شاه ولی‌الله دهلوی
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
در مورد تاریخچه جنبش شاه ولی‌الله در هند و هر چه که در رابطه با آنان است توضیح دهید؟
زندگی‌نامه
تجدید حیات فکری مسلمانان هند در قرن ده و یازده هجری به وسیله دو نفر صورت گرفته است که اثرات آن هنوز بر فِرَق موجود و مورد بحث نمایان است. یکی از آنان شیخ احمد سر هندی (۹۷۱–۱۰۳۴ق) مؤسس طریقه مجدّدیه یا احمدیه در سلسله نقش بندی است. فرد دوّم شاه ولی‌الله دهلوی می‌باشد[۱]
آثار
از کتب وی می‌توان به کتاب الانصاف فی بیان سبب الاختلاف ـ رساله‌ای کوچک در بیان اسباب اختلاف فقهای قرون گذشته و صدر نخستین اشاره کرد.[۲]
مهم‌ترین کتاب وی حجه الله البالغه است که یک دوره فقه استدلالی با رویکرد عقلی است. در این کتاب با توجه بسیار به حدیث به شرح مسائل فقهی پرداخته و گاه به مباحثی هم چون اذکار و اخلاق نیز می‌پردازد.[۳]
الفوز الکبیر فی اصول التفسیر
عقاید
شاه ولی‌الله در مسئله شرک و شفاعت هم چون محمد بن عبدالوهاب، توسل به پیامبران و اولیاءالله را جایز ندانسته و به صورت مجتهدی تمام عیار، اجتهاد را در تمام ازمنه جایز می‌داند.
وی قائل است در تمام مسائل مربوط به اعتقادات یا اعمال عبادی می‌توان از احکام هر یک از چهار مکتب اصلی فقهی (مالکی، حنفی، حنبلی، شافعی) تبعیت کرد و تقلید از یک مذهب لازم نیست او همچون حدیث گرایان دیگر، قائل به خلافت جهانی برای قریش بود.
شاه ولی‌الله اگر چه به وحدت مسلمانان می‌اندیشید، ولی نسبت به شیعیان سخت‌گیر است و کتاب ضدّ شیعی شیخ احمد سر هندی را به عربی ترجمه کرد و خود کتابی به نام «ازاله الخفاء» بر ضد شیعه نوشت. وی امامیّه، اسماعیلیه و معتزلی را خارج از اسلام می‌دانست.
از نکاتی که در زندگی شاه ولی‌الله جالب توجه است این است که وی در مقابل حاکمیت استعمار و بیگانه اقدامی نکرد و بیشتر همّ خود را صرف مبارزه با هندوها و سبک‌ها نمود. شاید دلیل این اقدام وی عدم دخالت کمپانی هند شرقی به حوزه شریعت اسلامی در دعاوی بود که هنوز بر اساس اسلام در دادگستری‌ها حکم صادر می‌شد.[۴] به هر حال او سرچشمه بسیاری از حرکت‌های بنیادگرا، اهل حدیث، نوگرا و اصلاحی و در عین حال مخالف سرسخت شیعه در هند بود.[۵]
شاه ولی‌الله یک جنبش اصلاح گرایانه دینی را در بین اهل تسنن هند آغاز نمود که بعضی از مدارس نو بنیاد هند و برخی از کشورهای مجاور مثل پاکستان، افغانستان به پیروی از او راه او را ادامه دادند.[۶]
بعد از شاه ولی‌الله از افراد مؤثر در حیات فکری مسلمانان هند، شاه عبدالعزیز دهلوی (۱۱۵۹–۱۲۳۹ق) فرزند شاه ولی‌الله ملقب به سراج الهند است.[۷] او هم چون پدرش با نوشتن کتاب تحفه اثنی عشریه به اختلافات شیعه و سنّی دامن زد که میرحامد حسین عبقات الانوار را در ردّ آن نوشته است.[۸]
دیوبندیه
...
ترجمه قرآن
فتح الرحمٰن شاه ولی‌الله دهلوی (د ۱۱۷۶ق)، با چاپهای متعدد در هند و پاکستان؛ چاپ این ترجمه در عربستان سعودی (مدینه، مجمع ملک فهد، ۱۴۱۷ق) جالب توجه است. ترجمۀ غالباً لفظ به لفظ، فارسیِ گاه ناهنجار، ترکیبات بیشتر عربی، واژگان گاه عامیانه که بازتاب زبان فارسی مردم هند و پاکستان در قرن ۱۳ق است، از ارزش فنی کتاب نکاسته است؛ چندان که برخی از محققان ایرانی آن را در شمار بهترین ترجمه‌ها نهاده‌اند. سنت ترجمۀ قرآن در شبه قاره، حدود دو قرن پیش از آن، با ترجمۀ مخدوم لطف‌الله بن مخدوم (معروف به مخدوم نوح، د ۹۹۸ق) آغاز شده بود (نک : امیرالدین مهر، ۱۳۹-۱۴۴). اما ترجمۀ دهلوی بی‌گمان دقیق‌ترین و عالمانه‌ترین ترجمه در شبه قاره به شمار می‌آید.
ساختار جملات در این کتاب، کاملاً به ساختار ترجمه‌های کهن شبیه است، هرچند که مترجم گاه کوشیده است افعال، به خصوص فعلهای ربط را در جایهای مناسب و دستوری به کار برد، اما پیروی از ریخت نحوی قرآن، اساس کار بوده است. در حوزۀ معنایی و واژگانی، ترجمۀ دهلوی از استقلال خاصی برخوردار است. مقایسۀ این کار با ترجمه‌های کهن‌تر، به خصوص مواهب که انتظار می‌رود پایۀ کار دهلوی باشد، نشان می‌دهد که وی از دانش گستردۀ خود در کار ترجمه بهره گرفته، و کوشیده است از تأثیر دیگران در امان بماند.[۹]
تیتر
از شخصیتهای برجستۀ نقشبندیه، شاه ولی‌الله‌دهلوی (د۱۱۷۶ق) است. طریقۀ دیگری که در هند، به ویژه در دکن، سبب گسترش تشیع و تصوف و همراه با آن باعث ترویج زبان فارسی شد، سلسلۀ نعمت‌اللٰهیه، منسوب به شاه نعمت‌الله ولی (د ۸۳۴ ق) است که در سدۀ ۹ق علاوه بر پیروانش در ایران، سلاطین دکن هم در حق وی اعتقادی تمام داشتند.[۱۰]
صوفیان نعمت‌اللهیه از زمان حیات مؤسس آن، شاه نعمت‌اللّه ولی، در هند فعالیت داشتند. یكی دیگر از اشخاص مهم نقشبندی، شاه‌ولی‌اللّه دهلوی (متوفی 1176) بود. وی در صدد بود كه میان شریعت و تصوف سازگاری ایجاد كند. او در نامه‌هایش، مقامات حكومتی را به اصلاحات مالی و سیاسی سفارش می‌كرد. مدرسه‌ای كه او تأسیس نمود، مركز نهضت احیای تفكر دینی شناخته می‌شد و محققان از جاهای گوناگون هند به آنجا می‌رفتند.به طور كلی نقشبندیه در هند می‌كوشیدند كه مسلمانان را از تأثیرات آیین هندو دور نگه دارند.[۱۱]
شاه‌ولی‌اللّه دهلوی نیز با آنكه تشیع را قاطعانه رد كرده، در ملفوظاتش برای حضرت علی و اهل‌بیت علیهم‌السلام، بخصوص امام جعفرصادق علیه‌السلام، مقام و عظمت بسیار قائل شده است.[۱۲]
مطالعه بیشتر
تاریخ تفکر اسلامی در هند، عزیز احمد، ترجمه نقی لطفی، یاحقی، انتشارات کیهان.
مسلمانان هند بریتانیا، ترجمه حسن لاهوتی، آستان قدس رضوی.
منابع
- ↑ عزیز احمد، تاریخ تفکر اسلامی در هند، ترجمه نقی لطفی و محمد جعفر یاحقی، تهران، انتشارات کیهان، چاپ اول، ۱۳۶۷ش، ص۴۴–۴۶.
- ↑ دهلوی، شاه ولی‌الله، الانصاف فی بیان سبب الاختلاف، تحقیق عبدالفتاح ابوغده، دارالنفائس.
- ↑ دهلوی، شاه ولی‌الله، حجه الله البالغه، قاهره، مکتبه دارالتراث العربی، چاپ اول، ۱۳۵۵ش و چاپ سوم، ۱۴۰۶ق.
- ↑ پی هاردی، مسلمانان هند بریتانیا، ترجمه حسن لاهوتی، مشهد، آستان قدس رضوی، چاپ اول، ۱۳۶۹ش، ص۷۶.
- ↑ موثّقی، سید احمد، جنبش اسلامی معاصر، تهران، سازمان سمت، چاپ چهارم، ۱۳۸۰ش.
- ↑ فرق تسنن، همان، ص۶۷۳–۶۷۴.
- ↑ عبدالعزیز کتاب‌های دیگری هم چون سرالشهادتین، حاشیه ای بر شرح هدایه الحکمه ملاصدرا دارد. دو کتاب تحفه اثنی عشریه و سرالشهادتین را در ردّ شیعه نوشته است. (نزهه الخواطر، ج۷، ص۲۷۵–۲۸۳؛ عبدالحیّ ندوی، بهجه المسامع و النواظر، هند، انتشارات مجلس دایرةالمعارف عثمانیه، چاپ دوّم، ۱۴۰۲ق).
- ↑ دانشنامه ادب فارسی در هند، مدخل عبدالعزیز دهلوی، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۰ش ج۴، ص۱۷۰۶–۱۷۰۹.
- ↑ آذرنوش، آذرتاش، «ترجمه قرآن»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۵، ذیل مدخل.
- ↑ آریا، غلامعلی، «تصوف در هند»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۵، ذیل مدخل.
- ↑ جوانی، حجت‌اللّه، «تصوف در شبه‌قاره هند»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۷، ذیل مدخل.
- ↑ گروه فلسفه و عرفان، «تصوف و آیین هندو»، جوانی، حجت‌اللّه، «تصوف در شبه‌قاره هند»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۷، ذیل مدخل.