مفهوم امتحنک الله در زیارت‌نامه حضرت فاطمه(س): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
(ابرابزار)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: واگردانی دستی ویرایش مبدأ ۲۰۱۷
 
(۳۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=Rahmani }}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}
مفهوم این فراز از زیارت‌نامه حضرت فاطمه(س) {{متن عربی|یَا مُمْتَحَنَه امْتَحَنَکِ اللَّهُ الَّذِی خَلَقَکِ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَکِ فَوَجَدَکِ مَا امْتَحَنَکِ صَابِرَه …}} چیست؟
مفهوم این جمله از زیارت‌نامه حضرت فاطمه(س) {{متن عربی|یَا مُمْتَحَنَه امْتَحَنَکِ اللَّهُ الَّذِی خَلَقَکِ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَکِ فَوَجَدَکِ مَا امْتَحَنَکِ صَابِرَه …}} چیست؟
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
برای بدست آوردن فقرات این سئوال بایستی قسمت‌های مختلف این فراز از زیارت صدیقه طاهره معنی شود.
{{درگاه|فاطمی}}
'''مفهوم اِمْتَحَنَکِ اللَّهُ در زیارت‌نامه حضرت فاطمه(س)''' این دانسته شده که او از جانب خداوند مورد امتحان قرار گرفت. نتیجه این امتحان برای [[حضرت فاطمه(س)]] ملقب‌شدن به لقب صابره بود که خداوند به او عطا کرد.<ref>بهبودی، محمدباقر، گزیده کافی، تهران، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۳ش، ج ۱، ص ۲۲۶.</ref>


فراز نخست زیارت نامه «امتحنک الله»
براساس این عبارت از زیارت حضرت فاطمه خداوند حضرت زهرا را پیش از آنکه او را بیافریند امتحان کرد و حضرت را شکیبا یافت.<ref>«[https://erfan.ir/mafatih197/%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87-%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%A1(%D8%B3)--%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%AD-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%86%D8%B5%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86 زیارت حضرت فاطمه زهراء]»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حضرت استاد حسین انصاریان، بازدید: ۲۱ آذر ۱۴۰۲ق.</ref> برخی معنای آزمایش‌شدن قبل از خلقت را آزمایش‌شدن وجود ملکوتی حضرت زهرا(س) دانسته‌اند. آنان معتقدند وجود ملکوتی آن حضرت قبل از آفریده‌شدن جسم او وجود داشته و در آن مرحله مورد آزمایش خدا قرار گرفت.<ref>قادری، سید محمدتقی، «[https://www.balagh.ir/content/13967 شرح و تفسیر زیارت نامه حضرت فاطمه(س)، قسمت اول]»، بلاغ، انتشار: ۱۳ آذر ۱۴۰۱ش، بازدید: ۲۱ آذر ۱۴۰۲ش.</ref> برخی دیگر، از جمله [[جایگاه علامه مجلسی|علامه مجلسی]]، معتقدند که این عبارت به علم فراگیر الهی اشاره دارد که بر جایگاه افراد در آینده هم اشراف دارد.<ref>مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الاحکام، تحقیق مهدی رجایی، قم، انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، ج۹، ص۲۵.</ref> 


== امتحان سنت الهی ==
از نظر [[محمدباقر بهبودی]]، حدیث‌پژوه معاصر، موضوع امتحان حضرت فاطمه(س) این بوده که خداوند طاقت و توان او را برای حمل [[پذیرفتن امانت الهی توسط انسان در آیه ۷۲ سوره احزاب|امانت الهی]] امتحان کرد و او را در این امتحان صابر یافت. به جهت صبر و تحملی که حضرت فاطمه(س) از خود نشان داد او را مستحق حمل اسرار الهی یافت.<ref>محمدباقر بهبودی، گزیده کافی، تهران، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، ج ۱، ص ۲۲۶.</ref>
از سنت‌های الهی، امتحان و آزمایش الهی و قرار دادن انسان در سختی‌ها و دردها و رنج هاست تا به واسطه آن کمال واقعی را به دست آورده و قوای خود را به کمال رساند. و این امتحان و آزمایش است که باعث می‌شود حجت خدا بر خلق تمام شود و سعید و شقی قابل تفکیک گردد.
 
این سنت الهی در لغت با الفاظ امتحان، ابتلاء، تمحیص و فتنه به کار رفته است. امتحان از ریشه (محن)؛ گداختن نقره و غیره و پاک کردن آن از آلودگی<ref>معلوف، لویس، فرهنگ المنجد (عربی، فارسی)، ترجمه محمد بندر ریگی، تهران، انتشارات ایران، چاپ ششم، ۱۳۸۶ش، ج۲، ص۱۹۰۷.</ref> و ابتلاء از ریشه (بلی)؛ کهنه شدن<ref>راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ قرآن، ترجمه و تحقیق سید غلامرضا خسروی حسینی، تهران، انتشارات مرتضوی، چاپ دوم، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۳۱۰.</ref> است، تمحیص (مَحْص)؛ خالص شدن چیزی است از عیبی که در آن هست<ref>طریحی، شیخ فخرالدین، مجمع البحرین، قم، مؤسسه البعثت، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۱۸۴.</ref> و کلمه «فتنه» در اصل به معنای انداختن طلا در کوره آتش است تا خالصی‌ها از ناخالصی‌ها تمییز داده شود.<ref>همان، ج۶، ص۲۹۱.</ref>
 
و در اصطلاح آشکار ساختن حقیقت چیزی<ref>حسینی دشتی، مصطفی، معارف و معاریف (دائره المعارف جامع اسلامی)، تهران، مؤسسه فرهنگی آرایه، چاپ سوم، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۸۵.</ref> است و امتحان را ابتلاء گویند که گویا ممتحن، امتحان شده را از کثرت امتحان کهنه می‌کند<ref>سید علی اکبر، قرشی، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۲۳۰.</ref> که هم در خیر استعمال می‌شود و هم در شر.<ref>مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۶۰ش، ج۱، ص۳۳۶.</ref> در اینجا مقصود از تمحیص؛ آزمایش انسان به وسیله تکالیف سخت و دشوار است تا خوبان از بدان جدا شوند.<ref>محمد بن یعقوب کلینی، اصول کافی، ترجمه جواد مصطفوی، تهران، کتابفروشی علمیه اسلامیه، چاپ اول، ج۲، ص۱۹۴.</ref> کلمه فتنه نیز که در قرآن به کار رفته است به معنای هر عملی است که به منظور آزمایش حال چیزی انجام گیرد.<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، قم، انتشارات جامعه مدرسین، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۸۹.</ref>
 
امتحان یک سنت همیشگی و جاودان الهی است<ref>{{قرآن|یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ اسْتَعِینُواْ بِالصَّبرِ وَ الصَّلَوه إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابرِینَ}}. (بقره / ۱۵۳).
 
{{قرآن|وَ لَنَبْلُوَنَّکُم بِشی ءٍ مِّنَ الخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِّنَ الْأَمْوَالِ وَ الْأَنفُسِ وَ الثَّمَرَاتِ وَ بَشِّرِ الصَّابرِینَ}} (بقره / ۱۵۵) (حرف «لام» و فعل مضارع و نون تأکید، نشانه قطعی بودن است).</ref> که امتحان کننده آن، خداست.<ref>«ما مسلّماً همگان را آزمایش می‌کنیم!». مؤمنون / ۳۰.</ref> تمام جهان، صحنه آزمایش و تمام مردم حتّی پیامبران نیز مورد امتحان قرار می‌گیرند و سنتی است که در تمام امت‌های پیشین نیز جاری بوده است.
 
«آیا مردم گمان کردند همین که بگویند: «ایمان آوردیم» به حال خود رها می‌شوند و آزمایش نخواهند شد؟! ما کسانی را که پیش از آنان بودند آزمودیم (و اینها را نیز امتحان می‌کنیم) باید علم خدا درباره کسانی که راست می‌گویند و کسانی که دروغ می‌گویند تحقق یابد!».<ref>{{قرآن|أَ حَسِبَ النَّاسُ أَن یُترَکُواْ أَن یَقُولُواْ ءَامَنَّا وَ هُمْ لَا یُفْتَنُونَ ـ وَ لَقَدْ فَتَنَّا الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ فَلَیَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِینَ صَدَقُواْ وَلَیَعْلَمَنَّ الْکَاذِبِینَ}}. عنکبوت / ۲ و ۳.</ref>
 
در کتاب الاسرار الفاطمیه شیخ مسعودی چنین آورده است که خداوند متعال قبل از خلقت حضرت فاطمه(س) یعنی زمانی که حضرت، نوری از انوار شامخه بود و خداوند متعال خلق آنها را بر دیگر مخلوقات آنها مقدم کرده بود و این که امتحان حضرت به جهت آشکار شدن جایگاه و مقام حقیقی حضرت بود که در نتیجه صبر تنها واکنش حضرت نسبت به این امتحانات بود.<ref>شیخ محمد فاضل المسعودی، الأسرار الفاطمیه، قم، مؤسسه الزائر فی الروضه المقدسه لفاطمه المعصومه(س)، چاپ دوم، ۱۴۲۰ق، ص۵۴–۵۷.</ref>
 
خداوند متعال برای حضرت زهراء(س) یک امتحان ویژه بلکه یک امتحان ربانی قرار داد و به جهت آن امتحان حضرت زهراء(س) حامل اسرار الهی گردید. و به واسطه این امتحان حضرت را ظفرمند و پیروز یافت و او را مستحق لقب صابر یافت.<ref>همان، الأسرار الفاطمیه، ص۵۵.</ref>
 
سؤال، این امتحان در چه زمینه و موضوعی صورت گرفت؟
 
جواب اینکه آنچه که می‌توان از جمع‌بندی روایات و شواهد قراین برداشت کرد این است که دست یافتن به این سر و درک آن، ظرفیت و شرایط ویژه می‌طلبد و اینکه انسان بایستی اهل دقت نظر و باریک بین باشد تا بتواند به آن دست پیدا کند.
 
موضوع امتحان و جهتی که حضرت بدان امتحان شد این است که خداوند متعال حضرت را به طاقت و توان حمل علم و امانت ربانی الهی امتحان کرد و ایشان را در این امتحان حمل علم و امانت ربانی صابر یافت و به جهت صبر و تحملی که حضرت در تحمل این بار<ref>می توان دفاع از حریم ولایت و امامت که گوشه ایی از این همه سختی حضرت، یا وفات و سختی‌هایی که پیامبر اسلام متحمل آن بود و حضرت شاهد و ناظر بر آن بود یا موارد دیگر که ما در حد محدود از آن مطلع هستیم نام برد.</ref> از خود نشان داد ایشان را مستحق حمل اسرار الهی دانست.<ref>بهبودی، محمدباقر، گزیده کافی، تهران، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۲۲۶.</ref>
 
خلاصه سخن اینکه: آن بزرگوار از ناحیه خداوند متعال مورد آزمایش و امتحان قرار گرفته است پیش از آن که خلق بشود یعنی به دنیا بیاید آن هنگامی که روح آن بانوی جلیله نوری از انوار بوده و خداوند او را سال‌ها پیش از آفریدن بدن مطهر اش آفرید و بر اساس روایات در اطراف عرش الهی جای داشت. و از آن جا که خداوند متعال عالم به همه امور است، امتحان فاطمه زهرا ـ علیها السلام ـ به جهت اظهار مقام والا و جایگاه حقیقی آن حضرت صورت گرفته است و او را امتحان فرموده تا مستودع و حامل اسرار الهیه باشد و این چیزی است که مشیت و اراده الهی آن را در مورد حضرت صدیقه طاهره اقتضا کرده است، لذا آن بانوی بزرگوار از این امتحان کامیاب و موفق درآمده به گونه ای که مستحق لقب «صابره» شده است.<ref>مسعودی، شیخ محمد فاضل، اسرار فاطمیه، ص۵۴؛ شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، ص۱۰۰.</ref>
{{پایان پاسخ}}
{{مطالعه بیشتر}}
 
== معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر ==
۱ـ المناقب، محمد بن شهرآشوب المازندرانی.
 
۲ـ موسوعه حضرت زهراء(س)، جمعی از نویسندگان.
 
۳ـ الأسرار الفاطمیه، شیخ محمد فاضل المسعود.
{{پایان مطالعه بیشتر}}


== منابع ==
== منابع ==
خط ۴۹: خط ۱۶:
  | شاخه اصلی = حدیث
  | شاخه اصلی = حدیث
  | شاخه فرعی۱ = فقه الحدیث
  | شاخه فرعی۱ = فقه الحدیث
  | شاخه فرعی۲ =
  | شاخه فرعی۲ =فضایل حضرت فاطمه(س)
  | شاخه فرعی۳ =
  | شاخه فرعی۳ =
}}
}}
{{تکمیل مقاله
{{تکمیل مقاله
  | شناسه =
  | شناسه =
  | تیترها =
  | تیترها = شد
  | ویرایش =
  | ویرایش = شد
  | لینک‌دهی =
  | لینک‌دهی = شد
  | ناوبری =
  | ناوبری =
  | نمایه =
  | نمایه =
  | تغییر مسیر =
  | تغییر مسیر =
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی =
  | بازبینی نویسنده =
| بازبینی =شد
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =
  | اولویت = ج
  | کیفیت =
  | کیفیت = ب
}}
}}
{{پایان متن}}
{{پایان متن}}
[[رده:فضایل حضرت فاطمه(س)]]
۱۱٬۸۸۹

ویرایش