شرط اطاعت کردن خدا از بندگانش

سؤال

منظور از حدیث قدسی «مَنْ أَطَاعَنِي أَطَعتُه؛ هر کس از من اطاعت کند از او اطاعت می‌کنم» چیست؟

شرط اطاعت کردن خدا از بنده در برخی روایات بیان شده است؛ متن وارد شده در منابع روایی مانند آنچه در سوال آمده نیست. روایات متعددی در این باره وجود دارد؛ می‌توان گفت که بازگشت به آیه قرآن دارد که خطاب به مومنین می گوید اگر خدا را یاری کنید خدا نیز شما را یاری خواهد کرد.

معنای اطاعت خدا از بندگان

در منابع معتبر روایی مطابق این حدیث وجود ندارد، اما شبیه آن آمده‌ است که پیامبر(ص) فرموده‌اند: خداوند متعال می‌فرماید: … من اطاعت می‌کنم از کسی که از من اطاعت کند «مُطِیعُ مَنْ أَطَاعَنِی» در لفظ عین سؤال نیست اما ترجمه آن همان می‌شود.

سخن در این که بنده، چگونه خدا را اطاعت کند روشن است یعنی با عمل کردن به دستورات الهی به مقام عبادت و اطاعت خداوند می‌رسد؛ اما خداوند چگونه از چنین بنده‌ای اطاعت می‌کند؟ با توجه به روایات دیگر این نتیجه به دست می‌آید که همان اطاعت خدا از بنده، رسیدن انسان به مقام مستجاب‌الدعوه بودن است. به عبارت روشن‌تر انسان هر چه را که خدا خواسته انجام می‌دهد و در اثر این اطاعت به جایی می‌رسد که دعایش در درگاه الهی رد نمی‌شود. بنابراین انسان هم هر چه بخواهد، خداوند آن را انجام می‌دهد و این مثل این است که خدا از بنده‌اش اطاعت کرده‌ است، چون به خواسته انسان جواب مثبت داده همان‌گونه که بنده به خواسته خداوند با عمل به واجبات و ترک محرمات جواب مثبت می‌دهد.

رفتار خدا با بندگان خاص

در روایتی آمده‌ است که خداوند متعال می‌فرمایند: «ای فرزند آدم من زنده‌ای هستم که مرگ ندارم، تو از من اطاعت کن در آنچه دستورت داده‌ام تا تو را هم زنده نگه دارم (زندگی ابدی در بهشت)». سپس می‌فرماید: «ای فرزند آدم من هر وقت به چیزی می‌گویم باش وجود پیدا می‌کند، اگر تو از دستورات من اطاعت کنی مقامی به تو می‌دهم که هر چه خواستی همان شود.»

امام رضا(ع) فرمود: «هر کس خدا را در آنچه امر شده اطاعت کند، خداوند دعایش را مستجاب می‌کند.» در روایت دیگر آمده‌ است: «هر کس برای خدا باشد و خدا نیز برای او خواهد شد.»

بنابراین اطاعت خدا از بنده با ایمان به معنای مستجاب کردن دعای او و انجام دادن خواسته‌هایش به گونه‌ای که گویا خدا از او اطاعت کرده و هر چه را بنده خواسته، خداوند قبول نموده‌ است. مضمون احادیث به مفاد این آیه بر می‌گردد که ﴿يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنوا إِن تَنصُرُوا اللَّهَ يَنصُركُم وَيُثَبِّت أَقدامَكُم؛ اگر انسان اوامر الهی را کمک کند، خداوند نیز بنده را یاری می‌کند.﴾(محمد:۷)

مطالعه بیشتر

• پرتوی از قرآن، محمود طالقانی، ج۲، ص۶۶، ذیل آیه ۱۸۶، سوره بقره.

• المیزان، محمد حسین طباطبائی، ج۲، ص۴۱، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، ذیل آیه ۱۸۶ سوره بقره.