بداء در برزخ و قیامت

سؤال

آيا در قيامت و برزخ نيز بداء رخ مي دهد؟

بداء در لغت به معناي ظهور پس از و پنهان بودن است که مستلزم جهل و تبدیل نظر می‌باشد. اين معنا در مورد خداوند کاربرد ندارد؛ زيرا خداوند با علم ازلي خود همه چيز را مي داند و در اراده الهي تغيير راه ندارد. بداء در مورد خداوند به این معنا است که آنچه خداوند از قبل مي‌دانسته ولي براي انسان معلوم نبوده، آن را اظهار و آشکار مي سازد. و آن در مقام فعل الهي است.

بداء در اصل برزخ و قیامت

پیرامون بداء در اصل برزخ و قيامت، هرگز بداء صورت نخواهد گرفت زيرا برزخ، فاصله‌ي مرگ است تا قيامت، بنابر اين هم اكنون برزخ وجود دارد و انسانهايي كه از دنيا رفته‌اند در برزخ به سر مي‌برند از اين رو بداء در اصل آن معني ندارد و قيامت نيز از وعده‌هاي حتمي الهي است و عقل و شرع بر ضرورت بوجود آمدن آن تاكيد دارند چنانچه در آيات متعدد بر بوجود آمدن آن تاكيد شده است و بداء در مواردي كه از وعده هاي حتمي‌الهي است هرگز صورت نميگيرد.

بداء در جزئیات بزرخ و قیامت

بداء در برخي خصوصيات برزخ و قيامت نیز حاصل نمي شود. در مورد خداوند با توجه به اينکه در علم فعلي خداوند بداء حاصل مي شود و علم فعلي با در نظر گرفتن پديده ها نسبت به خداوند به دست مي آيد و با توجه به اينکه ظرف تغيير و دگرگوني تقديرات اين جهان است بايد گفت در برزخ و قيامت در علم فعلي خداوند نيز بداء جزئيات و مراد باشد، بايد بگوييم نسبت به انسان که علم و آگاهي محدود دارد و با توجه به تعريف بداء در مورد انسان براي او در هر سه مرحله يعني دنيا و برزخ و قيامت ممکن است بداء حاصل شود. چون طبق علم خود به تقديرات که اندک است ممکن است نتيجه اي را محاسبه کند ولي آن نتيجه واقع نشود.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

۱ـ کتاب مجموعه آثار شهيد مطهري، نشر صدرا، قم، چاپ يازدهم، تير ۸۱، ج۱.