سند حدیث غدیر
آیا واقعه غدیر خم از نظر تاریخی صحیح و ثابت است؟
حدیث غدیر، از معتبرترین احادیث نقل شده نزد شیعه و اهل‌سنت است؛ براساس احادیث غدیر، پیامبر اسلام(ص) بعد از بازگشت از حجةالوداع، در مکان غدیر خم، خطبه‌ای خواندند؛ سپس با بالابردن دست علی(ع)، فرمودند: «هر کس من مولا و سرپرست او هستم، علی، مولا و سرپرست او است»؛ این حدیث، توسط ۱۱۰ نفر از صحابه و ۸۴ نفر از تابعین، نقل شده و علمای بزرگ اهل سنت، بر تواتر و صحت این حدیث اتفاق نظر دارند؛ همچنین، برخی علمای اهل‌سنت، برای اثبات صحت اسناد حدیث غدیر، کتاب‌هایی نوشته‌اند.
جریان غدیر خم
در دهمین سال هجرت، رسول خدا(ص) با بسیاری از مسلمانان از مناطق مختلف، حج انجام دادند؛ تعداد مسلمانان همراه حضرت، در حجة الوداع را ۱۱۴ هزار نفر تا ۱۲۴ هزار نفر ثبت کرده‌اند؛ در بازگشت رسول الله(ص)، از حج، در منطقه غدیر خم، این آیه نازل شد: ﴿ای رسول ابلاغ کن آنچه را که پروردگارت به تو امر کرده و اگر این کار را انجام ندهی رسالتت را انجام نداده‌ای و خداوند تو را از شر مردم محافظت خواهد کرد.﴾(مائده:۶۷)
در این هنگام، پیامبر اکرم(ص)، به گروه‌هایی که جلو رفته بودند، دستور داد، برگردند، و منتظر ماند تا گروه‌های دیگر نیز به آنان برسند؛ پس از نماز ظهر، آن بزرگوار، خطبه‌ای خواند؛ در بخشی از خطبه فرمود: «َ مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ هَذَا مَوْلَاه؛ هر کس من مولا و سرپرست او هستم، بعد از من علی، سرپرست و مولای او است». در ادامه آیه ﴿الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ؛ امروز دین شما را کامل کردم.﴾(مائده:۳)، نازل شد.[۱]
نقل حدیث توسط صحابه و تابعین
حدیث غدیر توسط ۱۱۰ نفر از صحابه پیامبر (ص)، در منابع اهل‌سنت نقل شده که برخی از آنان عبارتند از:
تأیید حدیث غدیر توسط بزرگان اهل‌سنت
بسیاری از علمای بزرگ اهل‌سنت، به متواتر (قطعی) بودن حدیث غدیر اعتراف کرده‌اند:
- جلال الدین سیوطی
- علامه مناوی
- علامه عزیزی
- ابن کثیر دمشقی
- شیخ عبدالله شافعی و….
عالمان بسیاری از اهل‌سنت نیز به صحت حدیث غدیر اعتراف کرده‌اند:
- ابن حجر هیثمی
- حاکم نیشابوری.
- حلبی.
- ابن کثیر دمشقی.
- ترمذی.
- آلوسی.
- ابن حجر عسقلانی.
- ابن مغازلی شافعی.
- ابن ابی الحدید معتزلی.
- شهاب الدین قسطلانی.
بسیاری از علمای اهل سنت، در طول تاریخ راجع به سند و صحت حدیث غدیر، کتاب، تألیف، و آن را اثبات کرده‌اند:
- محمد بن جریر طبری، کتابی به نام «الولایه فی طرق حدیث الغدیر»
- حافظ ابن عقده، کتابی به نام «الولایه فی طرق حدیث الغدیر».
- ابوبکر جعابی، کتابی به نام «من روی حدیث غدیر خم».
- امام الحرمین جوینی، در کتاب «ینابیع الموده».
- ابو سعید سجستانی، کتابی به نام «الدرایه فی حدیث الولایه» و….[۲]