مسافرت دریایی در قرآن

سؤال

آيات مربوط به سفر دريايي در قرآن كدامند؟

قرآن كريم بيش از چهل مرتبه از دريا سخن گفته است كه بيانگر اهميت آن در قرآن كريم است و به داستان‌هاي دريايي از جمله سفر دريايي حضرت يونس، گذر حضرت موسي و قومش از دريا و غرق شدن فرعونيان و لشكريانش در آن، سوراخ كردن كشتي توسط خضر، كشتي حضرت نوح و نجات مؤمنان از طوفان، به دريا انداختن حضرت موسي توسط مادرش با الهام الهي و اينكه دريا براي بهره‌وري انسان‌هاست تا در آن كشتي‌ها را به حرکت درآورند، بهره بردن از ماهي‌ها و صدف‌هاي آن، تفكر در عجايب دريا و ديدن نشانه‌هاي الهي در آن و ... اشاره شده است.

دريانوردى در قرآن

1. حركت كشتي‌ها در دريا به اذن و فرمان خدا، زمينه ساز دريانوردى براى انسان:

• ﴿هُوَ الَّذى يُسَيِّرُكُم فِى البَرِّ والبَحرِ حَتّى اِذا كُنتُم فِى الفُلكِ وجَرَينَ بِهِم بِريح طَيِّبَة وفَرِحوا بِها﴾(یونس:22)
• ﴿سَخَّرَ لَكُمُ الفُلكَ لِتَجرِىَ فِى البَحرِ بِاَمرِهِ﴾(ابراهیم:32)
• ﴿ومِن ءايـتِهِ اَن يُرسِلَ الرِّياحَ مُبَشِّرت ولِيُذيقَكُم مِن رَحمَتِهِ ولِتَجرِىَ الفُلكُ بِاَمرِهِ﴾(روم:46)
• ﴿اَللّهُ الَّذى سَخَّرَ لَكُمُ البَحرَ لِتَجرِىَ الفُلكُ فيهِ بِاَمرِهِ﴾(جاثیه:12)

2. خداوند، فراهم‌كننده زمينه‌ها و امكانات حركت انسان‌ها در دريا و دريانوردى:

• ﴿ولَقَد كَرَّمنا بَنى ءادَمَ وحَمَلنـهُم فِى البَرِّ والبَحرِ ورَزَقنـهُم مِنَ الطَّيِّبـتِ وفَضَّلنـهُم عَلى كَثير مِمَّن خَلَقنا تَفضيلا﴾(اسراء:70)

3. اعطاى قدرت دريانوردى به انسان، جلوه‌اى از رحمت خدا:

• ﴿رَبُّكُمُ الَّذى يُزجى لَكُمُ الفُلكَ فِى البَحرِ ... اِنَّهُ كانَ بِكُم رَحيمـا﴾(اسراء:66)
• ﴿اَلَم تَرَ اَنَّ اللّهَ سَخَّرَ لَكُم ما فِى الاَرضِ والفُلكَ تَجرى فِى البَحرِ بِاَمرِهِ ... اِنَّ اللّهَ بِالنّاسِ لَرَءوفٌ رَحيم﴾(حج:65)

4. تمكّن انسان‌ها براى دريانوردى، جلوه‌اى از تكريم خداوند نسبت به آنان:

• ﴿ولَقَد كَرَّمنا بَنى ءادَمَ وحَمَلنـهُم فِى البَرِّ والبَحرِ ورَزَقنـهُم مِنَ الطَّيِّبـتِ وفَضَّلنـهُم عَلى كَثير مِمَّن خَلَقنا تَفضيلا﴾(اسراء:70)

تاریخ دريانوردى

1. آشنايى مردم عصر حضرت نوح با صنعت دريانوردى:

• ﴿واصنَعِ الفُلكَ بِاَعيُنِنا ووحيِنا﴾(هود:37)

2. دريانوردى در زمان حضرت يونس:

• ﴿واِنَّ يونُسَ لَمِنَ المُرسَلين * اِذ اَبَقَ اِلَى الفُلكِ المَشحون﴾(صافت:140-139)

3. رواج دريانوردى در زمان حضرت خضر و موسى:

• ﴿﴾(کهف:71)

4. خداوند، مشوّق آدمى به فراگيرى هنركشتيرانى و دريانوردى:

• ﴿وسَخَّرَ لَكُمُ الفُلكَ لِتَجرِىَ فِى البَحرِ بِاَمرِهِ﴾(ابراهیم:32)
• ﴿رَبُّكُمُ الَّذى يُزجى لَكُمُ الفُلكَ فِى البَحرِ لِتَبتَغوا مِن فَضلِهِ اِنَّهُ كانَ بِكُم رَحيمـا * ولَقَد كَرَّمنا بَنى ءادَمَ وحَمَلنـهُم فِى البَرِّ والبَحرِ﴾(اسراء:66 و 70)
• ﴿اَلَم تَرَ اَنَّ اللّهَ سَخَّرَ لَكُم ما فِى الاَرضِ والفُلكَ تَجرى فِى البَحرِ بِاَمرِهِ﴾(حج:65)
• ﴿اَلَم تَرَ اَنَّ الفُلكَ تَجرى فِى البَحرِ بِنِعمَتِ اللّهِ لِيُرِيَكُم مِن ءايـتِهِ اِنَّ فى ذلِكَ لاَيـت لِكُلِّ صَبّار شَكور﴾(لقمان:31)
• ﴿وما يَستَوِى البَحرانِ...وتَرَى الفُلكَ فيهِ مَواخِرَ لِتَبتَغوا مِن فَضلِهِ ولَعَلَّكُم تَشكُرون﴾(فاطر:12)
• ﴿وءايَةٌ لَهُم اَنّا حَمَلنا ذُرّيَّتَهُم فِى الفُلكِ المَشحون﴾(یس:41)
• ﴿اَللّهُ الَّذى سَخَّرَ لَكُمُ البَحرَ لِتَجرِىَ الفُلكُ فيهِ بِاَمرِهِ ولِتَبتَغوا مِن فَضلِهِ ولَعَلَّكُم تَشكُرون﴾(جاثیه:12)

نعمت دريانوردى

1. دريانوردى، نعمت شايان شكرگزارى:

• ﴿اَلَم تَرَ اَنَّ الفُلكَ تَجرى فِى البَحرِ بِنِعمَتِ اللّهِ لِيُرِيَكُم مِن ءايـتِهِ اِنَّ فى ذلِكَ لاَيـت لِكُلِّ صَبّار شَكور﴾(لقمان:31)
• ﴿وما يَستَوِى البَحرانِ...وتَرَى الفُلكَ فيهِ مَواخِرَ لِتَبتَغوا مِن فَضلِهِ ولَعَلَّكُم تَشكُرون﴾(فاطر:12)
• ﴿اَللّهُ الَّذى سَخَّرَ لَكُمُ البَحرَ لِتَجرِىَ الفُلكُ فيهِ بِاَمرِهِ ولِتَبتَغوا مِن فَضلِهِ ولَعَلَّكُم تَشكُرون﴾(جاثیه:12)

2. تسخير دريا برای بهره‌وری از نعمت‌هاى خداوند:

• ﴿وهُوَ الَّذى سَخَّرَ البَحرَ لِتَأكُلوا مِنهُ لَحمـًا طَرِيـًّا وتَستَخرِجوا مِنهُ حِليَةً تَلبَسونَها وتَرَى الفُلكَ مَواخِرَ فيهِ ولِتَبتَغوا مِن فَضلِهِ ولَعَلَّكُم تَشكُرون﴾(نحل:14)

3. دريانوردى، نعمت ارزشمند و انكارناپذير الهى:

• ﴿ولَهُ الجَوارِ المُنشَـاتُ فِى البَحرِ كالاَعلـم. فَبِاَىِّ ءالاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبان﴾(الرحمن:25-24)

آثار معنوی و اقتصادی دریانوردی

1- دريا از منابع عمده مواد پروتئينى است. يعنى خدا دريا را رام و در فرمان بشریت قرار داد، راه سفرهاى دريايى و استخراج منافع دريا را آسان ساخت، تا از دريا انواع ماهى، صدف و ... بدست آورده شود. دريا زمینه و مسیری است براى حمل وسایل و كالاهاى بزرگ از جايى به جاى ديگر؛ و بهره‏بردارى از راه‌هاى دريايى داراى فوايد اقتصادى و حياتى بسيار مهم است.

2- دريا از مهم‌ترين منابع شناخت زندگى (و اسرار حيات) و گسترش دادن آفاق تجربه‏هاى علمى است، از جمله در باره انواع گوناگون جانوران يعنى آفريدن باد و آب به صورتى كه حركت كشتى در آن امكان‌پذير باشد (و با قانونمند ساختن اين امور)، به حرکت درآورد، تا با سوار شدن بر كشتي‌ها بر روى آب، به جستجوى فضل و نعمت خداى متعال بپردازيد و امور بازرگانى و معاملات خويش را سامان دهيد.

3- دريا گردشگاه و تفریح‌گاه بزرگى است براى سفر كردن و به سياحت پرداختن، و همچنين است ساحل‌هاى آن و فوايد و منافعى كه در آن‌ها وجود دارد.

4- دريا از جمله راه‌های خدا شناسی و پی‌بردن به وحدانیت و یگانگی خدا است، هم از لحاظ بديع بودن آفرينش آن و هم از لحاظ بزرگى و شگفتي‌هايى كه در آن وجود دارد.