فروع دین: تفاوت میان نسخه‌ها

{{پاسخ}}'''فروع دین'''، نماز، روزه، حج، جهاد، خمس، زکات، امر به معروف، نهی از منکر، تولی و تبری را شامل می‌شود. بخشی مهم از مجموعهٔ اعمال و رفتار عبادی در فرهنگ اسلامی با عنوان «فروع دین» شناخته شده است. فروع دین ناظر بر جنبه‌های عملی دیانت اسلام است. پایبندی به فروع دین نیز همچون اصول دین واجب است.

فروع دین، عبارت است از وظایف و آدابی که شارع مقدس بر مکلفان در مقام عمل و رفتار، وضع و تشریع کرده است. دانستن آن بخش از فروع دین که مورد نیاز و ابتلا می‌باشد، مانند نماز، روزه، زکات و خمس بر هر مکلفی واجب است.<ref>فرهنگ فقه فارسی، زیر نظر محمود هاشمی شاهرودی، قم، مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، ۱۳۸۷ش، ج۵، ص۶۷۹.</ref> پایبندی به فروع دین نیز همچون اصول دین واجب است. فروع دین مجموعه‌ای از وظایف و تکالیف عملی است که پیامبر(ص) برای سعادت دنیوی و اخروی انسان‌ها از وحی برگرفته و ابلاغ کرده است. برخی از فروع دین، رابطه انسان با خدا را در قالب قوانین و احکام بیان می‌کنند و وظایفی را برای او پیش می‌کشند؛ وظایفی همچون نماز، روزه و حج. برخی دیگر به وظایفی که انسان‌ها در برابر یکدیگر دارند نظر دارند و روابط انسانی را تنظیم می‌کنند؛ مانند جهاد، خمس و بیع<ref>خطیبی کوشکک، محمد و همکاران، فرهنگ شیعه، قم، زمزم هدایت، ۱۳۸۶ش، ص۳۵۹.</ref>

بخشی مهم از مجموعهٔ اعمال و رفتار عبادی در فرهنگ اسلامی با عنوان «فروع دین» شناخته شده است. فروع دین ناظر بر جنبه‌های عملی دیانت اسلام است. در آموزش‌های معمول میان شیعهٔ امامی در شمارش این فروع نماز، روزه، زکات، خمس، حج، جهاد، امر به معروف، نهی از منکر، تولّی و تبّری جای دارد، اما نزد مذاهب اهل سنت برخی از این فروع چندان توسعه نیافته، و بر آنها تأکید نشده است.<ref>جمعی از نویسندگان، «اسلام»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۸، ذیل مدخل.</ref>

از مباحث مهم فقهی درباره یکی از عبادات اسلامی که در آن برای قرب به خدا از انجام دادن برخی کارها مانند خوردن و آشامیدن از اذان صبح تا اذان مغرب پرهیز می‌شود. این واژه فارسی معادل واژگان عربی «صَوم» و «صِیام» به معنای خودداری کردن از خوردن، نوشیدن، سخن گفتن و آمیزش جنسی است. روزه گرفتن برای پالایش روح و تهذیب نفس در بسیاری از ادیان و آیینهای پیشین مانند آیین مایاها، هندو، بودا، جَین و مانویت رواج داشته است. روزه در اسلام از عبادات مهم است و در احادیث، یکی از پایه‌های پنج گانة دین اسلام معرفی شده است. در احادیث، آثار و فضائل مادی و معنوی متعددی برای روزه (به ویژه روزه ماه رمضان) برشمرده شده است، همچون، پذیرش اعمال، استجابت دعا، آمرزش گناهان، استحقاق بهشت و نعمتهای اخروی و نجات از عذاب آخرت (سپر آتش)، که توجه ویژة خدا به روزه دار را می‌رساند. خوابِ روزه دار، عبادت و نفَسهای او تسبیح خداوند و روزه، زکات بدن خوانده شده است.<ref>حسینی آهق، مریم، «روزه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۴ش، ج۲۰، ذیل مدخل.</ref>

مراد از حج در متون و منابع اسلامی، از جمله منابع فقهی، عازم شدن به سمت بیت اللّه الحرام به منظور به جا آوردن اعمال و عباداتی ویژه در زمانی خاص است. به تعبیر برخی فقها، اصطلاح فقهیِ حج بر مجموعه اعمالی دلالت دارد که در مکانهایی خاص در مکه انجام می‌شوند. به مجموع کارهای عبادی آیین حج، مناسک حج می‌گویند. در قرآن، آیات متعددی درباره حج آمده و حج، تکلیفِ اشخاص مستطیع (آل عمران: ۹۷) و از شعائر بزرگ و شایسته تعظیم (حج: ۳۲) به‌شمار رفته است.<ref>حسینی آهق، مریم، «حج»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۲، ذیل مدخل.</ref>

در قرآن کریم به عنوان یکی از نخستین دستورهای دین اسلام، ده‌ها بار در کنار امر به اقامهٔ نماز، امر به پرداخت زکات نیز آمده است. زکات چنان‌که از معنای لغوی آن برمی‌آید و با اشارات قرآنی نیز تأیید می‌گردد، افزون بر پرداختی مالی، نوعی «تزکیه» و «پاکسازی» باطنی است. از همین روست که در نخستین برداشتها از آیات قرآنی، زکات همچون دیگر عبادات است که نیت و قصد تقرب شرط تحقق و صحت آن محسوب می‌گردد. با این حال، زکات افزون بر جنبهٔ عبادت فردی آن، از لحاظ اجتماعی به عنوان راهی برای توزیع ثروت و نیز فراهم آوردن اموالی برای صرف در امور عمومی مسلمانان مطرح بوده است.<ref>جمعی از نویسندگان، «اسلام»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۸، ذیل مدخل.</ref>