حب الوطن من الایمان
آیا جمله «حُبُّ الوَطَنِ مِنَ الایمانِ» در منابع حدیثی بیان شده است؟ در صورت موجود بودن، تقدس آب و خاک در زندگی مؤمن چه جایگاهی دارد؟
دوست داشتن وطن بخشی از ایمان است جمله‌ای است که در منابع روایی شیعه و اهل‌سنت بیان نشده است. اما در حالات پیامبر(ص) نقل شده است که ایشان به دلیل خروج از مکه که محل ولادت و وطنش بود غمگین و ناراحت بودند از این‌رو جبرئیل وعده بازگشت و رفع این غم را به پیامبر(ص) داد. درباره معانی وطن وجوه مختلفی از قبیل بهشت، مکه، معاد، وطن عرفی و نیز وطن بزرگ اسلامی ذکر شده است. زمان و مکان ارزش ذاتی ندارند بلکه ارزشمندی آن‌ها به خاطر اتفاق و ماجرای خاصی است که در آن زمان دو یا مکان رخ داده است.
علاقه به وطن
حس وطن‌خواهی و وطن‌دوستی از امور فطری انسان است و انسان ناخودآگاه به زادگاه خود علاقه خاصی دارد. در تاریخ اسلام درباره پیامبر(ص) نقل شده است هنگامی که از حضرت از مکه به مدینه هجرت می‌نمود، در مسیر هنگامی که به جحفه رسید، بسیار محزون و از فشار مشرکان ناراحت بود و به یاد مکه آه سردی کشید؛ در این هنگام جبرئیل نازل و آیه: ﴿إنَّ الّذی فَرَضَ عَلَیْکَ القُرْآنَ لَرادُّکَ إلی مَعادٍ؛ آن کس که قرآن را بر تو فرض کرد، تو را به جایگاهت بازمی‌گرداند.﴾(قصص:۸۶) را برای پیامبر نازل و او را دلداری داده و پرسید آیا مشتاق به مکه هستی؟ فرمود: آری و آه سردی کشیده فرمود: «الوطن، الوطن.»[۱]
بررسی سندی و محتوایی جمله
این جمله به عنوان حدیث در کتب معتبر روایی شیعه و سنی نقل نشده است؛ اما در کتاب امل الآمل نوشته شیخ حر عاملی[۲] و تحفه السنیه نوشته فیض کاشانی[۳] و مستدرک سفینه البحار[۴] و الصحیح من السیره نوشته سید جعفر مرتضی عاملی[۵] و کشف الخفاء[۶] بدون ذکر سند نقل شده است. در نتیجه این حدیث از نظر سند معتبر نیست.
منظور از وطن
نظراتی درباره وطن در این عبارت آمده است:
- وطن، بهشت است که مسکن اول آدم ابوالبشر(ع) بود.
- وطن، مکه است که ام القری و قبله مسلمانان است.
- رجوع به سوی خداوند متعال زیرا که مبدأ و معاد او است.
- وطن متعارف و عرفی است.
- وطن بزرگ اسلامی: حفظ این وطن بر مسلمانان لازم است؛ چون حفاظت از دین و انسانیت و نیز قوت اسلام وابسته به آن است.[۷]
تقدس آب و خاک
ارزش و اعتبار زمان و مکان ذاتی نیست بلکه به خاطر حوادث و وقایعی که در آن زمان و مکان رخ می‌دهد، مانند سیزده رجب یا هجده ذی‌الحجه که دارای ارزش و اعتبار ذاتی نبودند، اما به خاطر ولادت امیرالمؤمنین(ع) در سیزدهم رجب و انتخاب امام علی(ع) در غدیر خم این روزها اعتبار و ارزش پیدا کردند. یا مانند ۲۲ بهمن که به دلیل پیروزی انقلاب اسلامی اعتبار پیدا کرده است؛ همچنین درباره مکان‌ها، مانند غار حرا ارزش ذاتی ندارد بلکه به دلیل وجود پیامبر(ص) و نزول وحی اعتبار و رونق گرفته است.
منابع
- ↑ عمادزاده اصفهانی، حسین، نقل از چهارده معصوم، نشر طلوع، ۱۳۶۶ش، ص۱۴۳.
- ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، امل الآمال، بغداد، مکتبه اندلس، ج۱، ص۱۱.
- ↑ فیض کاشانی، ملامحسن، شارح سید عبدالله جزائری (مخطوط)، میکروفیلم کتابخانه آستان قدس، ص۳۴۰.
- ↑ نمازی، علی، مستدرک، مؤسسه نشر اسلامی جامعه مدرسین، ۱۴۱۹ق، ج۱۰، ص۳۷۵.
- ↑ عاملی، سید جعفر مرتضی، الصحیح من السیره، بیروت، دارالهادی، ج۳، ص۳۳۳.
- ↑ عجلونی، اسماعیل بن محمد، کشف الخفاء، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۳۴۵.
- ↑ عجلونی، اسماعیل بن محمد، کشف الخفاء، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۰۸ق، ج۱، ص۳۴۵؛ سید جعفر مرتضی، الصحیح من السیره، بیروت، دارالهادی، ج۳، ص۳۳۳.