شهادت یا وفات امام زمان(ع)
هنگام شهادت امام زمان(ع) چه کسی او را غسل و تدفین می‌کند و محل دفن امام کجاست؟
روایات مربوط به مسئله شهادت امام زمان(ع) دو دسته می‌باشد: بعضی دلالت بر وفات حضرت و برخی دیگر دلالت بر شهادت حضرت(ع) دارد:
۱. وفات امام زمان(ع):
- از روایاتی که دلالت بر مرگ طبیعی حضرت دارد، تفسیری است که از امام صادق(ع) در مورد آیه شریفه ﴿ثُمَّ رَدَدْنَا لَكُمُ الْكَرَّةَ عَلَيْهِمْ؛ سپس پیروزی بر آنان را به شما باز می گردانیم﴾(اسراء:۶) نقل شده است. امام می‌فرماید: مراد، زنده شدن امام حسین(ع) با اصحاب خود در عصر امام زمان(ع) است در حالیکه کلاه‌خودهای طلائی بر سر دارند و به مردم، رجعت امام حسین(ع) و یارانش را اطلاع می‌دهند تا مؤمنان به شک و تردید نیفتند. این در حالی است که حضرت مهدی(ع) در میان مردم حضور دارد. هنگامی که مردم امام حسین(ع) را به خوبی شناختند و به او ایمان پیدا کردند، مرگ حضرت حجّت(ع) فرا می‌رسد و امام حسین، غسل، حنوط، کفن و خاک‌سپاری حضرت را برعهده می‌گیرد، زیرا که امام را جز امام، غسل نمی‌دهد.[۱]
- در روایتی دیگر نیز امام صادق(ع) در پاسخ به این سؤال که: اولین کسی که به دنیا رجعت خواهد کرد چه کسی است؟ می‌فرماید: اولین رجعت کننده به دنیا، امام حسین(ع) است که پس از رجعت او و یارانش در حالیکه هفتاد پیامبر نیز او را همراهی می‌کنند، حضرت قائم(عج) انگشترش را به امام حسین واگذار می‌کند و چشم از جهان فرو می‌بندد امام حسین(ع) نیز تجهیز، غسل و کفن و دفن حضرت را برعهده می‌گیرد.[۲]
۲. شهادت معصومان(ع):
دسته ای از روایات که به‌طور عام دلالت بر شهادت همه معصومان(ع) دارد:
- امام حسن مجتبی(ع) فرمودند: «وَ اَللَّهِ لَقَدْ عَهِدَ إِلَيْنَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ أَنَّ هَذَا اَلْأَمْرَ يَمْلِكُهُ اِثْنَا عَشَرَ إِمَاماً مِنْ وُلْدِ عَلِيٍّ وَ فَاطِمَةَ مَا مِنَّا إِلاَّ مَسْمُومٌ أَوْ مَقْتُولٌ؛ بخدا قسم، رسول خدا(ص) با ما پيمان بسته كه اين امر را دوازده امام از فرزندان على و فاطمه در اختيار خواهند گرفت که هيچ كدام از ما نيست مگر اينكه مسموم يا مقتول است»[۳]
- از امام صادق(ع) و امام رضا(ع) نیز روایت شده است که «مَا مِنَّا إِلاَّ مَسْمُومٌ أَوْ مَقْتُولٌ؛ هيچ كدام از ما نيست مگر اينكه مسموم يا مقتول است».[۴]
براساس حدیثی که امام مجتبی (علیه السلام) فرمود و تأکیدی که امام صادق (علیه السلام) و امام رضا (علیه السلام) نموده است، امام زمان (علیه السلام) نیز به شهادت خواهند رسید. علمای شیعه نیز نوعاً روایات دال بر شهادت را ترجیح داده‌اند و قائل به شهادت ائمه معصومین(ع) می‌باشند.[۵]
حتی مرحوم علامه مجلسی در بحارالانوار با این عنوان بابی را گشوده است که «انهم(ع) لا یموتون الا بالشهاده»[۶]؛ این بزرگواران نمی‌میرند مگر با شهادت.
نحوه شهادت حضرت (علیه السلام)
در مورد چگونگی شهادت حضرت، فقط یک روایت در بعضی منابع شیعی نقل شده است که در آن از زنی به نام سعیده که از طایفه بنی تمیم و دارای محاسن و ریش شبیه مردان است، به عنوان قاتل حضرت نام برده شده است که در هنگام عبور حضرت، از بالای بام سنگی را به سوی حضرت پرتاب می‌کند و حضرت را به شهادت می‌رساند،[۷] ولی این روایت در منابع معتبر شیعی نقل نشده و دلیل قطعی در مورد چگونگی شهادت حضرت، در دست نمی‌باشد، بنابراین می‌توان گفت: که حتی بنابر صحیح بودن روایات دال بر شهادت، کیفیت و نحوه شهادت آن عزیز چندان روشن نمی‌باشد.
ناگفته نماند که این دو دسته روایات با هم منافات ندارند؛ زیرا شهادت نیز نوعی مرگ است و روایات دال بر مرگ آن حضرت با شهادتشان منافات ندارد.
ج – غسل و دفن امام «ع»
امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: «اولین کسی که قبر او شکافته می‌شود و به سوی دنیا بازمی‌گردد، حسین بن علی (علیهما السلام) است.»[۸] و در جای دیگر می‌فرماید: «نخستین فردی که به دنیا بازمی‌گردد، حسین بن علی است پس حکومت می‌کند تا وقتی که در اثر پیری ابروان او بر چشمانش می‌افتد.»[۹] که اشاره به طولانی بودن حکومت امام حسین در عصر رجعت است.
جابر نیز از امام باقر (علیه السلام) نقل می‌کند که امام حسین (علیه السلام) در روز عاشورا، پیش از شهادتش، به تفصیل درمورد رجعت خود و یاران خود سخن گفت: «بشارت باد شما را به خدا قسم اگر این قوم ما را بکشند، ما نخستین کسانی هستیم که نزد پیامبرمان بازمی‌گردیم و تا مدتی که خدا بخواهد توقف خواهیم کرد، آن گاه من اولین کسی هستم که قبرش شکافته می‌شود و ناگهان از قبر خارج می‌شوم، در حالی که امیر المؤمنین نیز از قبرش خارج شده و مهدی ما نیز قیام نموده است.»[۱۰] در این روایت، رجعت امام حسین و امیر المؤمنین (علیهما السّلام) همزمان با قیام حضرت مهدی(عج) بیان شده است. در روایت دیگر امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: «امام حسین (علیه السلام) همراه با شهدای کربلا و هفتاد پیامبر، بازگشت می‌نماید، رو می‌آورد به سوی دنیا امام حسین همراه با کسانی که با وی به قتل رسیده بودند و همراهی می‌کنند او را هفتاد پیامبری که با موسی بن عمران مبعوث شدند. آن وقت حضرت قائم انگشترش را به او می‌سپارد.»[۱۱]
در ادامه این حدیث اشاره به غسل و دفن امام زمان (علیه السلام) به وسیله امام حسین (علیه السلام) نیز شده است.
منابع
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، مؤسسه الوفاء،بیروت، ج۲۷، ص۲۱۷.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، مؤسسه الوفاء،بیروت، ج۲۷، ص۲۱۷.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، مؤسسه الوفاء،بیروت، ج۲۷، ص۲۱۷؛ طبرسی، اعلام الوری باعلام الهدی، دارالمعرفه، بیروت، ص۳۴۹.
- ↑ همان؛ طبرسی، اعلام الوری باعلام الهدی، ص۳۴۹.
- ↑ طبسی، نجم الدین، چشم‌اندازی به حکومت مهدی، ص۲۱۴، چاپ اول، ۱۳۸۰، بوستان کتاب ـ قم.
- ↑ بحار الانوار، ج۲۷، ص۲۱۳.
- ↑ صدر، سید محمد، تاریخ ما بعد الظهور، ص۸۸۱، مکتبه الامام امیرالمؤمنین(ع)، اصفهان.
- ↑ محمدی ری شهری، میزان الحکمه، ج۴، ص۵۸، ش ۶۹۳۲، چاپ مکتب الاعلام، ۱۳۶۲ هـ.ش.
- ↑ معجم احادیث المهدی، ج۵، ص۳۲۸، ش ۱۷۶۶.
- ↑ بحار الانوار، ج۵۳، ص۶۱، حدیث ۵۲.
- ↑ معجم احادیث المهدی، ج۳، ص۸۹، ش ۱۱۵۸.