خصائص النبی

سؤال

خصائص النبی چیست؟

خصائص‌ النبی اصطلاحی است که به احکام خاصی که بر پیامبر(ص) و درباره او مقرر شده اشاره دارد. جواز ازدواج پیامبر(ص) به عقد دائم با بیش از چهار زن، جایز بودن عقد نکاح در حال احرام، عدم رعایت حق قَسم، حرمت دریافت صدقه واجب، وجوب ادا کردن نماز وَتر و تهجد و قربانی کردن در روز عید قربان، و حرمت ازدواج زنان پیامبر(ص) پس از او با دیگران از احکام اختصاصی پیامبر است که بر او مقرر شده است.

تعریف

مراد از خصائص‌النبی احکام اختصاصی پیامبر و نیز احکامی است که درباره آن حضرت تشریع شده است.

خصائص النبی به معنای اعم در اصطلاح متون دینی نیز، به ویژگی‌های منحصر به فرد شخص حضرت محمد(ص) و نیز آیین اوست که او را از دیگران، متمایز می‌سازد، اشاره دارد. این ویژگی‌ها، اعم از اوصاف ذاتی و تکوینی او است که طیف وسیعی از اوصاف و شمایل و اخلاق و کردار او را دربر می‌گیرد.

مصادیق خصائص النبی

• جواز ازدواج پیامبر(ص) به عقد دائم با بیش از چهار زن است. بسیاری از فقها، با استناد به آیه ۵۰ سوره احزاب و احادیث، ازدواج پیامبر(ص) را با بیش از نُه زن، که در هنگام رحلت پیامبر در عقد او بودند، جایز شمرده‌اند.
• درباره جایز بودن یا نبودن ازدواج بدون مهریه با زنی که خود را به پیامبر بخشیده بوده است، اختلاف‌نظر وجود دارد.
• به نظر مشهور میان فقهای اهل سنّت، ازدواج پیامبر(ص) بدون موافقت ولیّ و شهادت شهود، به استناد ازدواج پیامبر اکرم با زینب بنت جَحش، جایز بوده است.
• جایز بودن عقد نکاح در حال احرام، دیگر خصیصه نبوی است که شماری از فقهای شیعه و اهل سنّت بدان قائل‌اند. مستند آنان حدیثی منقول از ابن‌عباس است که بر پایه آن پیامبر در زمان احرام با میمونه ازدواج کرد.
• برخی از فقها، با استناد به آیه ۵۱ سوره احزاب، رعایت حق قَسم را بر پیامبر اکرم واجب ندانسته‌اند.
• گرفتن روزه وصال (یعنی آنکه روزه یک روز را بدون افطار به روزه روز بعد متصل کند یا اینکه روزه تا سحر ادامه یابد).
• جنگ کردن به صورت محدود در منطقه حرم مکی هنگام فتح مکه.
• ورود به مکه بدون احرام و کاربرد مواد معطر در حال احرام بنابر نظر برخی از فقها.
• حرمت ازدواج دائم با کنیزان و اهل کتاب.
• حرمت تبدیل یا افزایش تعداد همسران پس از نزول آیه ۵۲ سوره احزاب. پس از مخیّر شدن زنان رسول خدا، به جدایی از آن حضرت یا تداوم رابطه زوجیت.
• حرمت دریافت صدقه واجب. بیشتر فقها گرفتن صدقه مستحبی را هم حرام شمرده‌اند.
• حرمت غَمز یعنی اشاره کردن با چشم در امور مباح.
• وجوب مسواک زدن پیش از هر نماز،
• وجوب ادا کردن نماز وَتر، تهجد (شب زنده‌داری همراه با خواندن نماز شب) و قربانی کردن در روز عید قربان.
• حرمت ازدواج زنان پیامبر(ص) پس از او با دیگران.
• بالاتر نبردن صدا از صدای پیامبر و خارج نشدن از مجلس پیامبر پیش از اجازه گرفتن از او و سلام دادن به او هنگام ادای نماز.

مطالعه بیشتر

• سیوطی، جلال‌الدین، کفایةالطالب اللَبیب فی خصائص‌الحبیب معروف به الخصائص‌الکبری،
• نقیب، محمد، بررسی تطبیقی خصائص النبی صلی الله علیه و آله از نگاه فریقین، تهران، سازمان حج و زیارت، بیتا.
• زارعی‌بلوط‌بنگان مصطفی، خصائص النبی(ص)، سبط اکبر، ۱۴۰۰ش.
• ابن ملقن، خصائص النبی، بیروت، دار الکتب العلمية، ‌۲۰۰۸م