تعیین زمان ظهور امام مهدی(ع)

سؤال

آیا زمان ظهور امام زمان(عج) مشخص است و اگر چنین است تقاضای تعجیل چه معنی دارد؟

زمان ظهور امام زمان(عج) فقط نزد خداوند مشخص است. دیگران از زمان ظهور آن حضرت اطلاع ندارند. در روایات ائمه(ع) تعیین کنندگان وقت ظهور تکذیب شده‌اند.

• امام صادق(ع) فرمود: هر کسی برای ظهور امام قائم، زمانی را تعیین کند، دروغ گفته است.

۲. عبدالرحمن می‌گوید: خدمت امام صادق _ علیه السلام _ بودم، مهزیار اسدی وارد شد. گفت: فدایت شوم، مرا از زمان ظهور حضرت قائم _ علیه السلام _ خبر بده، او کجا ظهور می‌کند و تا چه زمانی منتظر ظهور او باشیم؟ غیبت بسیار طولانی شد. حضرت فرمود: هرکسی وقت ظهور را تعیین کند، دروغ گفته است. تعجیل کنندگان در امر ظهور خود را به هلاکت انداخته‌اند، تسلیم شوندگان (وصابران در دوران غیبت) اهل نجات اند.

بنابراین زمان ظهور امام زمان(عج) مشخص نیست و کسی نمی‌تواند آن را تعیین کند.

اما در پاسخ این سؤال که، اگر در نزد خداوند زمان آن تعیین شده باشد و خداوند می‌داند که فلان روز و سال آن حضرت ظهور خواهد کرد، در این صورت، دعا برای تعجیل چه معنا دارد؟ آیا دعا برای تعجیل اثر دارد یا نه باید گفت:

عالم، و آنچه در آن است، بر قضا و قدر الهی استوار است. خداوند به علم ازلی، از تمام حوادث عالم آگاه است؛ ولی، اگر خداوند همه چیز را به علم ازلی می‌داند، برای هر چیز، اسباب و عللی نیز قرار داده است که امورات عالم بر اساس آن پیش می‌رود. اسباب و علل وقتی بوجود آمد، معلول آن نیز ظاهر می‌شود. چنانچه در روایات آمده است که صله رحم، صدقه و … عمر انسان را طولانی نموده، روزی انسان را زیاد می‌کنند. در حالی که عمر همه انسان‌ها نزد خداوند مشخص است. از نظر علمی نیز ثابت شده است، اگر کسی احتیاط و بهداشت را رعایت کند از عمر طولانی برخوردار می‌شود؛ و در غیر این صورت به امراضی مبتلا می‌شود که موجب مرگ او می‌گردد. در حالی که خداوند به علم ازلی خود، از زمان مرگ تمام انسان‌ها آگاه است. پس، علم خداوند به زمان مرگ انسان‌ها، به معنای بی اثر بودن صله رحم، صدقه، رعایت بهداشت و … نیست؛ بنابراین، در علم الهی گرچه همه مقدرات مشخص است، اما مشخص شدن مقدرات با توجه به اسباب و علل‌های آن‌ها است؛ و یکی از آن علل و اسباب، علل و اسباب معنوی، مثل دعا است. دعا از آثار و خاصیت‌های زیادی بهره‌مند می‌باشد که سبب شکل‌گیری بسیاری از مقدرات و در مواردی موجب عوض شدن آنها می‌شود. چنان‌که خداوند فرموده است:

﴿وَنُوحًا إِذْ نَادَی مِنْ قَبْلُ فَاسْتَجَبْنَا لَهُ فَنَجَّیْنَاهُ وَأَهْلَهُ مِنَ الْکَرْبِ الْعَظِیمِ﴾ نوح پیش از آن که گرفتار شود، ما را خواند، ما دعای او را مستجاب کردیم و او و خاندانش را از اندوه بزرگ نجات دادیم.

اگر یونس اهل تسبیح و راز و نیاز نبود، تا روز قیامت او را در شکم ماهی نگاه می‌داشتیم. دعای او را مستجاب کردیم و او را نجات دادیم، مؤمنین را نیز این چنین نجات می‌دهیم.

در روایات هم به این اثر دعا اشاره شده است:

امام صادق _ علیه السلام _ در این باره فرموده‌اند: «ان الدعا یردّ القضا»؛ دعا حکم الهی را برمی‌دارد.

امام کاظم _ علیه السلام _ فرموده‌اند: شما را به دعا کردن سفارش می‌کنم. قضا و قدر، جز اندازه و حکم الهی نیست. هرگاه دعا باشد، این حکم و اندازه را تغییر می‌دهد.

رسول اکرم _ صلّی الله علیه و آله _ فرموده‌اند: «لا یرد القدر الا الدعا … اندازه ای که از طرف خداوند تعیین شده باشد، غیر از دعا چیزی او را برنمی‌دارد.

بنابراین، علاوه بر اینکه علم خداوند به زمان ظهور به معنای نفی اسباب و علل ظهور نیست، بلکه، علم خداوند به زمان ظهور همراه با علل و اسباب آن از جمله دعا تعلق گرفته است. دعا، نقش بسزائی در تغییر مقدرات الهی دارد و می‌تواند مقدرات الهی را تغییر دهد.

مطالعه بیشتر

1. النجم الثاقب، محدث نوری طبرسی.
2. مکیال المکارم، موسوی اصفهانی.
3. مهدی موعود، مجلسی، ترجمه دوانی.