سؤال

درباره جایگاه دعا در آیات قرآن و احادیث توضیح دهید.

درگاه‌ها
کرونا و بلایا.png


قرآن سفارش کرده است دعا، آهسته و پنهانی و با تضرع و خشوع خوانده شود.

آهسته و پنهانی سخن گفتن

انسان هر چه دعا را آهسته تر بخواند , ادب دعاء را بهتر رعايت كرده است.[۱]

براي دعا خواندن آداب و دستوراتي رسيده است . از مهم ترين آنها اين است كه: دعا را با تضرع و پنهانی بخوانيم، بدون آن كه آواز بلند كنيم و براي ديگران مزاحمت ايجاد شود يا تظاهر به دعا و هياهو بشود.[۲]

﴿وَاذْكُرْ رَبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعًا وَخِيفَةً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ وَلَا تَكُنْ مِنَ الْغَافِلِينَ؛ پروردگارت را در دل خود، از روی تضرع و خوف، آهسته و آرام، صبحگاهان و شامگاهان، یاد کن؛ و از غافلان مباش!(اعراف:۲۰۵)

﴿ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعًا وَخُفْيَةً ۚ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ؛ پروردگار خود را به زارى و نهانى بخوانيد كه او از حدگذرندگان را دوست نمى‌دارد.(اعراف:۵۵)

پيامبر خدا (ص) بهترين ياد كردن [از خدا]، ياد كردن نهانى است.[۳] آن شب كه مرا به آسمان بردند ، ... به من ندا دادند كه : « ... اى محمّد ! هر گاه كسى از امّتت غم هايش بسيار شد ، نهانى مرا بخواند».[۴]

تضرع و خشوع

.

۴۱ احزاب. ذکر کثیر

آداب دعا در روایات

برای دعا کردن آداب زیادی در روایات وارد شده است. از جمله دعا كردن با حالت خضوع و تذلّل، به زبان آوردن حاجت، تكرار كردن دعا و پا فشارى نمودن بر خواسته، اخلاص در دعا و توجه به ذات حق تعالى با همه وجود و روى‌گردانى از غير او، توسل جستن به محمّد و آل محمّد (ص) و درود فرستادن بر ايشان در آغاز، ميان و پايان دعا، ستايش و ثنا گفتن خداوند متعال و اعتراف به تقصيرات خود در مقام بندگى و استغفار از آنها قبل از دعا، تحصيل معرفت صحيح به خداوند متعال، قصد تقرب داشتن از دعا، حسن ظن داشتن به اجابت از جانب خداوند، دعا كردن با آرامش قلب و سكون اعضا و جوارح و پرهيز از شتابزدگى و نداشتن دغدغه‌اى جز دعا در محضر پروردگار، بلند نكردن صدا هنگام دعا و در خلوت دعا كردن، انصاف داشتن در دعا، به معناى خواستن آنچه كه بر حسب شأن او برايش روا است.[۵]

مطالعه بیشتر

  • دعا در قرآن، سید کمال حیدری، ترجمه محمد علی سلطانی، انتشارات سخن.
  • عبادت و دنیا، مرتضی مطهری، انتشارات صدرا.


منابع

  1. جوادی آملی، عبدالله، اسرار عبادات، ص۱۳۷.
  2. منتظری، حسينعلی، اسلام دين فطرت، ص۳۵۴.
  3. محمدی ری‌شهری، محمد، نهج الذكر، ج۱، ص۱۲۷.
  4. محمدی ری‌شهری، محمد، حكمت نامه پيامبر اعظم، ج۱۰، ص۷۵.
  5. موسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامي، فرهنگ فقه فارسي، ج۳، ص۶۲۱.