فضیلت تشییع جنازه

سؤال

آيا تشييع جنازه، براى ميت يا شركت كنندگان در مراسم تشييع، فايده اى دارد؟

دين اسلام جامع دنيا و آخرت، و احكام آن نيز جامع فرد و اجتماع است. اگر اسلام در مورد بدرقه و استقبال افراد، در زندگى، دستور دارد حتماً براى پس از مرگ نيز برنامه ى بدرقه دارد. اسلام براى احترام به كرامت و جايگاه انسان، در باره ى تشييع جنازه بسيار سفارش كرده است. چنان كه فرشتگان الهى، پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله)و امامان(ع)در تشييع جنازه ها شركت مى كردند و چون تكاليف دينى و اعمال معصومان(ع)بدون هدف و فايده نيست به دست مى آيد كه حضور در مراسم تشييع جنازه داراى فوايدى است.

از امام باقر(عليه السلام) نقل شده است كه فرمود:

رسول خدا، پشت سر جنازه اى راه مى رفت، پرسيده شد: «اى رسول خدا، چرا چنين مى كنى؟» فرمود: «فرشتگان را مى بينم كه از جلو مى روند و ما از آنها پيروى مى كنيم».[۱]

امام صادق(عليه السلام) فرمود: پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) دنبال جنازه ى مرد صحابى انصارى مى رفت. برخى از اصحاب عرض كردند: «يا رسول الله، سوار مركب نمى شويد؟» فرمود: «دوست ندارم من سوار باشم در حالى كه فرشتگان پياده مى روند».[۲]

روزى جنازه اى را از گذرگاهى عبور دادند كه پيامبر و اصحاب او نشسته بودند. حضرت و يارانش از جا برخاستند تا جنازه از نظرها غايب شد. يك گفت: «اين جنازه ى يك يهودى بود». فرمود: «آيا انسان نبود!»[۳]

يكى از فوايد مهم تشييع جنازه، ثوابى است كه نصيب ميت و شركت كنندگان مى شود.[۴] امام صادق(عليه السلام) فرمود:

چون مؤمن را در قبر گذاشتند، ندا مى كنند، نخستين عطايى كه به تو شد، بهشت است و نخستين عطايى كه به مشايعت كنندگان جنازه ى تو شد، آمرزش گناهان است.

در حديث ديگر آمده:

هر كسى، جنازه ى مؤمنى را تا دفن همراهى كند، خداوند در قيامت هفتاد ملك بر او بگمارد كه او را همراهى و برايش استغفار كنند.[۵]

حضرت موسى(عليه السلام) در مناجات عرض كرد: «پروردگارا، ثواب كسى كه تشييع جنازه كند، چيست؟» فرمود: «فرشتگانى پرچم دار، بر او مى گمارم كه او را از قبر تا محشر تشييع كنند».[۶]

وقتى چهل مؤمن مى گويند كه خدايا، از اين ميت جز نيكى نديده ايم، خداوند شهادت آنها را مى پذيرد.[۷] فايده ى ديگر اندرز شركت كننده ها است كه آنها را از گناه دور و به طاعت نزديك مى سازد.

پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) فرمود:

هر گاه به عروسى دعوت شديد به كندى برويد، چون شما را به ياد دنيا مى اندازد و هرگاه به تشييع جنازه خوانده شديد، شتاب كنيد كه شما را به ياد آخرت مى اندازد.[۸]

هر گاه پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) جنازه اى را تشييع مى كرد، اندوه ايشان زياد مى شد، با خود حديث نفس مى كرد و كم سخن مى گفت.[۹]

حديثى از امام على(عليه السلام) هر دو فايده را ياد آور مى شود. على(عليه السلام) در تشييع جنازه اى شنيد كه مردى مى خندد; فرمود:

گويا مرگ، براى غير ما نوشته شده است و گويا رعايت حق، براى غير ما واجب شده است.[۱۰]

آنچه گفته شد، مربوط به تشييع جنازه ى مؤمن است; ولى در مورد كافر، امام كاظم(عليه السلام) فرمود:

وقتى كافرى بميرد، هفتاد هزار ملائكه ى غضب و عذاب، او را تشييع مى كنند.[۱۱]

امام صادق(عليه السلام)فرمود:

اگر جنازه ى كافر باشد، ملائكه، ضمن تشييع او، بر او لعنت مى فرستند تا به قبر مى رسد. آن گاه زمين به او مى گويد: «خوش نيامدى».[۱۲]

حسن ختام اين پاسخ، كلام امام صادق(عليه السلام) كه فرموده است:

هنگام تشييع جنازه، بپندار كه خداوند تو را دوباره به دنيا برگردانده است. اكنون ببين كه چگونه جبران مى كنى.[۱۳]

فوايدى كه به ميت مربوط مى شود، عبارتند از; حفظ حرمت و جايگاه او، هديه اى به بزرگى بهشت، آمرزش گناهان وى با شهادت و حضور مؤمنان.

منابع

  1. حر عاملى، وسائل الشيعه، ج۲، ص۸۲۴، ح ۲، مسلسل ۳۲۵۰.
  2. همان، ص۸۲۷، ح ۱، مسلسل ۳۲۶۱.
  3. بحار الانوار، ج۱۸، ص۲۵۴.
  4. الانوار النعمانيه، ص۲۲۰.
  5. محمد باقر مجلسى، زاد المعاد، ص۵۴ و ۵۵.
  6. وسائل الشيعه، ج۲، ص۸۲۰، ح ۲، مسلسل ۳۲۳۴.
  7. همان.
  8. همان.
  9. شيخ عباس قمى، سفينه البحار، ص۹۲۵.
  10. محمد دشتى، نهج البلاغه، ص۱۹۹، كلمه ى ۱۲۲.
  11. عبدالله شبّر، حق اليقين، ج۲، ص۳۸۳.
  12. الفروع من الكافى، ج۳، ص۲۳۹، ح ۱۲.
  13. حسينى تهرانى، معادشناسى، ج۳، ص۳۴.