شأن نزول آیه ۱ سوره تحریم

سؤال

شأن نزول آیه ۱ از سوره تحریم چیست؟ و آیا منافاتی با عظمت پیامبر(ص) دارد؟

متن آیه

﴿ يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ لِمَ تُحَرِّمُ مَا أَحَلَّ اللَّهُ لَكَ ۖ تَبْتَغِي مَرْضَاتَ أَزْوَاجِكَ ۚ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ

اى پيامبر، چرا براى خشنودى همسرانت، آنچه را خدا براى تو حلال گردانيده حرام مى‌كنى؟ خدا[ست كه‌] آمرزنده مهربان است.

تحریم:۱

﴾

شأن نزول

در شأن نزول این آیه آمده است که پیامبر(ص) گاه که نزد زینب بنت جحش که یکی از همسران او بود، می‌رفت زینب او را نگاه می‌داشت و از عسلی که تهیه کرده بود خدمت پیامبر(ص) می‌آورد این سخن به گوش عایشه رسید و بر او گران آمد. عایشه خودمی‌گوید: من با حفصه یکی دیگر از همسران پیامبر(ص) قرار گذاشتیم که هر وقت پیامبر(ص) نزدیک ما آمد فوراً بگوئیم: آیا ضمغ «مغافیه» (که بوی نامناسبی داشت) خورده‌ای؟ و پیامبر حساسیت زیادی به بوی بد و نامناسب داشت.

به این ترتیب روزی پیامبر(ص) نزد حفصه آمد او این سخن را به پیامبر(ص) گفت.

حضرت فرمود: «من مغافیه نخورده‌ام بلکه عسل نوشیده‌ام من سوگند یاد می‌کنم که دیگر از آن عسل ننوشم. ولی این سخن را به کسی مگو، ولی سرانجام او این راز را فاش کرد.»

بعداً معلوم شد اصل این قضیه توطئه‌ای بوده است. پیامبر(ص) سخت ناراحت شد و آیات اول سوره تحریم نازل گشت.

مسئله‌ای که در شأن نزول ذکر شده هیچ‌گونه منافاتی با عظمت پیامبر اکرم(ص) ندارد. هرچند بعضی از مفسرین این شأن نزول را قبول ندارند.

بنابراین نوشیدن عسل توسط پیامبر اکرم(ص) در منزل یکی از همسرانش و حوادث بعدی که پیش آمد امری طبیعی است و اتفاق افتادن چنین رخدادی از شأن و عظمت پیامبر اکرم(ص) نمی‌کاهد و اصولاً پیامبر(ص) نه مرتکب کار حرامی شده و نه عمل مکروهی از آن حضرت سرزده است.

مطالعه بیشتر

۱. علامه طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، (تهران، دارالکتب الاسلامیه)، ج۱۹، ص۳۸۲.

۲. ابراهیم امینی، آیین همسرداری.

۳. طبرسی، ابوعلی‌الفضل بن الحسن، مجمع‌البیان، (بیروت، دارمکتبه الحیاه)، ج۶، ص۱۱۹.

۴. عروسی هویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۵.