ایمان نیاوردن مشرکان در آیه ۳۱ سوره رعد و شبهه اقتدارگرایی پیامبر(ص): تفاوت میان نسخه‌ها

{{پاسخ}}آیه ۳۱ سوره رعد بر این مطلب تأکید دارد که عده‌ای هیچگاه ایمان نمی‌آورند حتی اگر قرآن زمین را قطعه قطعه می‌کرد. در آیه آمده است اگر خدا می‌خواست همه مردم ایمان می آوردند که این تعبیر نشان‌دهنده اهمیت اختیار انسان‌ها در انتخاب ایمان و کفر است و دقیقا خلاف برداشت و تفسیری است که آیه را نشان دهنده اقتدارگرایی پیامبر می دانند که میگوید با آنکه پیامبر می دانست عده ای ایمان نمی آوردند، آنان را مجبور به تسلیم در برابر قدرت کرد. در صورتی که آیه خلاف این تفسیر است و خداوند می گوید هیچ وقت همه مردم مؤمن نمی شوند و نباید چنین توقعی از انسان ها داشت.

سلوک و رفتار پیامبر و روح و ظاهر قرآن و دین، بر پایه اختیار انسان‌ها بنا شده است و ایمان از روی اجبار هیچ ارزشی ندارد و نیز ظلم و زور هیچگاه در اسلام جایز شمرده نشده است و از بزرگترین گناهان شناخته می شود؛ آن هم از سوی پیامبری که خداوند او را در قرآن به داشتن اخلاق عظیم (آیه ۴ سوره قلم)  توصیف می‌کند.

این آیه نه تنها هیچ دلالتی بر قدرت طلبی رسول خدا ندارد و بلکه عنادورزی کفار و مشرکان را می‌رساند که برخی از آنها به هیچ وجه حاضر به مسلمان شدن نیستند و خدا هم کسی را با اجبار نمی‌خواهد مسلمان کند و این یعنی رسول خدا هم نباید کسی را وادار به ایمان آوردن کند؛ بنابراین با دقت در اینگونه آیات، ثابت می‌شود که خدا به پیامبرش خبر داده است که من کسی را مجبور به تسلیم شدن نمی‌کنم و پیامبر خدا هم چون تابع محض دستورات الهی است، کسی را مجبور به تسلیم شدن نخواهد کرد.

اسلام برخلاف آنچه که برخی مخالفان تبلیغ نموده و گسترش آن را مرهون جنگ و خونریزی هولناک دانسته‌اند، پیشرفت خود را مدیون سادگی و صراحت و برابری اجتماعی توده‌های مردم بوده است و با برخورداری از جاذبه‌های درونی و دستورات مبتنی بر عقل، فطرت، ساده‌زیستی، بلندنظری و عدالت‌خواهی پیروانش، توانست فکر و روح انسان‌ها را در نقاط مختلف جهان، به تسخیر خود درآورد؛ دین اسلام آیین رحمت و رأفت است به گونه که پیامبر خدا با بعثتش به بسیاری از جنگ‌های قبیله‌ای که در جاهلیت رواج داشت خاتمه داد و جنگ را در ماه‌های حرام ممنوع إعلام کرد و قتل انسان‌ها را بزرگترین گناهان شمرده و دلسوزترین و مهربان‌ترین انسان‌ها با مردم بود و اگر بر جهاد و شمشیر کشیدن ارج نهاده برای اهداف والایی است که در جهاد وجود دارد مانند: خاموش کردن فتنه‌ها؛ حمایت از مظلومان؛ محو شرک و بت‌پرستی و غیره تا آزاد اندیشان بتوانند در کمال امنیت در آموزه‌های دینی تفکر کرده و حقیقت را بپذیرند یا اگر نپذیرفتند، خدا بر آنها اتمام حجت کرده باشد.

اما در کنار این آموزه‌های اسلامی، عده‌ای بودند که از روی عناد ورزی ایمان نمی‌آوردند و برای بهانه جویی به پیامبر گفتند: اگر تو پیامبری، کوه‌های مکه را برای ما به حرکت درآور و در آنجا جوی‌ها و چشمه‌ها قرار ده تا به کشت و زرع مشغول شویم و مردگان ما را زنده کن تا دربارهٔ تو با آنان سخن گوییم. خداوند در رد آنها آیه ۳۱ سوره رعد را بر پیامبر اکرم نازل گردانید: «وَ لَوْ أَنَّ قُرْآناً سُیِّرَتْ بِهِ الْجِبالُ أَوْ قُطِّعَتْ بِهِ الْأَرْضُ أَوْ کُلِّمَ بِهِ الْمَوْتی بَلْ لِلَّهِ الْأَمْرُ جَمیعاً أَ فَلَمْ یَیْأَسِ الَّذینَ آمَنُوا أَنْ لَوْ یَشاءُ اللَّهُ لَهَدَی النَّاسَ جَمیعاً وَ لا یَزالُ الَّذینَ کَفَرُوا تُصیبُهُمْ بِما صَنَعُوا قارِعَه أَوْ تَحُلُّ قَریباً مِنْ دارِهِمْ حَتَّی یَأْتِیَ وَعْدُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لا یُخْلِفُ الْمیعادَ»؛ «اگر بوسیله قرآن، کوه‌ها به حرکت درآیند یا زمین‌ها قطعه قطعه شوند، یا بوسیله آن با مردگان سخن گفته شود، ولی همه کارها در اختیار خداست! آیا آنها که ایمان آورده‌اند نمی‌دانند که اگر خدا بخواهد همه مردم را (به اجبار) هدایت می‌کند و پیوسته بلاهای کوبنده‌ای بر کافران بخاطر اعمالشان وارد می‌شود، یا بنزدیکی خانه آنها فرود می‌آید، تا وعده (نهایی) خدا فرا رسد؛ به یقین خداوند در وعده خود تخلّف نمی‌کند».

 

افرادی که آیه فوق و آیات مشابه، به آنها اشاره می‌کند، کسانی هستند که توفیق ندارند با قرآن هدایت شوند و هرچه از پیامبر مشاهده می‌کردند که بایستی انگیزه‌ای برای ایمان آنها باشد، از آن ایرادی می‌گرفتند و ایمان نمی‌آوردند، از این جهت سرتاسر عمر خود را به این بهانه‌ها می‌گذراندند و بی‌ایمان از دنیا می‌رفتند.

 

جمله «أَ فَلَمْ یَیْأَسِ الَّذِینَ آمَنُوا أَنْ لَوْ یَشاءُ اللَّهُ لَهَدَی النَّاسَ جَمِیعاً» در این آیه اشاره به اینکه خداوند می‌تواند از طریق یک اجبار درونی، یا برونی، حتی منکران لجوج را وادار به پذیرش ایمان کند، چرا که او بر همه چیز تواناست، و هیچ کاری در برابر قدرتش، مشکل نیست، ولی هرگز او چنین نخواهد کرد، چرا که اینگونه ایمان اجباری بی‌ارزش و فاقد معنویت و تکاملی است که انسان به آن نیاز دارد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۱۰، ص۲۲۲.</ref>