو، به فضا و شرایط مجلس بستگي دارد.
- پرت کردن حواس: اگر امکان دفاع یا تغییر موضوع گفتگو نیست و مجبور است در آن مجلس بماند، حواس خود را پرت كند تا غيبت را نشنود؛ ولی به تدريج تلاش كند به اطرافيان جهت و بينش ديني و اخلاقي دهد.
- خارج شدن از مجلس: راه حل دیگر، خارج شدن از مجلس غيبت است، به شرطي كه خروج از آن ممكن بوده و دشوار نباشد.