سؤال

چرا در ايران، ماه رجب مراسم اعتكاف مي‌گيرند در صورتي كه در آخر ماه رمضان سفارش شده است؟

اعتکاف در همه ماه‌های قمری درست است. هر چند اعتکاف در ماه رمضان، از افضلیّت و ارزش بالاتری برخوردار است و در روایات برآن تأکید شده است.

فضیلت اعتکاف در ماه رمضان

شب‌زنده‌داری و عبادت در شب‌های ماه رمضان به خصوص به اعتکاف در ده روز آخر این ماه بسیار سفارش شده است.[۱] پیامبر(ص) خود در این ماه اعتکاف می‌کردند.[۲] از امام صادق(ع) روایت شده است چون دهه آخر ماه رمضان فرا می‌رسید، پیامبر خدا، کمر به عبادت می‌بست و از [هم بستر شدن با] زنان، کناره می‌گرفت و شب را اِحیا می‌داشت و تنها به عبادت می‌پرداخت.[۳]

ثواب اعتکاف در ماه مبارک رمضان، طبق روايات اسلامي از اعتکاف دو ماه در غير ماه رمضان، بالاتر و افضل است.[نیازمند منبع]

شرعی بودن اعتکاف در همه ماه‌ها

۱- سيره رسول خدا –صلي الله عليه و آله و سلّم-:‌ رسول خدا ده روز از ماه مبارک رمضان را در اعتکاف به سر مي‌برد که گاهي در ده روز اوّل و گاهي در ده روز وسط و بيشتر وقت‌ها در ده روز آخر ماه رمضان معتکف مي‌شدند[نیازمند منبع]و اين عظمت ماه مبارک رمضان را مي‌رساند. اين بدان معني نيست که در غير ماه رمضان بر اعتکاف تأکيد نشده است؛ چنان چه در رواياتي که شيعه و سنّي نقل کرده‌اند، آمده است که رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلّم در ماه شوال نيز معتکف مي‌شد و اين يعني سيره خود آن حضرت درخصوص اعتکاف، تنها ماه رمضان نبوده است.[۴]

۲- واجب بودن يا نبودن روزه اعتكاف، دليل بر درستي آن در غير ماه رمضان: شيعه[۵] و اکثر اهل سنّت طبق رواياتي مي‌گويند در اعتکاف روزه گرفتن واجب است.[نیازمند منبع] ولي شافعيّه و برخي از اهل سنّت مي‌گويند حتّي روزه گرفتن نيز لازم نمي‌باشد.[نیازمند منبع] اين در صورتي درست است که اعتکاف در ماه رمضان نباشد وگرنه روزه ماه رمضان طبق آيات قرآن کريم، واجب است[۶] هيچ كس نگفته كه معتكف در ماه رمضان مي‌تواند روزه‌اش را بخورد.

۳- افطار روزه در روز اوّل و دوم دليل بر جواز آن در غير ماه رمضان: در احكام اعتكاف آمده است كه مي‌توان روز اوّل يا دوم اعتكاف را ترك كرد و روزه را افطار نمود؛ ولي در روز سوم اعتكاف واجب مي‌شود.[نیازمند منبع] اين يعني اعتكاف می‌تواند در ماه رمضان نباشد؛ زيرا در ماه رمضان معتكف نمي‌تواند روز اوّل يا دوم اعتكاف روزه‌اش را افطار كند.

منابع

  1. كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۴، ص۱۷۶.
  2. معینی، محسن، «رمضان»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، ج۲۰، ذیل مدخل.
  3. محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده حکمت نامه پیامبر اعظم، ص۷۸۶.
  4. صحيح بخاري ، ج۲ ، ص۲۵۹. صحيح مسلم، ج۳، ص۱۷۵.
  5. كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1407 ق، ج4، ص85.
  6. العيني، عمده القاري ، ج۱۱، ص۱۵۶.