مدفن حضرت زینب(س)
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
مدفن حضرت زینب(س)
زندگینامه
زینب کبری، دختر امام علی، در پنجم جمادی الاولی سال پنجم هجری به دنیا آمد. زینب بزرگترین دختر امام علی است که پس از امام حسن و امام حسین متولد شد. بنا بر برخی از روایات یکی از کنیه های امام علی، ابوزینب بوده است.[۱] او در سال ۶۱ یا ۶۲ وفات یافت.[۲]
علت اختلاف در مدفن
علت اصلی اختلاف در محل مزار حضرت زینب كبری(س) اشتراك نام او با بانوان دیگری است كه آنها نیز زینب نام دارند و در كنیه و بعضاً نسب با او مشتركند. امام علی(ع) سه فرزند داشت به نام زینب، نخستین آنها فرزند حضرت فاطمه(س) و زینب كبری(س) خوانده می‌شد. هرچند زینب كبری(س) ملقب به ام‌كلثوم بود، امّا شهرت او به همان زینب كبری بوده نه ام‌كلثوم. حضرت زینب كبری(س) با پسرعمویش عبدالله بن جعفر بن ابی‌طالب، ازدواج كرد.[۳]
زینب دیگر نیز كه زینب وسطی نامیده می‌شد، ملقب به ام‌كلثوم بوده و در زمان حیات امیرالمؤمنین(ع) از دنیا رفته است.[۴]زینب صغری نیز فرزند سوم امام علی(ع) بود، كه از مادری به نام ام‌ولد به دنیا آمد و با پسر عمویش محمد بن عقیل ازدواج كرد. زینب صغری كه او هم ام‌كلثوم نامیده می‌شد، در مدینه وفات یافت.[۵] زینب دیگری هم در مدینه رحلت كرد که همانجا مدفون شد و او زینب دختر رسول‌خدا(ص) بود. او فرزند خدیجهٔ کبری بود و در زمان حیات رسول خدا(ص) در سال هشتم هجرت در مدینه چشم از جهان فروبست.[۶]
زینب بنت یحیی المتوج بن الحسن الانور بن زید الأبلج بن الحسن السبط بن علی بن ابی‌طالب(ع)، نیز بانوی دیگری است كه با زینب‌های نامبرده خلط شده است.[۷] از منابع تاریخی ظاهراً فقط صاحب تحفه الاحباب از ایشان یاد می‌كند و می‌گوید: «من در سال ۱۳۴۰ ق در سفری كه به مصر داشتم، مزار او رادر آن سامان زیارت كردم. «پس از مؤلف تحفه الاحباب، ناسخ التواریخ نیز آن را به نقل از همین كتاب، تكرار می‌كند.[۸]
بقیع
برخی اعتقاد دارند حضرت زینب در بقیع در مدینه در كنار مزار عبدالله بن جعفر دفن شده است.[۹] این افراد مانند صاحب اعیان الشیعه دلیل خود را عدم الدلیل ذكر می‌كنند و می‌گویند: «ما دلیلی نداریم كه حضرت زینب كبری(س) بعد از این‌كه از شام به مدینه بازگشتند دوباره از مدینه خارج شده باشند بنابراین لازم می‌آید كه ایشان در مدینه دفن شده باشند».[۱۰] برخی این سخن را صحیح نمی‌دانند؛ زیرا در روایتی از مصعب بن عبدالله نقل شده است كه وقتی عبدالله بن زبیر به بهانه خونخواهی حسین در مكه قیام كرد و یزید را از خلافت خلع نمود و مردم را علیه وی برمی‌انگیخت، این خبر به اهل مدینه رسید و در آنجا هم حضرت زینب(س) خطبه‌ای خواندند و مردم را به قیام علیه یزید تحریض كردند. خبر این سخنرانی به عمرو بن سعید، گماشته یزید رسید و او نامه‌ای به یزید نوشت و او را از این مسأله مطلع كرد. یزید در پاسخ نامه دستور داد كه حضرت زینب را از مدینه اخراج كنند. حضرت زینب در برابر این دستور مقاومت می‌كنند؛ اما با مشورت و اصرار بانوان بنی‌هاشم تصمیم می‌گیرد كه از مدینه به سرزمینی امن هجرت كنند.[۱۱]
دمشق
عده‌ای همچون مرحوم شیخ بهایی و پیروان ایشان معتقدند كه حضرت زینب كبری(س) در راویه در كنار مزار عبدالله بن جعفر در شام مدفونند. این عده علت هجرت حضرت زینب به شام را قحطی و گرسنگی در مدینه و هجرت همسر حضرت زینب عبدالله بن جعفر به شام می دانند که تا اموال خود را در آن سامان مورد استفاده قرار دهد؛ امّا پس از مدتی زندگی در دمشق در محلی به نام راویه، زینب كبری رحلت كردند و همانجا به خاك سپرده شدند و مزار ایشان در كنار مزار عبدالله كه او نیز در همانجا مدفون شد.[۱۲]
اما بر اساس نظر مشهور و تاریخ‌نگاران معتبر، مزار عبدالله بن جعفر در حجاز است و در منابعی همچون عمده الطالب، الاستیعاب، اسدالغابه، الاصابه و... آمده است كه عبدالله در مدینه وفات كرد و در بقیع دفن شد. و نیز گفته اند این‌كه حضرت زینب(س) به دلیل قحطی و گرسنگی و فرار از وبا و... همراه عبدالله به شام آمده باشد، ریشه تاریخی ندارد، بلكه صرفاً یك حدس و استنباط از سوی برخی تاریخ‌نویسان است. و نیز هیچ مورخی نگفته است، عبدالله بن جعفر در خارج از شام (راویه) باغ و مزارع و روستا و... داشته است، تا این‌كه بخواهد به آن دیار هجرت كند و به كار آن بپردازد. و مهمترین دلیل برای رد این ادعا را این دانسته اند حضرت زینب با وجود مصایب پس از عاشورا و به اسارت رفتن به شام، انگیزه و رغبتی برای سفر به شام نداشته است. اما برخی نیز گفته‌اند حضرت زینب كبری(س) به دستور یزید از مدینه تبعید شدند. به این معنا که حضور حضرت زینب(س) در شام را اقامت اجباری به دستور یزید دانست، نه هجرت ناشی از قحطی و همراهی با همسرش عبدالله بن جعفر.[۱۳]
مصر
در كتاب اخبار الزینبات روایاتی دال بر هجرت حضرت زینب كبری(س) به مصر وجود دارد كه اكثراً مرفوعه و ضعیف است،[۱۴]
مطالعه بیشتر
- اخبار الزینبات، نويسنده: یحیی بن حسن، ترجمه سید جواد نجفی.
منابع
- ↑ زینبیه یا بارگاه حضرت زینب علیهاسلام، محمدجواد مشکور، حسن غروری اصفهانی، معارف اسلامی (سازمان اوقاف) شهریور ۱۳۵۷، شماره ۲۹، ص۴۷.
- ↑ غروی نایینی، نهله، گفتاری در مدفن حضرت زینب (س)، سفینه، ۱۳۸۸، شماره ۲۲. ص۲۵.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الكبری، بیروت، دارالكتب العلمیه، ۱۴۱۰ ق، ج۸، ص۳۴۰؛ عزالدین جزری، اسدالغابه فی معرفه الصحابه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ج۷، ص۱۳۰.
- ↑ ابی الحسین یحیی بن حسن بن جعفر بن اعرج بن حسین بن زین‌العابدین، اخبار الزینبات، نسخه خطی، بی‌تا، بی‌نا، ص۱۲۳.
- ↑ اخبار الزینبات، ص۱۲۵.
- ↑ عزالدین جزری، اسدالغابه فی معرفه الصحابه، ج۷، ص۱۳۰.
- ↑ سید محسن امین، اعیان‌الشیعه، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۰۳ ق، ج۷، ص۱۴۲.
- ↑ سپهر، میرزا عباس قلی خان، ناسخ التواریخ، چاپ بمبئی، ص۶۵، (به نقل از اعیان‌الشیعه).
- ↑ سید محسن امین.همان.
- ↑ سید محسن امین، اعیان الشیعه، ج۷، ص۱۴۰.
- ↑ اخبار الزینبات، همان، ص۱۱۵.
- ↑ بهایی، به نقل از نهضه الحسین، ص۹۷ و وسیله الدارین فی انصار الحسین، ص۱۴۰.
- ↑ ر.ك: اخبار الزینبیات ،همان ،ص ۴ .
- ↑ اخبار الزینبات، همان ،ص۱۲۰.