فهرست تفاسیر شیعه

سؤال

تفاسیر مهم شیعه را بیان کنید

درگاه‌ها

قرآن با روش‌های مختلفی تفسیر میشود و مقصود از روش تفسیری، مستنداتي است كه مفسّران در فهم و تفسير آيات قرآن از آن بهره میگیرند. تفسیر قرآن با قرآن؛ تفسیر قرآن با روایات؛ تفسیر اجتهادی؛ تفسیر آیات احکام فقهی و تفسیر با صبغه عرفانی از جمله روش‌های تفسیر قرآن می‌باشد.

تفاسیر قرآن به قرآن

تفسیر المیزان اثر علامه طباطبایی

تفسير آیه‌ای از قرآن با آیات دیگر، بهترين و متقن‌ترين شيوهاي است كه علمايي هم چون علامه طباطبايي تفسير الميزان را به همان شيوه نوشته است.

الميزان في تفسير القرآن، طباطبايى، محمدحسين(قرن15ق)، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، بيروت، چاپ دوم، 1390 ه.ق(عربی در20جلد).
ترجمه تفسير الميزان، طباطبايى، محمدحسين(قرن15ق)، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ پنجم، 1374 ه.ش(فارسى در 20 جلد).
الفرقان فى تفسير القرآن بالقرآن و السنه، صادقى تهرانى، محمد(قرن15ق)، فرهنگ اسلامى، قم، چاپ دوم، 1406 ه.ق(عربى در 30جلد).
البلاغ فى تفسير القرآن بالقرآن، صادقى تهرانى، محمد(قرن15ق)، مكتبة محمد الصادقي الطهراني، قم، چاپ اول، 1419 ه.ق(عربی در 1جلد).
مناهج البيان فى تفسير القرآن، ملكى ميانجى، محمدباقر(قرن15ق)، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى. سازمان چاپو انتشارات، تهران، چاپ اول، 1414 ه.ق(عربی در 30جلد).

تفاسیر روایی

تفسير قرآن با روايات معصومين(ع)، تفسيري است كه از آن به تفسير «روايي» نيز ياد ميشود. در این شیوه تفسیری، آیات قرآن با روایات تفسیر و توضیح داده میشود.

تفاسیر فارسی

تفسير شريف لاهيجى، اشكورى، محمد بن على(قرن11ق)، دفتر نشر داد، تهران، چاپ اول، 1373 ه.ش(در 4جلد).
تفسير اثنى عشرى، شاه ‏عبدالعظيمى، حسين(قرن14ق)، ميقات، تهران، چاپ اول، 1363 ه.ش.(در 14جلد).
تفسير جامع، بروجردى، محمدابراهيم(قرن14ق)، كتابخانه صدر، تهران، چاپ ششم، 1366 ه.ش(در7 جلد).

تفاسیر عربی

تفسير القرآن الكريم، ابوحمزه ثمالى، ثابت بن دينار(قرن2ق)، دار المفيد، بيروت، چاپ اول، 1420 ه.ق(1 جلدی).
تفسير مقاتل بن سليمان، مقاتل بن سليمان(قرن2ق)، دار إحياء التراث العربي، بيروت، چاپ اول، 1423 ه.ق(5 جلدی).
التفسير المنسوب إلى الإمام الحسن بن علي العسكري، حسن بن على(ع)، امام يازدهم(قرن3ق)، مدرسة الإمام المهدي، قم، چاپ اول، 1409 ه.ق(از ابتدای قرآن تا پایان آیه 282 سوره بقره).
تفسير القمي، قمى، على بن ابراهيم(قرن3ق)، دار إحياء التراث العربي، بيروت، چاپ اول، 1423 ه.ق(2 جلدی).
تفسير فرات الكوفي، كوفى، فرات بن ابراهيم(قرن4ق)، وزارة الثقافة و الإرشاد الإسلامي، مؤسسة الطبع و النشر، تهران، چاپ اول، 1410 ه.ق(1جلدی).
التفسير، عياشى، محمد بن مسعود(قرن4ق)، مكتبة العلمية الاسلامية، تهران، چاپ اول، 1380 ه.ق(2جلدی).
زبدة التفاسير، كاشانى، فتح‏الله بن شكرالله(قرن10ق)، مؤسسة المعارف الإسلامية، قم، چاپ اول، 1423 ه.ق(7 جلدی).
تفسير الصافي، فيض كاشانى، محمد بن شاه مرتضى(قرن11ق)، مكتبة الصدر، تهران، چاپ دوم، 1415 ه.ق(5جلدی).
الأصفى في تفسير القرآن، فيض كاشانى، محمد بن شاه مرتضى(قرن11ق)، مركز النشر التابع لمكتب الإعلام الإسلامي ، قم، چاپ اول، 1418 ه.ق(2 جلدی).
تفسير نور الثقلين، حويزى، عبدعلى بن جمعه(قرن12ق)، اسماعيليان، قم، چاپ چهارم، 1415 ه.ق(5 جلدی).
البرهان في تفسير القرآن، بحرانى، هاشم بن سليمان(قرن12ق)، موسسة البعثة، قسم الدراسات الإسلامية، قم، چاپ اول، 1415 ه.ق(5 جلدی).
تفسير كنز الدقائق و بحر الغرائب، قمى مشهدى، محمد بن محمدرضا(قرن12ق)، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى. سازمان چاپو انتشارات، تهران، چاپ اول، 1368 ه.ش(14 جلدی).
عقود المرجان في تفسير القرآن، جزايرى، نعمت‏الله بن عبدالله(قرن12ق)، نور وحى، قم، چاپ اول، 1388 ه.ش(5جلدی).
تفسير المعين، فیض كاشانى، محمد بن شاه مرتضى(قرن 12ق)، كتابخانه عمومى مرعشى نجفى، قم، چاپ اول، 1410 ه.ق(3جلدی).
الجوهر الثمين في تفسير الكتاب المبين، شبر، عبدالله(قرن13ق)، شركة مكتبة الالفين، كويت، چاپ اول، 1407 ه.ق(6 جلدی).
فتح القدير، شوكانى، محمد(قرن13ق)، دار ابن كثير، دمشق، چاپ اول، 1414 ه.ق(6 جلدی).
التيسير في التفسير للقرآن برواية أهل البيت، زبيدى، ماجد ناصر(قرن15ق)، دار المحجة البيضاء، بيروت، چاپ اول، 1428 ه.ق(8جلدی).

تفاسیر اجتهادی

گروهي از مفسّران علاوه بر تفسیر قرآن با قرآن و روایات، قرآن را به روشهای دیگر و در حوزههاي گوناگون تفسیر كردهاند. مانند: تفسير ادبي؛ تفسير لغوي؛ تفسير جنبههایی بلاغتی قرآن؛ تفسير كلامي و فلسفي؛ تفسير جنبههای اخلاقی و رویکردهای اجتماعی؛ تفسیر علمی.

تفاسیر فارسی

روض الجنان و روح الجنان في تفسير القرآن، ابوالفتوح رازى، حسين بن على(قر6ق)، آستان قدس رضوى، بنياد پژوهشهاى اسلامى، مشهد مقدس، چاپ اول، 1408 ه.ق (20 جلدی).
جلاء الأذهان و جلاء الأحزان (تفسير گازر)، جرجانى، حسين بن حسن(قرن8ق)، دانشگاه تهران، تهران، چاپ اول، 1378 ه.ق(11 جلدی).
منهج الصادقين في إلزام المخالفين، كاشانى، فتح‏الله بن شكرالله، قرن10ق)، كتابفروشى اسلاميه، تهران، چاپ اول، 13 ه.ش(10جلدی).

تفسیر منهج الصادقین فی إلزام المخالفین اثر ملا فتحالله کاشانی

حجة التفاسير و بلاغ الإكسير، بلاغى، عبدالحجه(قرن14ق)، حكمت (چاپخانه)، قم، چاپ اول، 1386 ه.ق(8 جلدی).
تفسير عاملى، عاملى، ابراهيم(قرن14ق)، كتابفروشى صدوق، تهران، چاپ اول، 1360 ه.ش(8 جلدی).
تفسير خسروى، خسروانى، عليرضا(قرن14ق)، كتابفروشى اسلاميه، تهران، چاپ اول، 1390 ه.ق(8 جلدی).
تفسير نمونه، مكارم شيرازى، ناصر(قرن15ق)، دار الكتب الإسلامية، تهران، چاپ اول0، 1371 ه.ش(27 جلدی).
اطيب البيان في تفسير القرآن، طيب، عبدالحسين(قرن15ق)، اسلام، تهران، چاپ دوم، 1369 ه.ش(14 جلدی
تفسير احسن الحديث، قرشى بنابى، على‏اكبر(قرن15ق)، بنياد بعثت، مركز چاپ و نشر، تهران، چاپ دوم، 1375 ه.ش(12 جلدی).
تفسير نور، قرائتى، محسن(قرن15ق)، مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، تهران، چاپ اول، 1388 ه.ش(10 جلدی).
تفسير عليين، سيدكريمى حسينى، عباس(قرن15ق)، اسوه، قم، چاپ اول، 1382 ه.ش(1 جلدی، تمام قرآن به جز سوره حمد و عصر).
تفسير قرآن مهر، رضايى اصفهانى، محمدعلى(قرن15ق)، پژوهشهاى تفسير و علوم قرآن، قم، چاپ اول، 1387 ه.ش (22 جلدی).
تفسير راهنما: روشى نو در ارائه مفاهيم موضوعات قرآن، هاشمى رفسنجانى، اكبر(قرن15ق)، بوستان كتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم)، قم، چاپ اول، 1386 ه.ش(21 جلدی).
انوار درخشان در تفسير قرآن، حسينى همدانى، محمد(قرن15ق)، لطفى، تهران، چاپ اول، 1404 ه.ق(18 جلدی).
روان جاويد در تفسير قرآن مجيد، ثقفى تهرانى، محمد(قرن15ق)، برهان، تهران، چاپ دوم، 1398 ه.ق(5 جلدی).
فرهنگ قرآن، هاشمى رفسنجانى، اكبر(قرن15ق)، بوستان كتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم)، قم، چاپ دوم، 1383 ه.ش(33 جلد).

تفاسیر عربی

تفسیر مجمع البیان نوشته فضل بن حسن طبرسی

التبيان في تفسير القرآن، طوسى، محمد بن حسن(قرن5ق)، دار إحياء التراث العربي، بيروت، چاپ اول(10 جلدی).
مجمع البيان في تفسير القرآن، طبرسى، فضل بن حسن(قرن6ق)، ناصر خسرو، تهران، چاپ سئم، 1372 ه.ش(10 جلدی).
تفسير جوامع الجامع، طبرسى، فضل بن حسن(قرن6ق)، حوزه علميه قم، مركز مديريت، قم، چاپ اول، 1412 ه.ق(4 جلدی).
سواطع الالهام فى تفسير كلام الملك العلام، فيضى، ابوالفيض بن مبارك(قرن10ق)، دار المنار، قم، چاپ اول، 1417 ه.ق(6 جلدی).
الوجيز فى تفسير القرآن العزيز، ابن‏ابى‏جامع، على بن حسين(قرن12ق)، دار القرآن الكريم، قم، چاپ اول، 1413 ه.ق(3 جلدی).
تفسير القرآن الكريم، شبر، عبدالل(قرن13ق)ه، موسسة دار الهجرة، قم، چاپ دوم2، 1410 ه.ق(1 جلدی).
التفسير الكاشف، مغنيه، محمدجواد(قرن14ق)، دار الكتاب الإسلامي، قم، چاپ اول، 1424 ه.ق(7 جلدی).
التفسير المبين، مغنيه، محمدجواد(قرن14ق)، دار الكتاب الإسلامي، قم، چاپ سوم، 1425 ه.ق(1 جلدی).
مقتنيات الدرر، حائرى طهرانى، على(قرن14ق)، دار الكتب الإسلامية، تهران، چاپ اول، 1338 ه.ش(12 جلدی).
نفحات الرحمن فى تفسير القرآن، نهاوندى، محمد(قرن14ق)، موسسة البعثة، مركز الطباعة و النشر، قم، چاپ اول، 1386 ه.ش(6جلدی).
من وحى القرآن، فضل الله، محمد حسين(قرن15ق)، دار الملاك، بيروت، چاپ اول، 1419 ه.ق(24 جلدی).
من هدى القرآن، مدرسى، محمدتقى(قرن15ق)، دار محبي الحسين، تهران، چاپ اول، 1419 ه.ق(18 جلدی).
الجديد فى تفسير القرآن المجيد، سبزوارى(قرن15ق)، محمد، دار التعارف للمطبوعات، بيروت، چاپ اول، 1406 ه.ق (7جلدی).
ارشاد الاذهان الى تفسير القرآن، سبزوارى، محمد(قرن15ق)، دار التعارف للمطبوعات ،-بيروت، چاپ اول، 1419 ه.ق(1 جلدی).
التفسير لكتاب الله المنير، كرمى، محمد(قرن15ق)، علميه (چاپخانه)، قم، چاپ اول، 1402 ه.ق(8 جلدی).
الوجيز في تفسير الكتاب العزيز، دخيل، على محمد على(قرن15ق)، دار التعارف للمطبوعات، بيروت، چاپ دوم، 1422 ه.ق(1 جلدی).
مناهج البيان فى تفسير القرآن، ملكى ميانجى، محمدباقر(قرن15ق)، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى. سازمان چاپ و انتشارات، تهران، چاپ اول، 1414 ه.ق(6 جلدی).
تفسير البيان الصافى لكلام الله الوافى، قبيسى عاملى، محمدحسن(قرن15ق)، مؤسسة البلاغ، بيروت، چاپ اول، بی‌تا، (5 جلدی).

تفاسیر موضوعی

منشور جاوید، سبحانی تبریزی، جعفر(قرن15ق)، موسسه امام صادق(ع)، قم (فارسی در 12جلد).

پيام قرآن، مكارم شيرازى، ناصر(قرن15ق)، دار الكتب الإسلامية، تهران، چاپ نهم، 1386 ه.ش(فارسی در 10جلد).

تفاسیر فقهی

در تفسيرهاي فقهي، همّت و اجتهاد بيشتر مفسّران، بر شناخت و دريافت احكام فقهي الهي و احكام فرعي از آيات قرآن است.

فقه القرآن، قطب راوندى، سعيد بن هبه‏الله، 2 جلدی، قرن 6
تفسير الثمرات اليانعه و الاحكام الواضحه القاطعه، ثلايى، يوسف بن احمد، 5 جلدی، قرن 9
كنز العرفان فى فقه القرآن، فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، 2 جلدی، قرن 9
زبدة البيان في أحكام القرآن، مقدس اردبيلى، احمد بن محمد، 1 جلدی، قرن 10
تفسير شاهى او آيات الأحكام، جرجانى، ابوالفتح بن مخدوم، 2 جلدی، قرن 10
مسالك الأفهام إلى آيات الأحكام، فاضل جواد، جواد بن سعيد، 4 جلدی، قرن 11
مشرق الشمسين و اكسير السعادتين مع تعليقات الخواجويى، شيخ بهايى، محمد بن حسين، 1 جلدی، قرن 11
آيات الأحكام ، استرآبادى، محمد بن على، 1 جلدی، قرن 11
بدايع الكلام فى تفسير آيات الاحكام، ملكى ميانجى، محمدباقر، 1 جلدی، قرن 15
آيات الاحكام قبسات من تراث الامام الخمينى، فيض‏نسب، عباس، 1 جلدی، قرن 15
فقه القرآن، يزدى، محمد، 4 جلدی، قرن 15

تفاسیر عرفانی

گروهي از مفسّران با سبك و گرايش عرفاني، باطني، رمزي و اشارهاي به تفسير قرآن کریم ميپردازند.

تفسير الشهرستاني المسمى مفاتيح الأسرار و مصابيح الأبرار، شهرستانى، محمد بن عبدالكريم، 2 جلدی، قرن 6
تفسير المحيط الأعظم و البحر الخضم في تأويل كتاب الله العزيز المحكم، آملى، حيدر بن على، 7 جلدی، قرن 8
تفسير حدائق الحقايق (قسمت سوره يوسف)، فراهى هروى، معين‏الدين، 1 جلدی، قرن 10
تحفة الفتى في تفسير سورة هل أتى، دشتكى، منصور بن محمد، 1 جلدی، قرن 10
تفسير القرآن الكريم، صدرالدين شيرازى، محمد بن ابراهيم، 7 جلدی، قرن 11
بيان السعادة في مقامات العبادة، سلطان على‏شاه، سلطان محمد بن حيدر، 4 جلدی، قرن 14
تفسير قرآن صفى على شاه، صفى على شاه، محمد حسن بن محمد باقر، 1 جلدی، قرن 14
بوارق القهر فى تفسير سوره الدهر، كاشانى، حبيب‏الله بن على‏مدد، 1 جلدی، قرن 14
تفسير ست سور، كاشانى، حبيب‏الله بن على‏مدد،1 جلدی، قرن 14
تفسير مخزن العرفان در علوم قرآن، امين، نصرت‏بيگم، 15 جلدی، قرن 15
مواهب الرحمن في تفسير القرآن، مستنبط غروى، مرتضى، 1 جلدی، قرن 15
تفسير عرفانى اشراق، نريمانى، على، 1 جلدی، قرن 15

تفاسیر متفرقه

تفاسیری که کل قرآن از اول تا آخر تفسیر نشده است، بلکه برخی از سورهها تفسیر شده و مفسر آن را به دلایلی تکمیل نکرده است.

حقائق التأويل في متشابه التنزيل، شريف الرضى، محمد بن حسين(قرن5ق)، دار الأضواء، بيروت، چاپ اول، 1406 ه.ق(عربی در 1جلد، تفسیر سوره آل عمران و 48 آيه از سوره نساء).
تفسير شريف البلابل القلاقل، حسنى واعظ، محمود بن محمد(قرن7ق)، احياء كتاب، تهران، چاپ اول، 1376 ه.ش. (فارسی در 2جلد، تفسیر آیات در بردارنده کلمه «قل»)
دقائق التأويل و حقائق التنزيل، حسنى واعظ، محمود بن محمد(قرن7ق)، مركز پژوهشى ميراث مكتوب، تهران، چاپ اول، 1381 ه.ش(فارسی در 1 جلد از ابتدای قرآن تا سوره اسراء)
العروة الوثقى، شيخ بهايى، محمد بن حسين(قرن11ق)، بصيرتى، قم، چاپ اول، 1398 ه.ق (عربی در 1جلد، تفسیر سوره حمد و چند بحث فقهی).
تفسير الصراط المستقيم، بروجردى، حسين بن رضا(قرن13ق)، انصاريان، قم، چاپ اول، 1416 ه.ق(عربی در5 جلد، از ابتدای قرآن تا آیه 255 سوره بقره).
مجد البيان في تفسير القرآن، اصفهانى، محمدحسين(قرن14ق)، موسسة البعثة، تهران، چاپ اول، 1366 ه.ش (عربی در 1جلد از ابتدای قرآن تا آیه 22 سوره بقره).
تفسير القرآن الكريم، خمينى، مصطفى(قرن14ق)، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، تهران، چاپ اول، 1418 ه.ق(عربی در 5جلد از ابتدای قرآن تا آیه 45 سوره بقره)..
آلاء الرحمن في تفسير القرآن، بلاغى، محمدجواد(قرن14ق)، وجدانى، قم، چاپ اول. (عربی در 2جلد از ابتدا تا آیه 57 سوره نساء).
تفسير فاتحة الكتاب، امينى، عبدالحسين(قرن14ق)، مترجم: حسینی شاهمرادی، قدرت الله، مكتبة الإمام أميرالمؤمنين علي (عليه السلام) العامة، تهران، چاپ اول، 1395 ه.ق(فارسی در 1جلد).
پرتوى از قرآن، طالقانى، محمود(قرن14ق)، شركت سهامى انتشار، تهران، چاپ چهارم، 1362 ه.ش(فارسی در 6 جلد از ابتدا تا آيه 28 سوره نساء و جزء30)
مجد البيان في تفسير القرآن، اصفهانى، محمدحسين(قرن14ق)، موسسة البعثة، تهران، چاپ اول، 1366 ه.ش(عربی در 1جلد از ابتدای قرآن تا آیه22 سوره بقره).
تفسير البيان فى الموافقة بين الحديث و القرآن، طباطبايى، محمدحسين(قرن15ق)، دار التعارف للمطبوعات، بيروت، چاپ اول، 1427 ه.ق(عربی در 6جلد، از ابتدای قرآن تا اواسط سوره یوسف).
التفسير الأثري الجامع، معرفت، محمدهادى(قرن 15ق)، موسسه فرهنگى انتشاراتى التمهيد، قم، چاپ اول، 1387 ه.ش(عربی در6جلد از ابتدای قرآن تا پایان سوره بقره).
مواهب الرحمن في تفسير القرآن، موسوى سبزوارى، عبدالاعلى(قرن15ق)، دفتر سماحه آيت الله العظمى السبزوارى، بى جا، بى جا، چاپ دوم، 1409 ه.ق (عربی در 11 جلد، از ابتدای قرآن تا سوره مائده).
فتح البيان فيما روى عن على من تفسير القرآن، حسينى طباطبايى، مصطفى(قرن15ق)، دار الجسور الثقافيه، حلب، چاپ اول، 1426 ه.ق (1جلدی).
تطهير با جارى قرآن، صفايى حائرى، على(قرن15ق)، ليلة القدر، قم، چاپ دو، 1381 ه.ش(فارسی در 3 جلد، تفسیر برخی از سورههای قرآن).
تفسير حكيم، انصاريان، حسين(قرن15ق)، دار العرفان، قم، چاپ اول، (فارسی در 9جلد، از ابتدا تا آیه 121 سوره نساء).
تفسير كوثر، جعفرى، يعقوب(قرن15ق)، موسسه انتشارات هجرت، قم، چاپ اول، 1376 ه.ش( فارسی در6 جلد از ابتدای قرآن تا سوره طه).
تفسير سوره حمد، خمينى، روح الله(قرن15ق)، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، تهران، چاپ اول، 1375 ه.ش (1جلدی).
انوار العرفان فى تفسير القرآن، داورپناه(قرن15ق)، ابوالفضل، كتابخانه صدر، تهران، چاپ اول، 1366 ه.ش(فارسی در 16جلد، از ابتدای قرآن تا سوره انفال).
تفسير ام الكتاب، ميرجهانى طباطبايى، محمدحسن(قرن15ق)، كتابخانه صدر، تهران، چاپ اول، 1398 ه.ق (1 جلدی).
نظام اخلاقى اسلام: تفسير سوره مباركه حجرات، سبحانى تبريزى، جعفر(قرن15ق)، بوستان كتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم)، قم، چاپ هشتم، 1377 ه.ش(1 جلدی).
تفسير سوره حجرات، صدر، رضا(قرن15ق)، دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم، مركز انتشارات، قم، چاپ دوم، 1379 ه.ش(1 جلدی).
نسيم رحمت تفسير قرآن كريم، دهقان، اكبر(قرن15ق)، حرم، قم، چاپ اول، 1387 ه.ش(فارسی در 4 جلد از ابتدای قرآن تا سوره جاثیه).