هامان
هامان كه در چند سوره از قرآن به آن اشاره شده، چه كسي يا كساني هستند؟
نام هامان در ۶ آیه از قرآن در کنار فرعون آمده است، که نشان دهنده اهمیت و جایگاه او است. با توجه به دستور فرعون به هامان، هامان وزیر و فرمانبردار فرعون بوده است. در بعضی از تفاسیر هامان وزیر و قارون خزانه دار فرعون معرفی شده‌اند. در سوره قصص، نیز قرآن عبارت لشگریان فرعون و هامان را آورده است، که نشان دهنده نفوذ و قدرت هامان در دربار فرعون است.
هامان در قرآن
كلمه «هامان» در قرآن در شش آيه آمده است:
- ﴿وَنُمَكِّنَ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَنُرِيَ فِرْعَوْنَ وَهَامَانَ وَجُنُودَهُمَا مِنْهُمْ مَا كَانُوا يَحْذَرُونَ؛ و در زمین به آنها قدرت و تمکین بخشیم و به چشم فرعون و هامان و لشکریانشان آنچه را که از آن اندیشناک و ترسان بودند از سوی آنان بنماییم.﴾(قصص:۶)
- ﴿إِنَّ فِرْعَوْنَ وَهَامَانَ وَجُنُودَهُمَا كَانُوا خَاطِئِينَ؛ همانا فرعون و هامان و لشکریانشان بسیار نادان و خطا کار بودند.﴾(قصص:۸)
- ﴿فَأَوْقِدْ لِي يَا هَامَانُ عَلَى الطِّينِ فَاجْعَلْ لِي صَرْحًا لَعَلِّي أَطَّلِعُ إِلَىٰ إِلَٰهِ مُوسَىٰ؛ ای هامان خشتی در آتش پخته و از آن برای من قصری بلند پایه بنا کن تا من بر خدای موسی مطلع شوم﴾(قصص:۳۸)
- ﴿وَقَارُونَ وَفِرْعَوْنَ وَهَامَانَ ۖ وَلَقَدْ جَاءَهُمْ مُوسَىٰ بِالْبَيِّنَاتِ فَاسْتَكْبَرُوا فِي الْأَرْضِ وَمَا كَانُوا سَابِقِينَ؛ و «قارون» و «فرعون» و «هامان» را نیز هلاک کردیم؛ موسی با دلایل روشن به سراغشان آمد، امّا آنان در زمین برتری جویی کردند، ولی نتوانستند بر خدا پیشی گیرند﴾(عنکبوت:۳۹)
- ﴿إِلَىٰ فِرْعَوْنَ وَهَامَانَ وَقَارُونَ فَقَالُوا سَاحِرٌ كَذَّابٌ؛ به سوی فرعون و هامان و قارون، آنها گفتند: او ساحر بسیار دروغگویی است.﴾(غافر:۲۴)
- ﴿وَقَالَ فِرْعَوْنُ يَا هَامَانُ ابْنِ لِي صَرْحًا لَعَلِّي أَبْلُغُ الْأَسْبَابَ؛ فرعون گفت: «ای هامان! برای من بنای مرتفعی بساز، شاید به وسایلی دست یابم﴾(غافر:۳۶)
مراد از هامان
در تمامی آیات نام هامان، در کنار فرعون آورده شده است. با توجه به اینکه فرعون به هامان دستور ساخت بنایی را مي‌دهد، پس هامان، فرمانبردار و وزير فرعون بوده است[۱] نکته دیگری که در آیات فهمیده می‌شود، ذکر هامان در کنار اسامی فرعون و قارون است که از ذکر این نام، اهمیت مقام هامان فهمیده می‌شود.
مرحوم طبرسي مي گويد: هامان وزير فرعون و قارون خزانه‌دار او بوده است. هامان در دربار فرعون آن قدر نفوذ داشت كه قرآن در آیه ۶، سوره قصص از لشكريان مصر به لشكريان فرعون و هامان تعبير مي‌كند[۲]
سوره غافر آيه ۲۴ نیز، اشاره دارد به اينكه فرعون سمبل طغيان و سركشي و هامان كه وزير فرعون بود،[۳] سمبل شيطنت و طرحهاي شيطاني و قارون مظهر ثروتمندي و ياغي‌گري و استثمارگري بود كه براي حفظ ثروتش از هيچ كاري ابا نداشت.[۴]
منابع
- ↑ قرشي، سيد علي اكبر قاموس قرآن، قم، داراكتاب الاسلاميه، ج۱۲، ۱۳۷۶، ج۷، ص۱۶۵.
- ↑ مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، قم، دارالكتب الاسلاميه، ۱۳۷۳، ج۱۶، ص۱۶.
- ↑ طباطبايي، سيد محمد حسين، ترجمه تفسير الميزان، ترجمه محمد باقر موسي همداني، انتشارات اميركبير، سال ۱۳۶۳، چاپ گلشن، ج۱۶، ص۱۲.
- ↑ مكارم شيرازي، ناصر، منبع پيشين، ج۲۰، ص۷۶.