سؤال
آیا حیدر لقب امام علی(ع) است؟ معنای آن جیست؟ آیا در روایات به این لقب اشاره شده است؟


رجز امام علی(ع) در جنگ با مرحب

اَنَا الَّذی سَمَّتْنی اُمّی حَيْدَرَة

من همانم که مادرم مرا حیدر نامید.

لَيْثٌ لِغاباتٍ شَديدٌ قَسْوَرَة[۱]

شیر بیشه‌ها هستم که خشمش شدید است.[۲]

حَیْدَرَة که در فارسی حِیْدَر[۳] تلفظ می‌شود، لقب امام علی(ع)[۴] و به معنای شیر است.[۵] بر اساس روایات[۶] و نقل‌های تاریخی،[۷] حیدره نامی بوده که فاطمه بنت اسد، مادر امام علی(ع)، برای او انتخاب کرده است. امام علی(ع) در جنگ خیبر هنگام مواجهه با مرحب، رجزی خواند و در آن خودش را کسی معرفی کرد که مادرش او را حیدرة نامیده است.[۸]

او در خطبه‌ای که در کوفه و پس از جنگ نهروان ایراد کرد، پس از ذکر نام‌هایش در انجیل، توارت و زبور، نامی که مادرش برایش گذاشته را، حیدره دانست.[۹] بر اساس برخی روایات، نام او در انجیل به صورت «هیدرا» آمده، که همان حیدر است.[۱۰]

گاهی حیدر با صفت کرار به کار می‌رود و به معنای «کسی که بارها به دشمن حمله می‌کند» دانسته شده است.


منابع

  1. مفید، محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۲۷.
  2. مفید، محمد، ترجمه ارشاد شیخ مفید، سیره ائمه اطهار، قم، سرور، ۱۳۸۸ش، ص۱۱۴.
  3. فرهنگ فارسی معین، ذیل واژه حیدر.
  4. صفار، محمد، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد(ص)، قم، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق، ج۱ ص۹۹؛ اربلی، علی، کشف الغمه فی معرفه الأئمه، تبریز، چاپ اول، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۶۵.
  5. الجوهری الفارابی، ابی نصر اسماعیل، الصحاح، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق، ج۲ ص۵۴۳؛ صاحب بن عباد، اسماعیل، المحیط فی اللغه، بیروت، عالم الکتاب، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج‏۳، ص۳۶.
  6. شیخ صدوق، محمد، معانی الأخبار، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، ۱۴۰۳ق، ص۵۹؛ شیخ صدوق، محمد، معانی الأخبار، قم، چاپ اول، ۱۴۰۳ق، ص۵۹.
  7. مفید، محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، چاپ اول، ۱۴۱۳ق، ج‏۱، ص۱۲۷.
  8. مفید، محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۲۷.
  9. شیخ صدوق، محمد، معانی الأخبار، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، ۱۴۰۳ق، ص۵۹.
  10. شیخ حر عاملی، محمد، إثبات الهداه بالنصوص و المعجزات، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۵ ق، ج‏۳؛ ص۱۱۳.