پیش نویس:شرک در توسل

سؤال

آیا توسل به امامان به نوعی شرک محسوب نمی‌شود؟ و چرا در برخی دعاهای شیعی، امامان به جای خداوند مورد خطاب واقع می‌شوند؟

درگاه‌ها

مفهوم توسل

مقالهٔ اصلی: حقیقت توسل

لغت

توسل در لغت یعنی «وسل توسل الی الله بعمل او وسیله؛ متوسل شدن به خدا با عمل یا وسیله‌ای قرار دادن» و همچنین توسل از لحاظ لغوی با واژه وسیله هم‌ریشه است. «وسیله» هر آن‌چیزی است که برای نزدیک‌شدن به چیز دیگری از آن استفاده می‌شود.

لغت توسل در قرآن

• ﴿یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله وابتغوا الیه الوسیله؛ ‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید از خدا بپرهیزید، و وسیله‌ای برای تقرب به او بجویید﴾(مائده:35)

اصطلاح

توسل به این معناست که فردی، شخص یا چیزی که نزد خداوند جایگاه ویژه‌ای دارد را واسطه یا وسیله اجابت دعای خود قرار دهد. معنای اصطلاحی دیگر توسل، واسطه قرار دادن شیء یا شخصی است برای وصول به مطلوب.

انواع توسل

توسل عام

خداوند عالم را بر اساس اسباب و مسببات خلق کرده‌است و هر یک از سبب عادی در دیگری به اذن خداوند اثر می‌گذارد. البته اینها به معنای تفویض نظام بر ماده نیست؛ بلکه همه اینها دلیل بر وجود خداوند و اراده اوست. پس هر کسی که دقت نظر داشته باشد می‌فهمد که حیات جسمانی انسان قائم بر اساس اسباب و وسائل است و همچنین نزول فیض معنوی خداوند برای بندگان تابع نظام خاص می‌باشد که از آن به وحی تعبیر می‌شود. وحی الهی از طریق ملائکه، انبیاء و رسلش و کتابش به بندگانش می‌رسد. پس هدایت انسانها از طریق اسباب و وسائلی است که خداوند آن را طریق هدایت قرار داده‌است. امام صادق(ع) فرموده‌ است:«ابی الله ان یجری الاشیاء الا باسباب فجعل لکل شیء سببا و جعل لکل سبب شرحا؛ خداوند اشیاء را خلق نمی‌کند مگر بوسیله سببها، پس برای هر چیزی سببی قرار داده و برای هر سببی وسعتی داده است»

توسل خاص

توسل خاص همان عملی است که شیعیان انجام می‌دهند و به آن اعتقاد راسخ دارند. آنان در زمان گرفتاری‌ها و مشکلات، یکی از افراد مقرب درگاه الهی را واسطه قرار داده و به وسیله او از خداوند رفع سختی‌ها و برآورده شدن حاجاتشان را طلب می‌کنند. این نوع از توسل نیز منافاتی با توحید نداشته، بلکه عین توحید است، چراکه اعتقاد به وسیله، اعتقاد به آفریننده وسیله خدا است. به طور کلی، توسل به وسایل و تسبب به اسباب با توجه به اینکه خدا سبب را آفریده و سبب را سبب قرار داده و از ما خواسته است از این وسایل و اسباب استفاده کنیم، به هیچ وجه شرک نیست، بلکه عین توحید است. در این میان، هیچ فرقی میان اسباب مادی و روحی، اسباب ظاهری و معنوی، و اسباب دنیوی و اخروی نیست. هنگامی که انسان متوسل می‌شود باید توجهش به خدا و از خدا به وسیله باشد. اما اگر توجه اصیل به وسیله باشد و نه از ناحیه توجه به خدا، شرک در عبادت خواهد بود.

^[