مذمت مدح‌کنندگان در کلام امام علی(ع)

سؤال

امام علی(ع)در نهج‌البلاغه مداحان را ذم کرده‌ است اما در زمان کنونی آنان مورد ستایش قرار می‌گیرند، دلیل این دوگانگی چیست؟

مذمت کردن مداحان در کلام امام علی(ع) را متوجه مداحانی دانسته‌اند که به ناحق، افراد ناپاک را مدح و ستایش می‌کنند، زبان به چاپلوسی می‌گشایند و از دیدن حق و حقیقت عاجزند. اما مداحانی که افراد خوب و با تقوی را مدح می‌نمودند مورد ستایش امامان معصوم(ع) قرار داشتند.

هنگامی که هشام بن عبدالملک در مکه می‌خواست حجرالاسود را استلام کند، ازدحام جمعیت مانع شد و برای استراحت به گوشه‌ای نشست در این هنگام امام سجاد(ع) برای طواف آمد و مردم از هیبت امام کنار رفتند و امام به راحتی استلام حجرالاسود نمود و دست خود را به آن رساند. شخصی از طرفداران هشام که امام را نمی‌شناخت از او پرسید، این شخص کیست؟ هشام به دروغ گفت که نمی‌شناسم، فرزدق که حاضر بود گفت من می‌شناسم و سپس شروع به معرفی امام سجاد(ع) و در ضمن قصیده‌ای که شیعه و سنی آن را نقل کردند به مدح امام پرداخت. این شعر با این بیت آغاز می‌شود: «هَذا الّذي تَعرِفُ البَطْحاءُ وَطْأتَهُ،وَالبَيْتُ يعْرِفُهُ وَالحِلُّ وَالحَرَمُ؛ این کسی است که مکه و بطحاء عظمت او را می‌شناسد و خانه خدا و حرم امن الهی او را می‌شناسند…،» به مداحی آن حضرت پرداخت. پس از آن، هشام، فرزدق را حبس نمود و حقوقش را قطع کرد؛ امام سجاد مقداری پول برای او فرستاد و از او تمجید نمود،

تفاوت واژه مداح در قدیم و معاصر

عنوان مداحان در روایات با اصطلاحات امروزی در مورد مداحان متفاوت است. مداحان آن دوران یعنی شاعرانی که یا مدح ستمگران می‌کردند که مورد ملامت و مذمت قرار گرفته‌اند، یا مادح اهل‌بیت بودند که مورد تأیید، تشویق و تمجید قرار گرفته‌اند و اما مداحان امروزی به کسانی گفته می‌شود که روضه خوانی، مرثیه خوانی و نوحه خوانی می‌کنند و همه در مسیر اهل‌بیت هستند. البته برخی از مداحان امروز که در مداحی خود از منابع صحیح استفاده نموده از تحریف و دروغ و خلاف شرع به دور هستند، قابل تأیید و گروهی که در کلماتشان مطالب خلاف واقع و ناسازگار با شرع وجوج دارد، مورد انتقادند.