عدل الهی (کتاب)

سؤال

دربارهٔ کتاب عدل الهی شهید مطهری توضیحاتی ارائه بدهید.

موضوع و ویژگی‌ها

موضوع کتاب عدل الهی مرتضی مطهری عدل الهی تکوینی و اثبات آن و رفع شبههٔ وجود ظلم تکوینی و تشریعی از طریق پاسخ‌گویی به برخی شبهات دربارهٔ وجود ارادهٔ الهی ظالمانه در برخی موضوعات تکوینی و تشریعی، مانند امور شر و تبعیض‌ها و شفاعت، است.

نویسنده در مقدمهٔ خود بر کتاب نشان می‌دهد که توجه به بحث عدل الهی در ساحت‌های مختلف علمی، از جمله علم کلام و فقه، از قدیمی‌ترین و پر دامنه‌ترین مباحث الهیاتی در جهان اسلام بوده است. او همچنین اذعان می‌کند که موضوع عدل و ظلم در ساحت عملی و سیاسی هم از دغدغه‌های قدیمی عامهٔ مسلمانان بوده و آرزوی مسلمانان برای دست‌یافتن به حکومتی عادلانه از خلال صفحات تاریخ سیاسی و اجتماعی آنان مشخص است.

مطهری سرمنشأ توجه علمی و عملی به موضوع عدل در چهره‌های گوناگون عدل تکوینی‌، عدل تشریعی، عدل اخلاقی و عدل اجتماعی در میان مسلمانان را طرح این موضوع در قرآن و توجه به آن قلمداد می‌کند. مطهری تأکید می کند که مباحث خود را دربارهٔ موضوع عدل در این کتاب را همه جانبه و قرآن پسند نمی داند؛ هرچند محتمل می داند که این بحث را از نظر عدل تکوینی و الهی، که یکی از مسائل مطروحه در قرآن در زمینهٔ عدل‌ است، تا حدی به صورت تازه و با دیدی نو ارائه کرده است.

انگیزهٔ نگارش

مرتضی مطهری انگیزهٔ خود از نگارش کتاب عدل الهی را پاسخ به سؤالات و شبهات فراوان حول این موضوع قلمداد کرده است. مطهری عصر حاضر را از نظر دینی و مذهبی، مخصوصاً برای طبقهٔ جوان، عصر اضطراب، دودلی و بحران به‌شمار برده و مقتضای چنین عصری را ایجاد سلسله‌تردیدها و سؤال‌ها دربارهٔ موضوعات مختلف دینی دانسته است. مطهری تنها هدف خود از نگارش کتاب‌های متعدد در موضوعات مختلف را حل مشکلات پیش‌آمده و پاسخگویی به سؤالات مطرح‌شده در زمینهٔ مسائل اسلامی در عصر حاضر خوانده است. او نگارش کتابی دربارهٔ عدل الهی را نیز در همین راستا قلمداد کرده و کتاب خود را پاسخی عمومی به سؤالات خصوصی فراوان اقشار مختلف، به‌خصوص جوانان، راجع به این موضوع و مباحث حول آن تلقی می‌کند.