خام‌خواری: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۷ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۱۳:۳۵

سؤال

آیا احادیثی از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و ائمه اطهار درباره خام‌خواری و گیاه‌خواری وجود دارد؟ در بعضی از سایت‌ها حدیث: «المِعدَه بیت کلِّ داءٍ وَ الحِمیه رَاس کلِّ دَواءٍ» را به «نخوردن خوراکی آتش دیده و پخته» تعبیر می‌کنند؛ آیا این حدیث به چنین موضوعی اشاره دارد؟.

پیامبر اسلام فرموده‌اند: «المِعدَه بیت کلِّ داءٍ وَ الحِمیه رَاس کلِّ دَواءٍ؛ معده مرکز هر دردى است، و پرهیز درمان هر درد». واژه «حِمیَه» به معنای پرهیز است و در روایت پرهیز از غذاهای مضر و هر غذایی که برای افراد ضرر داشته باشد. مقصود است. اعم از اینکه خام باشد یا پخته، نوشیدنی باشد یا غیر نوشیدنی، شیرین باشد یا شور، پرهیز از آن لازم است؛ بنابراین نمی‌توان این کلمه را به غذای پخته شده معنا کرد.

ویژگی‌های معده

درخصوص معده، ویژگی‌ها، خصوصیات، سلامت و امراض آن، بیش از چهارصد روایت از رسول اکرم و ائمّه وارد شده است؛ از طرفی در منابع روایی، درخصوص گیاه‌خواری، معجون‌خواری، مصرف سبزیجات و میوه‌جات، روایات زیادی آمده است. در منابع روایی، تنها درخصوص احکام خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها، دو جلد کتاب روایی فقهی آمده است و در ابعاد مختلف و گوناگون پیرامون خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها، بحث کرده است.^[۱]

مفهوم‌شناسی واژه «حِمیَه» در روایت: «المِعدَه بیت کلِّ داءٍ وَ الحِمیه رَاس کلِّ دَواءٍ»^[۲]

واژه «حِمیَه» در کتاب‌های لغت به معنای خود داری و امتناع،^[۳] پیشگیری، پرهیز بیمار از چیزهای زیان بار اعم از خوردنی و نوشیدنی و خام و پخته،^[۴] هرچیز مورد حمایت،^[۵] رژیم غذایی، پرهیز غذایی و هر چیز قرق شده، آمده است.^[۶] در ترجمه روایت مورد سؤال نیز آمده است: «معده زیست گاه و مرکز بیماری‌ها می‌باشد و پرهیز بهترین، درمان است».^[۷] از این رو، روایت به معنای پرهیز از خوراکی و نوشیدنی‌های زیان بار است اعم از اینکه خام باشد یا پخته.

انواع رژیم غذایی

خام‌خواری

برخی در این خصوص افراط نمودند و گفتند: خام‌خواری آغاز یک انقلاب بزرگ در تغذیه است. از خام خواری به «مرده خواری یاد کرده‌اند». طرف داران این نظریّه و رژیم خام‌خواری، غذای پخته را نوعی غذای مسموم می‌دانند. چون پخت و پز، کلّیه موادّ حیاتی که بدن به آن نیاز دارد را، می‌سوزاند و آن را به یک مادّه سمّی تبدیل می‌کند.^[۸]

پخته‌خواری

این نظریّه، خام‌خواری را مورد نقد قرار می‌دهد، می‌گوید: بدن نمی‌تواند از آنزیم‌های موجود در غذاهای خام استفاده کند… و به دیگر سخن: بدن انسان به تدریج و گام به گام برای خوردن غذاهای پخته تکامل پیدا کرده است. خام‌خواری در برخی موارد سبب مرگ شده است و خطراتی را در پی داشته است. این نظریّه می‌گوید: خام خواری جزء رژیم‌های غذایی بسیار خطرناک است و به هیچ فردی توصیّه نمی‌شود.^[۹]

اعتدال

این نظریّه دور از افراط و تفریط است. روش اعتدال و معقولی را ارایه می‌کند. روش غذایی و تغذیه در اسلام، بسیار متنوّع می‌باشد. درعرصه سبزی جات، به خوردن انواع سبزی مانند تره، شاهی، نعناع، کاسنی، آویشن، پیازچه، تربچه و غیره توصیّه می‌کند. درعرصه میوه جات، به خوردن انواع میوه مانند بِه، سیب، انار، انگور، انجیر، گلابی، خرما، کشمش، هلو و غیره تأکید دارد. دربخش لبنیّات، به انواع غذایی لبنی مانند شیر، ماست، دوغ، کره، کشک و غیره شفارش می‌کند. در بخش گُل‌ها و روغن‌ها، به روغن حیوانی، روغن زیتون، گُل بنفشه، گُل ختمی و غیره عنایت دارد. در بخش گیاه‌خواری نیز به خوردن برخی از گیاهان خاصّ یا برگ برخی از گیاهان سفارش شده است. از طرفی از پرخوری،^[۱۰] کم‌خوری، بدخوری، خام خواری‌های خطرناک، نهی کرده است. در مورد خام‌خواری‌های خطرناک آمده است: راوی گوید از امام صادق درخصوص خوردن گوشت خام یا نیمه خام سؤال کردم. امام فرمود: این غذای درندگان است.^[۱۱] دانشمندان هم عقیده دارند منشأ بسیاری از بیماری‌های آپاندیسیت و عفونت روده به علّت افراط در خوردن گوشت به ویژه خوردن گوشت خام و نیمه خام است.^[۱۲] از طرفی از خوردن گوشت‌های مانده نیز به شدّت نهی شده است. از امام صادق روایت شد: سه چیز بدن را درهم می‌شکند و گاهی انسان را می‌کشد و یکی ازآن سه چیز، گوشت مانده است.^[۱۳]

با این بیان، روشن می‌شود: منابع و مبانی اسلام درخصوص تغذیه، نظریّه اعتدال و دور از افراط و تفریط است و با توجّه به مزاج و نیاز انسان‌ها، نسخه ارایه می‌دهد. نه شعار «مرگ برخام خواری» سر می‌دهد و نه شعار «مرگ بر پخته خواری». از طرفی از روایت مورد سؤال، پرهیز از غذاهای مضرّ به دست می‌آید نه پرهیز از «پخته خواری». چون واژه «حِمیَه» به معنای پرهیز از غذاهای مضرّ است. درحقیقت، واژه «حِمیَه» عام است و هر غذایی که به حال بیمار مضرّ باشد، شامل می‌شود. حال غذایی مضرّ: خام باشد یا پخته، نوشیدنی باشد یا غیر نوشیدنی، شیرین باشد یا شور، پرهیز بیمار، بهترین راه‌کار برای درمان است.

منابع

↑ رک: حر عاملی، محمد، وسایل الشّیعه، کتاب اطعمه و اشربه، ج۱۶و۱۷.
↑ رک: مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۵۹، باب۸۹، ص۲۸۹؛ نوری، حسین، مستدرک الوسایل، ج۱۶، باب ۱۰۹، باب الحمیه للمرض، ص۴۵۳.
↑ قرشی، علیّ اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیّه، چاپ سوم، ۱۳۶۱، ج۲، ص۱۸۶.
↑ خوری شرتونی لبنانیّ، اقراب الموارد فی فصح العربیّه و الشّوارد، قم، کتابخانه مرعشی نجفی، ۱۴۰۳ ه‍. ق، ج۱، ص۲۳۵.
↑ یوسفی آملی، حسین، فرهنگ عربی-فرسی، مازندران، انتشارات دانشگاه مازندران، چاپ اوّل، ۱۳۸۶ش، ج۳، ص۵۴۹.
↑ بندرریگی، محمّد، فرهنگ بندررگی عربی-فارسی، تهران، انتشارات علمی، چاپ اوّل، ۱۳۷۸، ج۱، ص۸۰۴.
↑ یوسفی آملی، حسین، فرهنگ عربی-فرسی، مازندران، انتشارات دانشگاه مازندران، چاپ اوّل، ۱۳۸۶ش، ج۳، ص۵۴۹.
↑ ر. ک.. آوانسیان، آرشاویردر، خام خواری، بی جا، ۱۳۵۵.
↑ یرگرفته از سایت‌های مجازی با جستجوی واژه "خام خواری".
↑ حر عاملی، محمد، وسایل الشّیعه، کتاب اطعمه و اشربه، ج۱۶، ابواب آداب المائده، باب ۱، ص۴۰۵.
↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۶۶، ص۶۶: «قال: سألته عن أکل لحم النِّی فقال: هذا طعام السّباع».
↑ امین، احمد، اسلام پزشک بی دارو، قم، انتشارات نسل جوان، چاپ هفتم، ۱۳۶۸، ج۱، ص ۱۰۸.
↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۶۶، ص۶۷.

[1] رک: حر عاملی، محمد، وسایل الشّیعه، کتاب اطعمه و اشربه، ج۱۶و۱۷.

[2] رک: مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۵۹، باب۸۹، ص۲۸۹؛ نوری، حسین، مستدرک الوسایل، ج۱۶، باب ۱۰۹، باب الحمیه للمرض، ص۴۵۳.

[3] قرشی، علیّ اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیّه، چاپ سوم، ۱۳۶۱، ج۲، ص۱۸۶.

[4] خوری شرتونی لبنانیّ، اقراب الموارد فی فصح العربیّه و الشّوارد، قم، کتابخانه مرعشی نجفی، ۱۴۰۳ ه‍. ق، ج۱، ص۲۳۵.

[5] یوسفی آملی، حسین، فرهنگ عربی-فرسی، مازندران، انتشارات دانشگاه مازندران، چاپ اوّل، ۱۳۸۶ش، ج۳، ص۵۴۹.

[6] بندرریگی، محمّد، فرهنگ بندررگی عربی-فارسی، تهران، انتشارات علمی، چاپ اوّل، ۱۳۷۸، ج۱، ص۸۰۴.

[7] یوسفی آملی، حسین، فرهنگ عربی-فرسی، مازندران، انتشارات دانشگاه مازندران، چاپ اوّل، ۱۳۸۶ش، ج۳، ص۵۴۹.

[8] ر. ک.. آوانسیان، آرشاویردر، خام خواری، بی جا، ۱۳۵۵.

[9] یرگرفته از سایت‌های مجازی با جستجوی واژه "خام خواری".

[10] حر عاملی، محمد، وسایل الشّیعه، کتاب اطعمه و اشربه، ج۱۶، ابواب آداب المائده، باب ۱، ص۴۰۵.

[11] مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۶۶، ص۶۶: «قال: سألته عن أکل لحم النِّی فقال: هذا طعام السّباع».

[12] امین، احمد، اسلام پزشک بی دارو، قم، انتشارات نسل جوان، چاپ هفتم، ۱۳۶۸، ج۱، ص ۱۰۸.

[13] مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۶۶، ص۶۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

@@ خط ۱۴: / خط ۱۴: @@
 مفهوم‌شناسی واژه «حِمیَه» در روایت: «المِعدَه بیت کلِّ داءٍ وَ الحِمیه رَاس کلِّ دَواءٍ»<ref>رک: مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۵۹، باب۸۹، ص۲۸۹؛ نوری، حسین، مستدرک الوسایل، ج۱۶، باب ۱۰۹، باب الحمیه للمرض، ص۴۵۳.</ref>
-واژه «حِمیَه» در کتاب‌های لغت به معنای خود داری و امتناع،<ref>قرشی، علیّ اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیّه، چاپ سوم، ۱۳۶۱، ج۲، ص۱۸۶.</ref> پیشگیری، پرهیز بیمار از چیزهای زیان بار اعم از خوردنی و نوشیدنی و خام و پخته،<ref>خوری شرتونی لبنانیّ، اقراب الموارد فی فصح العربیّه و الشّوارد، قم، کتابخانه مرعشی نجفی، ۱۴۰۳ ه‍. ق، ج۱، ص۲۳۵.</ref> هرچیز مورد حمایت،<ref>یوسفی آملی، حسین، فرهنگ عربی-فرسی، مازندران، انتشارات دانشگاه مازندران، چاپ اوّل، ۱۳۸۶ش، ج۳، ص۵۴۹.</ref> رژیم غذایی، پرهیز غذایی و هر چیز قرق شده، آمده است.<ref>بندرریگی، محمّد، فرهنگ بندررگی عربی-فارسی، تهران، انتشارات علمی، چاپ اوّل، ۱۳۷۸، ج۱، ص۸۰۴.</ref> در ترجمهٔ روایت مورد سؤال نیز آمده است: «معده زیست گاه و مرکز بیماری‌ها می‌باشد و پرهیز بهترین، درمان است».<ref>یوسفی آملی، حسین، فرهنگ عربی-فرسی، مازندران، انتشارات دانشگاه مازندران، چاپ اوّل، ۱۳۸۶ش، ج۳، ص۵۴۹.</ref> از این رو، روایت به معنای پرهیز از خوراکی و نوشیدنی‌های زیان بار است اعم از اینکه خام باشد یا پخته.
+واژه «حِمیَه» در کتاب‌های لغت به معنای خود داری و امتناع،<ref>قرشی، علیّ اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیّه، چاپ سوم، ۱۳۶۱، ج۲، ص۱۸۶.</ref> پیشگیری، پرهیز بیمار از چیزهای زیان بار اعم از خوردنی و نوشیدنی و خام و پخته،<ref>خوری شرتونی لبنانیّ، اقراب الموارد فی فصح العربیّه و الشّوارد، قم، کتابخانه مرعشی نجفی، ۱۴۰۳ ه‍. ق، ج۱، ص۲۳۵.</ref> هرچیز مورد حمایت،<ref>یوسفی آملی، حسین، فرهنگ عربی-فرسی، مازندران، انتشارات دانشگاه مازندران، چاپ اوّل، ۱۳۸۶ش، ج۳، ص۵۴۹.</ref> رژیم غذایی، پرهیز غذایی و هر چیز قرق شده، آمده است.<ref>بندرریگی، محمّد، فرهنگ بندررگی عربی-فارسی، تهران، انتشارات علمی، چاپ اوّل، ۱۳۷۸، ج۱، ص۸۰۴.</ref> در ترجمه روایت مورد سؤال نیز آمده است: «معده زیست گاه و مرکز بیماری‌ها می‌باشد و پرهیز بهترین، درمان است».<ref>یوسفی آملی، حسین، فرهنگ عربی-فرسی، مازندران، انتشارات دانشگاه مازندران، چاپ اوّل، ۱۳۸۶ش، ج۳، ص۵۴۹.</ref> از این رو، روایت به معنای پرهیز از خوراکی و نوشیدنی‌های زیان بار است اعم از اینکه خام باشد یا پخته.
 == انواع رژیم غذایی ==
 === خام‌خواری ===
-برخی در این خصوص افراط نمودند و گفتند: خام‌خواری آغاز یک انقلاب بزرگ در تغذیه است. از خام خواری به «مرده خواری یاد کرده‌اند». طرف داران این نظریّه و رژیم خام‌خواری، غذای پخته را نوعی غذای مسموم می‌دانند. چون پخت و پز، کلّیهٔ موادّ حیاتی که بدن به آن نیاز دارد را، می‌سوزاند و آن را به یک مادّهٔ سمّی تبدیل می‌کند.<ref>ر. ک.. آوانسیان، آرشاویردر، خام خواری، بی جا، ۱۳۵۵.</ref>
+برخی در این خصوص افراط نمودند و گفتند: خام‌خواری آغاز یک انقلاب بزرگ در تغذیه است. از خام خواری به «مرده خواری یاد کرده‌اند». طرف داران این نظریّه و رژیم خام‌خواری، غذای پخته را نوعی غذای مسموم می‌دانند. چون پخت و پز، کلّیه موادّ حیاتی که بدن به آن نیاز دارد را، می‌سوزاند و آن را به یک مادّه سمّی تبدیل می‌کند.<ref>ر. ک.. آوانسیان، آرشاویردر، خام خواری، بی جا، ۱۳۵۵.</ref>
 === پخته‌خواری ===
-این نظریّه، خام‌خواری را مورد نقد قرار می‌دهد، می‌گوید: بدن نمی‌تواند از آنزیم‌های موجود در غذاهای خام استفاده کند… و به دیگر سخن: بدن انسان به تدریج و گام به گام برای خوردن غذاهای پخته تکامل پیدا کرده است. خام‌خواری در برخی موارد سبب مرگ شده است و خطراتی را در پی داشته است. این نظریّه می‌گوید: خام خواری جزء رژیم‌های غذایی بسیار خطرناک است و به هیچ فردی توصیّه نمی‌شود.<ref>یرگرفته از سایت‌های مجازی با جستجوی واژهٔ "خام خواری".</ref>
+این نظریّه، خام‌خواری را مورد نقد قرار می‌دهد، می‌گوید: بدن نمی‌تواند از آنزیم‌های موجود در غذاهای خام استفاده کند… و به دیگر سخن: بدن انسان به تدریج و گام به گام برای خوردن غذاهای پخته تکامل پیدا کرده است. خام‌خواری در برخی موارد سبب مرگ شده است و خطراتی را در پی داشته است. این نظریّه می‌گوید: خام خواری جزء رژیم‌های غذایی بسیار خطرناک است و به هیچ فردی توصیّه نمی‌شود.<ref>یرگرفته از سایت‌های مجازی با جستجوی واژه "خام خواری".</ref>
 === اعتدال ===
-این نظریّه دور از افراط و تفریط است. روش اعتدال و معقولی را ارایه می‌کند. روش غذایی و تغذیه در اسلام، بسیار متنوّع می‌باشد. درعرصهٔ سبزی جات، به خوردن انواع سبزی مانند تره، شاهی، نعناع، کاسنی، آویشن، پیازچه، تربچه و غیره توصیّه می‌کند. درعرصهٔ میوه جات، به خوردن انواع میوه مانند بِه، سیب، انار، انگور، انجیر، گلابی، خرما، کشمش، هلو و غیره تأکید دارد. دربخش لبنیّات، به انواع غذایی لبنی مانند شیر، ماست، دوغ، کره، کشک و غیره شفارش می‌کند. در بخش گُل‌ها و روغن‌ها، به روغن حیوانی، روغن زیتون، گُل بنفشه، گُل ختمی و غیره عنایت دارد. در بخش گیاه‌خواری نیز به خوردن برخی از گیاهان خاصّ یا برگ برخی از گیاهان سفارش شده است. از طرفی از پرخوری،<ref>حر عاملی، محمد، وسایل الشّیعه، کتاب اطعمه و اشربه، ج۱۶، ابواب آداب المائده، باب ۱، ص۴۰۵.</ref> کم‌خوری، بدخوری، خام خواری‌های خطرناک، نهی کرده است. در مورد خام‌خواری‌های خطرناک آمده است: راوی گوید از امام صادق درخصوص خوردن گوشت خام یا نیمه خام سؤال کردم. امام فرمود: این غذای درندگان است.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۶۶، ص۶۶: «قال: سألته عن أکل لحم النِّی فقال: هذا طعام السّباع».</ref> دانشمندان هم عقیده دارند منشأ بسیاری از بیماری‌های آپاندیسیت و عفونت روده به علّت افراط در خوردن گوشت به ویژه خوردن گوشت خام و نیمه خام است.<ref>امین، احمد، اسلام پزشک بی دارو، قم، انتشارات نسل جوان، چاپ هفتم، ۱۳۶۸، ج۱، ص ۱۰۸.</ref> از طرفی از خوردن گوشت‌های مانده نیز به شدّت نهی شده است. از امام صادق روایت شد: سه چیز بدن را درهم می‌شکند و گاهی انسان را می‌کشد و یکی ازآن سه چیز، گوشت مانده است.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۶۶، ص۶۷.</ref>
+این نظریّه دور از افراط و تفریط است. روش اعتدال و معقولی را ارایه می‌کند. روش غذایی و تغذیه در اسلام، بسیار متنوّع می‌باشد. درعرصه سبزی جات، به خوردن انواع سبزی مانند تره، شاهی، نعناع، کاسنی، آویشن، پیازچه، تربچه و غیره توصیّه می‌کند. درعرصه میوه جات، به خوردن انواع میوه مانند بِه، سیب، انار، انگور، انجیر، گلابی، خرما، کشمش، هلو و غیره تأکید دارد. دربخش لبنیّات، به انواع غذایی لبنی مانند شیر، ماست، دوغ، کره، کشک و غیره شفارش می‌کند. در بخش گُل‌ها و روغن‌ها، به روغن حیوانی، روغن زیتون، گُل بنفشه، گُل ختمی و غیره عنایت دارد. در بخش گیاه‌خواری نیز به خوردن برخی از گیاهان خاصّ یا برگ برخی از گیاهان سفارش شده است. از طرفی از پرخوری،<ref>حر عاملی، محمد، وسایل الشّیعه، کتاب اطعمه و اشربه، ج۱۶، ابواب آداب المائده، باب ۱، ص۴۰۵.</ref> کم‌خوری، بدخوری، خام خواری‌های خطرناک، نهی کرده است. در مورد خام‌خواری‌های خطرناک آمده است: راوی گوید از امام صادق درخصوص خوردن گوشت خام یا نیمه خام سؤال کردم. امام فرمود: این غذای درندگان است.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۶۶، ص۶۶: «قال: سألته عن أکل لحم النِّی فقال: هذا طعام السّباع».</ref> دانشمندان هم عقیده دارند منشأ بسیاری از بیماری‌های آپاندیسیت و عفونت روده به علّت افراط در خوردن گوشت به ویژه خوردن گوشت خام و نیمه خام است.<ref>امین، احمد، اسلام پزشک بی دارو، قم، انتشارات نسل جوان، چاپ هفتم، ۱۳۶۸، ج۱، ص ۱۰۸.</ref> از طرفی از خوردن گوشت‌های مانده نیز به شدّت نهی شده است. از امام صادق روایت شد: سه چیز بدن را درهم می‌شکند و گاهی انسان را می‌کشد و یکی ازآن سه چیز، گوشت مانده است.<ref>مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۶۶، ص۶۷.</ref>
 با این بیان، روشن می‌شود: منابع و مبانی اسلام درخصوص تغذیه، نظریّه اعتدال و دور از افراط و تفریط است و با توجّه به مزاج و نیاز انسان‌ها، نسخه ارایه می‌دهد. نه شعار «مرگ برخام خواری» سر می‌دهد و نه شعار «مرگ بر پخته خواری». از طرفی از روایت مورد سؤال، پرهیز از غذاهای مضرّ به دست می‌آید نه پرهیز از «پخته خواری». چون واژه «حِمیَه» به معنای پرهیز از غذاهای مضرّ است. درحقیقت، واژه «حِمیَه» عام است و هر غذایی که به حال بیمار مضرّ باشد، شامل می‌شود. حال غذایی مضرّ: خام باشد یا پخته، نوشیدنی باشد یا غیر نوشیدنی، شیرین باشد یا شور، پرهیز بیمار، بهترین راه‌کار برای درمان است.