اقبال الاعمال

سؤال

آیا کتاب‌های «بلد الامین» و «اقبال الاعمال» و «مصباح کفعمی» و «مصباح الزائر» معتبر هستند؟

کتاب اقبال الاعمال، اثر سید بن طاووس در باب ادعیه و زیارات معصومین و اعمال سال نگاشته شده است.

نویسنده

سید رضی الدین علی بن موسی بن طاووس حلّی نگاشته شده است (تولد ۵۸۹ وفات ۶۶۴ هـ. ق)

آل طاووس خاندانى مهم در حِلّه بودند كه در چند نسل عالمانى را تربيت كرده و مقام و موقعيت نقابت علويان را نيز يافتند.

مشهورترين فرد اين گروه و پرتأليف‌ترين نگارنده اين سده، على بن موسى بن جعفر (664- 589 ه) است كه به سيد بن طاووس مشهور شده است. سيد بن طاووس دوران عمر خود را در حِلّه، بغداد، نجف، كربلا، كاظمَين و سامرا گذراند. او نزد خليفه عباسى، سرشناس و مورد اعتماد بود و با مُستَنْصِر، روابط خوبى داشت.

گذشته از شخصيت اجتماعى سيد بن طاووس، مقام علمى او نيز بسيار والا و ارزنده بود. اساتيد و شاگردان سيد فراوان بوده‌اند. علامه حِلّى، پدر علامه حِلّى و برادرزاده سيد بن طاووس از مشهورترين شاگردان او هستند.

زهد، تقوا و قداست سيد بن طاووس از زمان حيات او شهره است. او را صاحب كرامات شمرده‌اند كه با امام مهدى عليه السلام نيز ارتباط داشته است. شيفتگى وى به امام مهدى عليه السلام در نوشته‌هاى گوناگون او مشهود است.

سيد بن طاووس در سال 664 هجرى در بغداد از دنيا رفت و در نجف اشرف مدفون گشت. ابن‌طاووس نماد ادعيه‌نگارى در ميان مؤلفان شيعى است. او بر خلاف برادر خويش، سخت‌گيرى سندى در احاديث و ادعيه را به كنارى نهاده و با اين امور با تساهل رو به رو مى‌شود.

جایگاه و اعتبار

مهم‌ترين و مفصل‌ترين كتاب در زمينه دعانگارى است. اين كتاب مجموعه اعمال و ادعيه يازده ماه سال است. اعمال ماه رمضان در قسمتى مجزا با نام المِضْمار آمده و بدان ملحق شده است. برخى از بزرگان، كتاب إقبال الأعمال را دربردارنده عالى‌ترين مراتب عرفان شيعى دانسته‌اند.

سيد بن طاووس ضمن نقل ادعيه و آداب، نكات فراوانى از جانب خود در تحليل آن متون و تجليل از آن بيان مى‌كند.

سيد بن طاووس، كتاب إقبال الأعمال را همراه با هفت كتاب دعايى ديگر خويش متمّم و مكمّل مِصباح المُتُهَجِّد شيخ طوسى معرفى كرده است.