حدیث «الاسلام یعلو و لایعلی علیه»

سؤال

آیا عبارت «الإسلامُ یَعْلوا و لایُعْلی عَلَیه» حدیث است؟

جایگاه اسلام در عبارت «الإسلام یَعْلوا و لایُعْلی (عَلَیه) و قال تعالی: و کلمه اللهِ هِیَ الْعُلْیا بَیانُه و جَعَلَها کلِمَه باقیه فی عَقِبِهِ؛ اسلام شأن و منزلتش والاتر و بالاتر است و چیزی با آن برابری نمی‌کند. همچنان که کلمه مبارک «الله» مافوق تمام اسامی است و بیان آن این است که خداوند این شأن و منزلت را کلمه توحید خود دانسته که همیشه باقی و پابرجاست.» حدیثی از پیامبر(ص) است. مضون این حدیث در منابع روایی به شکل‌های مختلف آمده است؛ عبارت، «الإسلامُ یَعْلوا و لایُعْلی عَلَیه» در تمام روایات مشترک است و در ادامه توضیحی درباره آن بیان شده است، مانند: «الإسلامُ یَعْلوا و لایُعْلی عَلَیه، نَحنُ نَرِثُهُم و لایَرِثُونا؛ اسلام بالاتر از حرفهایی است که دیگران می‌زنند ما از آنها ارث می‌بریم (باقی خواهیم بود)؛ ولی آنها از ما ارث نمی‌برند(از بین خواهند رفت).»

پیامبر(ص) در حدیث اول اسلام را به‌ ﴿کَلِمَه اللهِ هِیَ العُلْیا﴾(توبه:۴۱) تفسیر نموده‌ که در مقابل ﴿کَلِمَه الّذینَ کَفَروا السُّفْلی﴾(توبه:۴۱) قرار دارد؛ یعنی اسلام در کنار کلمه علیا همیشه پایدار است. در حدیث دوم آن را کلمه باقیه در فرزندان و اعقاب خود قرار داده است. یعنی اسلام میراث ماندگار از زمان حضرت ابراهیم(ع) تا زمان پیامبر(ص) است. زیرا ایشان از ذریه و اعقاب حضرت ابراهیم(ع) است که در قرآن بیان می‌نماید: ﴿فی عَقِبِه﴾(زخرف:۲۹) و سپس این میراث در امامان(ع) باقی و ادامه یافته است. هر دو مضمون روایت، بیانگر بالا بودن و منزلت داشتن اسلام است. اسلام همانند کلمه الله که نشانه توحید است، جاودانه است و غیر اسلام مانند گفتار کفار سفلی است و باقی نخواهد ماند.

مطالعه بیشتر

• مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، انتشارات داراحیاءالتراث العربی، بیروت، ۱۴۰۳ق، ج۳۹، ص۴۷؛

• حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه‌ای تحصیل مسائل الشریعه، انتشارات مؤسسه آل البیت(ع) لاحیاء التراث، قم، ۱۴۱۴ق، جلد ۲۶، ص۱۴.