کشف الحیل (کتاب)

نسخهٔ تاریخ ‏۳ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۵۰ توسط Shamloo (بحث | مشارکت‌ها) (ابرابزار)
سؤال

نویسنده کتاب کشف الحیل کیست؟ موضوع این کتاب چیست؟


نویسنده

عبدالحسین آیتی بافقی یزدی (۱۲۸۸–۱۳۷۲ق)، ادیب ایرانی، در شهر تفت یزد به دنیا آمد. پدر او حاج شیخ محمد، مشهور به «حاج آخوند»، از واعظان یزد بود.[۱] او در نوجوانی به لباس روحانیت درآمد و به آموزش ادبیات و علوم اسلامی پرداخت. در ۱۳۰۳ق به یزد رفت و در مدرسه خان بزرگ تحصیل مقدمات علوم دینی را پی گرفت. در سال ۱۳۰۵ برای ادامه تحصیل در فقه و اصول به عتبات رفت. با درگذشت پدرش در سال ۱۳۰۶ق، او به زادگاه خویش بازگشت و در سال ۱۳۱۱ق به جانشینی پدرش به امامت جماعت و وعظ پرداخت. آیتی دارای ذوق ادبی بود و از سال‌های نوجوانی، با تخلص ضیایی، شعر می‌سرود.[۲]

در ۱۳۲۰ق / ۱۹۰۳م بر اثر تطمیع و اغوای بهاییان به آنان پیوست. آنگاه از جامعهٔ مسلمانان رانده شد و تقریباً ۱۸ سال به سیاحت و تبلیغ بهاییگری پرداخت. در اوایل همین دوران، کواکب الدریة فی مآثر البهائیة را دربارهٔ تاریخ پیدایش این مذهب نوشت. در طی این سالها همچنان شعر نیز می‌سرود، و به دستور عبدالبهاء، رهبر بهاییان، تخلص خود را به «آواره» تغییر داد. در سالهای آخر زندگی عبدالبهاء مدت ۳ ماه در حیفا مهمان وی بود و با آنکه در این مدت، به اعتراف خودش بطلان دعوی بهاییان را دریافته بود (آیتی، «شرح احوالی …»، ۲۱۳–۲۱۶)، از ترک این مذهب خودداری کرد. پس از مرگ عبدالبهاء (۱۳۴۰ق / ۱۹۲۲م)، آیتی سفری به اروپا کرد و در آنجا به بطلان ادعای سران بهائیت، دایر بر اینکه بسیاری از مردم اروپا به این مذهب گرویده‌اند، پی برد. آنگاه مانند جمعی دیگر از فریب‌خوردگان، این مذهب را ترک گفت، و تألیف کشف الحیل را دربارهٔ فریبکاریهای سران بهائیت آغاز کرد. وی در ۱۳۴۸ق / ۱۹۲۹م در تهران مقیم شد و به خدمت وزارت معارف درآمد و به تدریس در دورهٔ متوسطه پرداخت. در این احوال به تحقیقات ادبی روی آورد و در ۱۳۰۸ش نشریه ای ادبی ـ انتقادی به نام نمکدان تأسیس کرد که تا چند سال به‌طور نامنظم منتشر می‌شد. در این دوران با تخلص جدید «آیتی» همچنان شعر می‌سرود. در ۱۳۵۸ق / ۱۹۳۹م به یزد منتقل و به تدریس در دبیرستانها مشغول شد و سرانجام در همان شهر درگذشت.

منابع

  1. مرسلوند، حسن، زندگینامه رجال و مشاهیر ایران، تهران، نشر الهام، بی‌تا، ج۱، ص۶۲.
  2. موسوی بجنوردی، کاظم، «آیتی، عبدالحسین بافقی یزدی»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۳ش، ج۲، ذیل واژه.