خطبه‌های بدون نقطه و الف نهج‌البلاغه
نام دو خطبه‌ای که در نهج‌البلاغه بدون نقطه و الف هستند را بیان نمایید؟
این دو خطبه در نهج‌البلاغه نیامده است و در میان انبوه سخنان شیوای علوی که در لابلای کتب و دفاتر جامانده به ما رسیده است، نکته دیگرکه اشاره بدان نیز مناسب است و آن اینکه با جستجو در خطبه‌های امیر مؤمنا، دو خطبه بدون نقطه یافت شد:
امّا نام و نشانی خطبه‌ها، خطبه بدون الف در متن روایت به «خطبه مونقه» نامیده شده است، مونقه به معنی زیبا و جذاب است. امّا دو خطبه بدون نقطه به هیچ نامی معرفی نگردیده و به لسان پژوهندگان کلام علوی به «خطبه بدون نقطه» مشهور شده است و شاید همین بی‌نامی مایه برای توهّم برخی گردیده است که این دو را، یک خطبه دانسته‌اند.
در دسترس‌ترین کتاب که این خطبه‌ها را با تحقیق مفصّل نقل کرده است کتاب دو شاهکار علوی است که در آستانه چاپ است و مصدرهای متعدّدی برای آن آورده است که به برخی از آنها در ذیل اشاره می‌شود:
برخی از مصادر در خطبه مونقه (بدون الف):
۱. المصباح، تقی الدین ابراهیم کفعمی، م ۹۰۰ هـ، (معروف به مصباح کفعمی)، چاپ بیروت، اعلمی، ص۸۴۹.
۲. شرح ابن ابی الحدید، م قبل از ۶۵۶ قمری بر نهج البلاغه، ج۱۹، ص۱۴۰.
۳. بحارالانوار، ج۷۷، ص۳۴۲.
۴. نهج السعاده (مستدرک نهج البلاغه)، شیخ محمدباقر مهدوی، ج۱، ص۹۲.
و….
و خطبه بدون نقطه مشهور را صاحب نهج السعاده بعد از نقل خطبه مونقه آورده است. (ج ۱، ص۱۰۰) و خطبه بدون نقطه غیر مشهور به آخر کتاب ترجمه نهج البلاغه مرحوم حاج ملافتح الله کاشانی ملحق شده است. (ترجمه نهج البلاغه، ملا فتح الله شریف کاشانی، آخر، ج۲، چاپ سنگی، قطع رحلی، خطاط: محمدحسن گلپایگانی).
این خطبه سومی به‌طور کامل در مجله علوم حدیث، شماره ۲۹ (پاییز ۸۲)، ص۱۳۰ درج شده است.
بنابراین، خطبه بدون الف که موسوم به «مونقه» است مصادر متعدّدی دارد و خطبه بدون نقطه نقل مشهورش در چند کتاب یاد شده و به‌طور کامل در نهج السعاده آمده است و نقل غیرمشهور آن را هم مجله علوم حدیث درج کرده است.
مطالعه بیشتر
۱ـ دو شاهکار علوی.
۲ـ مجله علوم حدیث، شماره ۲۹.