صحیفه اعمال
 | این مقاله هماکنون به دست Rahmani در حال ویرایش است. |
امام صادق(ع) فرمودند: «چون بنده استغفار بسیار کند، صحیفه عملش که بالا می‌رود می‌درخشد و نور می‌دهد»[۱] مقصود از صحیفه عمل و بالا رفتن آن و درخشندگی و نورانیت آن چیست؟
روایت ثبت استغفار در صحیفه اعمال از امام صادق(ع) نقل شده است. درباره معنا و مفهوم صحیفه اعمال معانی متعددی از قبیل کتابی که اعمال همه انسان‌ها در آن ثبت شده و نیز کتابی خاص هر امتی و همچنین کتاب خاص هر انسانی، بیان شده است. درباره محل ثبت نیز چند مورد وجود دارد اول اینکه اعمال در روح انسان ثبت می‌شود در برخی موارد بیان شده که این اعمال در فضا ثبت است و در روز حساب‌رسی مشاهده می‌شوند و تجسم اعمال در قیامت نیز ذکر شده است.
اقسام صحیفه اعمال
صحیفه عمل یا نامه عمل یا به گفته قرآن «کتاب» اعمال، سه نوع است:
- صحیفه یا کتابی که اعمال همه انسان‌ها از اولین و آخرین در آن محاسبه می‌شود.
- کتابی است که هر امتی دارد یعنی اعمال یک امت در آن درج است همان گونه که در سوره جاثیه آمده است: ﴿کلَّ أُمَّه جَاثِیَه کلُّ أُمَّه تُدْعَی إِلَی کتَابِهَا.﴾[۲]
معنای کتاب و صحیفه
چند معنی برای کتاب و صحیفه بیان کرده‌اند:
- روح انسان که آثار همه اعمال آن در آن ثبت است. زیرا هر عملی انجام داده می‌شود، اثری در روح و جان می‌گذارد.
- نامه عمل بر اعضای پیکر، و از آن بالاتر زمین و هوا و فضائی که در آن اعمال انجام شده تاثیر می‌گذارد چرا که اعمال، گذشته از این که در جسم و همه ذرات پیکر نقش می‌بندند، در هوا و زمین منعکس می‌شوند و در قیامت دیده می‌شود.[۵]
- ثبت اعمال یعنی تجسم اعمال، که انسان آن را در روز قیامت می‌بیند.[۶]
این اعمال توسط مراقبان متعدد از جمله ملائکه ثبت می‌شود. امام علی(ع) فرمود: «بدانید ای بندگان که مراقبانی از خودتان بر شما گماشته شده و دیدبان‌هایی از اعضای پیکرتان و نیز بدانید حساب‌گران راست‌گو، اعمال شما را ثبت می‌کنند و حتی شماره نفس‌هایتان را نگه می‌دارند. نه ظلمت شب تاریک از آن‌ها پنهان می‌دارد و نه درهای محکم و فرو بسته و چه فردا به امروز نزدیک است»[۷]
فرشتگان مسئول
با توجه به نکات گفته شده، روایت این‌گونه تفسیر می‌شود: امام صادق(ع) فرمود: «هر گاه بنده بسیار استغفار (طلب آمرزش کند از خداوند) نامه عملش بالا رود در حالی که می‌درخشد».[۸] از آنچه گفته شد می‌توان چنین برداشت نمود که استغفار کل پرونده انسان و اعمال او را نورانی می‌کند و این صحیفه (آنچه ملک ثبت کرد یا حقیقت عملی) نورانی به سمت آسمان‌ها که محل ملائکه است بالا برده می‌شود. و اگر مراد از صحیفه، روح انسان باشد، یعنی روح انسان ترفیع درجه یافته و نورانیّت خاصی پیدا می‌کند. و با توجه به روایت، اعمال توسط ملائک که در آسمان‌ها و عالم بالا هستند بالا برده می‌شود.[۹]
نورانیت اعمال خوب
اعمال خوب انسان، دارای نور هستند و صاحب خود را نورانی می‌کنند؛ امام صادق(ع) فرمود: «هرگاه بنده مؤمنی از دنیا رفت و وارد برزخ شد شش صورت زیبا می‌بیند؛ یکی از سمت راست، دیگر چپ، یکی جلو، دیگری عقب، یکی نزد پاها و زیباترین صورت بالای سر، صورتی که از سمت راست می‌آید نماز، صورتی که از سمت چپ می‌آید زکات، صورت پیش رو روزه و صورت پشت سر حج و عمره است. صورت زیبایی که نزد پاهای خود می‌بیند صله رحم و زیباترین صورت و خوشبوترین بوها و وجیه‌ترین شکل‌ها را که بالای سر خود رویت می‌کند ولایت محمد و اهل‌بیت او است.»[۱۰]
منابع
- ↑ کافی، ج۲، ص۵۰۴، باب الاستغفار، ح۲
- ↑ جاثیه / ۲۸.
- ↑ اسرأ / ۱۳.
- ↑ طباطبائی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۲، ج۱۳، ص۳۴۳؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، چاپ نهم، ۱۳۷۰ش، ج۱۲، ص۴۵۵.
- ↑ تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۵۵.
- ↑ فسیر نمونه، ج۱۲، ص۴۵۷.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه۱۵۷.
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، اصول کافی، ترجمه مصطفوی، قم، انتشارات، علمیه اسلامیه قم، ج۴، ص۲۶۶، ح۲.
- ↑ تفسیر نمونه، همان، ج۱۹، ص۳۳۳ و ج۱۷، ص۱۱۵.
- ↑ احمد برقی، المحاسن، المجمع العالمی لاهل البیت، چاپ دوم، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۲۸۸.