automoderated، ناظمان (CommentStreams)
۱۵٬۲۵۶
ویرایش
←معماری
A.rezapour (بحث | مشارکتها) (←تیتر) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) (←معماری) |
||
| (۸ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
مسجد قبه الصخره را چه کسی بنا کرد و چه جایگاهی دارد؟ | |||
{{پایان سوال}} | {{پایان سوال}} | ||
{{پاسخ}}قبة | {{پاسخ}}'''قبة الصخره''' از قدیمی‌ترین بناهای تاریخیِ اسلام برجای مانده از دوره امویان، در [[بیت‌المقدس]] است. این بنا به دستور [[عبدالملک بن مروان]] در سال ۶۶ هجری ساخته شد. قبةالصخره با گنبد طلایی در ۵۰۰ متری جنوبی [[مسجدالاقصی]] در حرم شریف قرار دارد. | ||
[[پرونده:قبه الصخره..jpeg|بندانگشتی]] | [[پرونده:قبه الصخره..jpeg|بندانگشتی|نمایی از قبة الصخره]] | ||
== جایگاه == | == جایگاه == | ||
قبةالصخره با گنبد طلایی و | قبةالصخره مشرف بر شهر کهن بیت‌المقدس است و از هر سوی شهر دیده می‌شود، اما کارکردهای بصری آن به عنوان پاسخ اسلام به کلیسای قیامت مسیحی در بخش غربی شهر است. بسیاری از رخدادهای تاریخ مقدس همچون آغاز آفرینش، یا [[معراج پیامبر(ص)]] را به این صخره و ناحیهٔ پیرامون قبةالصخره پیوند داده‌اند. گفته شده علاوه بر مفاهیم اسلام‌گرایی فراگیر، قبةالصخره دارای مفاهیم محلی نیز هست. بخصوص زیارت‌گاهی محلی برای سوری‌ها و فلسطینی‌ها و اینکه اکنون نماد آرمان‌های ملی است.<ref>جمعی از نویسندگان، «بیت‌المقدس»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۳، ذیل مدخل.</ref> | ||
قبةالصخره با گنبد طلایی و کاشیهای آبی، سبز و فیروزه‌ای، در ۵۰۰ متری جنوبی مسجدالاقصی قرار دارد. بنای آن حاوی آثار بسیاری از دورهٔ اسلامی است.<ref>جمعی از نویسندگان، «بیت‌المقدس»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۳، ذیل مدخل.</ref> تأثیر شدید هنر ایران ساسانی و حتی اشکانی را در نخستین بنای مشهور اسلامی یعنی قبة الصخره می‌توان به روشنی دید.<ref>سمسار، محمدحسن، «اسلیمی»، دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۸، ذیل مدخل.</ref> | |||
قبه صخره در | قبه الصخره، یکی از قدیمی‌ترین بناهای تاریخیِ برجای مانده از دوره امویان است که در سال ۶۶ هجری به دستور عبدالملک بن مروان (درگذشته ۸۶ق) ساخته شد. مشهور است که هدف اصلی عبدالملک برای ساختن گنبد بر روی صخره شریفه، جلوگیری از تماس مردمان شام و مصر با [[عبدالله بن زبیر]] بود که در مکه حکومت می‌کرد و مردم را به بیعت با خود فرا می‌خواند. گفته شده عبدالملک برای ساخت قبه الصخره، علاوه بر دلیل یادشده، انگیزه‌های دیگری نیز داشته است؛ از جمله: جلب قلوب یهودیان شام، مقابله با تفوّق تمدنی فرهنگی رومیان مسیحی، زنده نگه داشتن حادثه معراج پیامبر(ص)، محافظت از صخره در برابر تغییرات جوّی و به یادگار نهادن اثری از دوران حکومتداری خویش.<ref>امرایی، محمد و دیگران، «دلایل ساخت قبه الصخره توسط عبدالملک بن مروان»، سخن تاریخ، سال سیزدهم، بهار و تابستان ۱۳۹۸ش، شماره ۲۹، ص۱۸۵.</ref> | ||
گفته شده پیش از اینکه فلسطین به دست مسلمانان افتد، در شهر بیت المقدس بر روی تپه‌ای که حرم شریف{{یادداشت|یعنی مکان مقدس که در قدس از سه مسجد تشکیل شده است: مسجدالصخره، مسجد عمر، مسجد الاقصی.}} نام دارد، معبدی از یهود برپا بود. این تپه بنا بر روایت یهود صخره‌ای است که خداوند به ابراهیم فرمان داده بود تا اسماعیل را در آنجا قربانی کند.<ref>حبیبی، ناهید، «سیر تطور بنای قبه الصخره تا قرن دوم هجری»، آفاق علوم انسانی، سال دوم، شماره ۱۷، شهریور ۱۳۹۷ش، ص۱۸.</ref> | |||
== | == معماری == | ||
عبدالملک بن مروان دستور ساختمان قبةالصخره ــ نخستین بنای مبتنی بر خودآگاهی معماری اسلامی ــ را داد که هنوز هم یکی از باشکوه‌ترین کارهای هنری به‌شمار می‌آید. اهمیت آن از یک سو در گرو شکل و آرایه، و از سوی دیگر غنای مفاهیم هم پیوند آن و اثر شدیدش در شهر است. این سازهٔ استوانه‌ای روی صخرهٔ شگفت‌انگیزی که بر سطح زمین پدیدار شده، و رأس یکی از تپه‌ها بوده است، قرار دارد. غاری طبیعی در آنجاست که طی سده‌ها بسیار وسعت یافته است. ۴ در با هشتی‌های کوچکی در جلو آنها در مرکزِ هریک از چهار جهت اصلیِ بنا جای دارد. اندیشهٔ ژرفی برای طرح قبةالصخره به‌کار گرفته شده بوده است.<ref>جمعی از نویسندگان، «بیت‌المقدس»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۳، ذیل مدخل.</ref> | |||
== تاریخچه == | == تاریخچه == | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۳: | ||
در کتاب موسوعة الفلسطینیه آمده است: «ساخت قبة الصخره که مهمترین بنا در وسط ساحت حرم شریف قدسی است، توسط عبدالملک بن مروان پنجمین خلیفه اموی آغاز شد. ساخت این بنا از سال ۶۸ق تا ۷۲ق طول کشید.»<ref>مرعشی، احمد و دیگران، موسوعه الفلسطینیه، دمشق، هیئه الموسوعه الفلسطینیه، ۱۹۸۴، چاپ اول، ج۳، ص۲۳.</ref> کتاب فضائل بیت‌المقدس نیز ساخت مسجد و قبه در بالای صخره را به عبدالملک بن مروان نسبت داده است.<ref>ابراهیم، محمود، فضائل بیت‌المقدس، کویت، الصفاه، ۱۴۰۶ ه. ق، چاپ اول، ص۵۵.</ref> | در کتاب موسوعة الفلسطینیه آمده است: «ساخت قبة الصخره که مهمترین بنا در وسط ساحت حرم شریف قدسی است، توسط عبدالملک بن مروان پنجمین خلیفه اموی آغاز شد. ساخت این بنا از سال ۶۸ق تا ۷۲ق طول کشید.»<ref>مرعشی، احمد و دیگران، موسوعه الفلسطینیه، دمشق، هیئه الموسوعه الفلسطینیه، ۱۹۸۴، چاپ اول، ج۳، ص۲۳.</ref> کتاب فضائل بیت‌المقدس نیز ساخت مسجد و قبه در بالای صخره را به عبدالملک بن مروان نسبت داده است.<ref>ابراهیم، محمود، فضائل بیت‌المقدس، کویت، الصفاه، ۱۴۰۶ ه. ق، چاپ اول، ص۵۵.</ref> | ||
اکرم زعیتر نویسنده کتاب سرگذشت [[فلسطین]] می‌نویسد: «[[عمر بن خطاب|عمر]] به طرف شهر [[قدس]] حرکت کرد… او متوجه شد مخروبه‌های معبد مقدس به مزبله‌ای مبدل شده است. عمر دستور داد مسجدی بر روی صخره، که همان مرکز بنای هیکل بود، بسازند.»<ref> | اکرم زعیتر نویسنده کتاب سرگذشت [[فلسطین]] می‌نویسد: «[[عمر بن خطاب|عمر]] به طرف شهر [[قدس]] حرکت کرد… او متوجه شد مخروبه‌های معبد مقدس به مزبله‌ای مبدل شده است. عمر دستور داد مسجدی بر روی صخره، که همان مرکز بنای هیکل بود، بسازند.»<ref>ابراهیم، فضائل بیت‌المقدس، ص۹۲.</ref> در صفحه ۹۳ همین کتاب آمده است: «در عهد خلفای بنی‌امیه فلسطین تابع [[دمشق]] شد و یکی از آثار بزرگی که از آن زمان مانده، قبة الصخره است که به دستور عبدالملک بن مروان در سال ۶۹۱ میلادی ساخته شد.»<ref>ابراهیم، فضائل بیت‌المقدس، ص۹۳.</ref> | ||
[[یعقوبی]] نیز در کتاب تاریخ معروف خود در باب علت ساخت قبه الصخره می‌نویسد: «عبدالملک اهل [[شام]] را از [[حج]] منع کرد؛ چرا که [[عبدالله بن زبیر|ابن زبیر]] از مسلمانانی که از این سرزمین به حج می‌رفتند برای خود بیعت می‌گرفت. مردم به عبدالملک اعتراض کردند. وی در جواب آنها به حدیثی از [[پیامبر اکرم(ص)]] مبنی بر یکی بودن جایگاه و منزلت مسجد بیت‌المقدس و [[مسجد الحرام]] اشاره کرد و گفت: این صخره‌ای که روایت شده رسول خدا(ص) پاهای خود را بر آن گذاشته همانند [[کعبه]] است. سپس بر صخره، قبه‌ای بنا کرد و مردم را مجبور کرد همان‌جا اعمال حج را به جا آورند.<ref>یعقوبی، احمد بن واضح، تاریخ یعقوبی، تحقیق عبد الامیر مهنا، بیروت، مؤسسه اعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۳، چاپ اول، ج۲، ص۱۷۸ ۱۷۷.</ref> | [[یعقوبی]] نیز در کتاب تاریخ معروف خود در باب علت ساخت قبه الصخره می‌نویسد: «عبدالملک اهل [[شام]] را از [[حج]] منع کرد؛ چرا که [[عبدالله بن زبیر|ابن زبیر]] از مسلمانانی که از این سرزمین به حج می‌رفتند برای خود بیعت می‌گرفت. مردم به عبدالملک اعتراض کردند. وی در جواب آنها به حدیثی از [[پیامبر اکرم(ص)]] مبنی بر یکی بودن جایگاه و منزلت مسجد بیت‌المقدس و [[مسجد الحرام]] اشاره کرد و گفت: این صخره‌ای که روایت شده رسول خدا(ص) پاهای خود را بر آن گذاشته همانند [[کعبه]] است. سپس بر صخره، قبه‌ای بنا کرد و مردم را مجبور کرد همان‌جا اعمال حج را به جا آورند.<ref>یعقوبی، احمد بن واضح، تاریخ یعقوبی، تحقیق عبد الامیر مهنا، بیروت، مؤسسه اعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۳، چاپ اول، ج۲، ص۱۷۸ ۱۷۷.</ref> | ||
| خط ۲۹: | خط ۳۱: | ||
== مطالعه بیشتر == | == مطالعه بیشتر == | ||
* سرگذشت فلسطین، ترجمه اکبر هاشمی رفسنجانی. | * سرگذشت فلسطین، ترجمه اکبر هاشمی رفسنجانی. | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۸: | ||
| شاخه اصلی = ادیان و مذاهب | | شاخه اصلی = ادیان و مذاهب | ||
| شاخه فرعی۱ = مکان‌های مذهبی | | شاخه فرعی۱ = مکان‌های مذهبی | ||
| شاخه فرعی۲ = | | شاخه فرعی۲ = | ||
| شاخه فرعی۳ = | | شاخه فرعی۳ = | ||
}} | }} | ||
{{تکمیل مقاله | {{تکمیل مقاله | ||
| شناسه = | | شناسه =شد | ||
| تیترها = | | تیترها =شد | ||
| ویرایش = | | ویرایش =شد | ||
| لینک‌دهی = | | لینک‌دهی =شد | ||
| ناوبری = | | ناوبری = | ||
| نمایه = | | نمایه = | ||
| تغییر مسیر = | | تغییر مسیر =شد | ||
| ارجاعات = | | ارجاعات = | ||
| بازبینی = | | بازبینی = | ||
| تکمیل = | | تکمیل = | ||
| اولویت = | | اولویت =ج | ||
| کیفیت = | | کیفیت =ج | ||
}} | }} | ||
{{پایان متن}} | {{پایان متن}} | ||