اولین کتاب رجالی شیعه

سؤال
اولین کتاب رجالی شیعه در چه تاریخی و به دست چه کسی نوشته شده و عاقبت آن چه شده است؟


اولین کتاب‌های رجالی شیعه در قرن اول و دوم هجری قمری، به دست ابی رافع، ابی مخنف و محمد حبیش نوشته شده‌اند؛ البته این کتاب‌ها از میان رفته‌اند. نخستین کتاب رجالی شیعه که امروزه در دسترس است، کتاب رجال برقی است که در سال ۱۸۳ق، توسط محمد بن خالد برقی نگاشته شده است.[۱]

سیر تدوین نخستین کتاب‌های رجالی شیعه چنین است:

  • رجال ابن ابی رافع: این کتاب در قرن اول هجری قمری به دست عبیدالله بن ابی رافع، کاتب امام علی(ع)، نوشته شده است. در این کتاب، فهرست نام‌های شهدای جنگ جمل، صفین و نهروان را ذکر کرده است.[۲]
  • رجال ابی مخنف لوط بن یحیی ازدی (متوفای ۱۵۱ ق): نجاشی، رجال‌نگار شیعه، شرح‌حال این نویسنده را در کتاب رجالی خود ذکر کرده است؛[۳] اگر چه نام کتاب رجالی او، در فهرست آثار این مؤلف نیامده است.[۱]
  • رجال محمد حبیش (متوفای ۱۵۸ ق):[۱] آقا بزرگ تهرانی این کتاب را با عنوان رجال محمد، فهرست کرده است.[۴]
  • کتاب اَلرِّجالِ ابو عبداللَّه محمد بن خالد برقی (زنده در ۱۸۳ ق): به گفته ابن ندیم، این کتاب مشتمل بر فهرست نام‌های راویانی است که از امام علی(ع) روایت کرده‌اند.[۱]

جستارهای وابسته


منابع

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ طلاییان، رسول، مأخذشناسی رجال شیعه، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۸۱ش، ص۱۳.
  2. آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۱۰، ص۸۳ و ۱۳۰، به نقل از طلاییان، رسول، مأخذشناسی رجال شیعه، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۸۱ش، ص۱۳.
  3. نجاشیَ، رجال النجاشی، ص۳۲۰، ش ۸۷۵، به نقل از طلاییان، رسول، مأخذشناسی رجال شیعه، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۸۱ش، ص۱۳.
  4. آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج ۱۰، ص۱۴۷، به نقل از طلاییان، رسول، مأخذشناسی رجال شیعه، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۸۱ش، ص۱۳.