اهمیت و فضیلت نماز: تفاوت میان نسخه‌ها

{{سوال}}نماز چه جایگاه و فضیلتی در اسلام دارد؟

{{پاسخ}}[[نماز]] از مهم‌ترین عباداتی که در قرآن واجب شمرده شده و اقامه آن‌ باید برای یاد و ذکر خداوند باشد. از مهمترین فضیلت‌های نماز که قرآن آن را برشمرده، حسنات دانستن آن و از بین بردن بدی‌ها است. مطابق آیات قرآن، نماز از فحشا و منکر جلوگیری می‌کند. عالمان مسلمان در بین عبادات هیچ‌یک را به مرتبهٔ نماز نمی‌دانند. روایات، فضیلت‌های بی‌شماری برای نماز ذکر کرده‌اند و آن را مهمترین و برترین عبادت نامیده‌اند. از [[پیامبر(ص)]] نقل شده که نماز ستون دین است. برای تحمل سختی‌ها، توصیه به استعانت از نماز شده است. از مهمترین اوصاف مؤمنان و [[اولوا الالباب در قرآن|اولوا الالباب]] در قرآن نمازگزاردن آنان است.

نماز از بزرگترین واجبات اسلامی است که کمتر عبادتی مانند آن مورد اهمیت واقع شده است.<ref>یوسفیان، نعمت‌الله، و علی اصغر اخلاق اسلامی، اخلاق اسلامی، ج۱، ص۵۹.</ref> مفسران آغاز اعمالِ خیر را با نماز دانسته‌اند.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، ج۶، ص۱۷۳.</ref> آیات زیادی از قرآن بر وجوب نماز دلالت دارند.<ref>سوره ابراهیم، آیه ۳۱، سوره بقره، آیه ۴۳، سوره طه، آیه ۱۴.</ref> در برخی آیات امر به اقامه نماز شده و درباره اوقات آن صحبت می‌کند.<ref>سوره بقره، آیه ۲۲۸، سوره انعام، آیه ۹۲، سوره اسراء، آیه ۷۸. </ref>

خداوند در قرآن نمازگزارانی که به نمازشان اهمیت نمی‌دهند را سرزنش کرده است.<ref>سوره ماعون، آیه ۴ و ۵.</ref> یکی از صفات دوزخیان این است که از نمازگزاران نیستند.<ref>سوره مدثر، آیه۴۳.</ref> ترک نماز موجب محروم شدن از رحمت الهی بوده و عذاب اخروی را در پی خواهد داشت.<ref>منتظری، حسینعلی، اسلام دین فطرت، تهران، نشر سایه، ۱۳۸۵، ص۴۴۰.</ref>

نماز بر انسان واجب است و باید پنج مرتبه در روز و در اوقات معین خوانده شود.<ref>محسنی، شیخ محمد آصف، انوار هدایت، کابل، مرکز حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی محسنی، ۱۳۹۴، ج۱، ص۱۷۵ و ۱۴۷.</ref>

از [[امام صادق(ع)]] نقل شده که اولین چیزی که اعمال بنده با آن محاسبه خواهد شد نماز است. اگر نماز مورد پذیرش خداوند قرار گیرد، عبادت‌ها و اعمال نیکِ دیگر پذیرفته می‌شود.<ref>كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۲۶۸.</ref>

اقامه نماز یکی از توصیه‌های [[لقمان]] به پسرش،<ref>سوره لقمان، آیه۱۷.</ref> سفارش خداوند به [[عیسی(ع)]]،<ref>سوره مریم، آیه۳۱.</ref> توصیه [[اسماعیل(ع)]] به خانواده‌اش<ref>سوره مریم، آیه۵۵.</ref> و دعای [[حضرت ابراهیم(ع)]] برای خود و خانواده‌اش<ref>سوره ابراهیم، آیه۴۰.</ref> بوده است. بشارت به [[زکریا(ع)]] برای تولد [[یحیی(ع)]] در زمانی بود که زکریا در حال خواندن نماز در محراب بود.<ref>سوره آل عمران، آیه۳۹.</ref>

در دین اسلام، نخستین و مهم‌ترین وظیفهٔ عبادی به جای آوردن نماز است که وسیله‌ای برای پیوند و گفتگو با خداوند است.<ref>جمعی از نویسندگان، «اسلام»، بخش «نماز»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۳، ذیل مدخل.</ref> در [[روایات]] تعابیر زیادی درباره فضیلت و اهمیت نماز وجود دارد. از پیامبر(ص) نقل شده که گناهانِ بنده مسلمان در حال نمازِ خالصانه فرو می‌ریزد، همانگونه که برگ از درخت فرو می‌ریزد.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، الصلاة فی الکتاب و السنة، ترجمه عبدالهادی مسعودی، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۷۷، ص۱۱۲.</ref> و نیز گفته است برپادارنده دین، نماز است. و نیز نماز، ستون دین شما است.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، الصلاة فی الکتاب و السنة، ترجمه عبدالهادی مسعودی، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۷۷، ص۲۴.</ref> [[امام رضا(ع)]] درباره نماز گفته که وسیله تقرب هر پرهیزگاری است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶، ج۷، ص۷۲۶.</ref>

از پیامبر(ص) نقل شده است اولین فريضه‌اى كه بعد از شناختن خداوند بر بنده هست، نماز است؛ و اول چيزى كه از او حساب مى‌كند، نماز است. اگر نمازش را قبول كنند، دگر طاعتش را قبول مى نمايند؛ ولى اگر نمازش را رد كنند، ديگر اطاعتش سودى به او نبخشد و اطاعتش را رد مى‌كنند.<ref>ایازی‌، سید محمد علی، تفسير پژوهی ابوالفتوح رازی، قم، سازمان چاپ و نشر دارالحدیث، ۱۳۸۴ش، ص۱۶۱.</ref>

عالمان مسلمان در بین عبادات هیچ‌یک را به مرتبهٔ نماز نمی‌دانند.<ref>خمینی، سید روح‌الله، آداب نماز، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۱۳ق، ص۱۶.</ref> نماز مهمترین رابطه خلق و خالق است که هرگاه با آدابش انجام گیرد، زمینه مطمئنی برای همه خوبی‌ها و نیکی‌ها خواهد بود.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تهران، برگزیده تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۲، ج۳، ص۲۴۲.</ref> یکی از عوامل تقرب انسان به خداوند، عبودیت و بندگی است که نماز از مهمترین مصادیق آن است.<ref>اخلاق اسلامی، یوسفیان، نعمت‌الله؛ الهامی نیا، علی اصغر، ج۱، ص۵۹</ref>

[[اهل خشوع]] در قرآن کسانی هستند که به وسیله نماز از خدا یاری می‌جویند.<ref>سوره بقره آیه ۴۵</ref> قرآن یکی از اوصاف محسنان و اولوا الاباب<ref>سوره رعد آیه ۲۲.</ref> را نمازگزاردن دانسته است.<ref>سوره لقمان آیه ۴</ref>

در قرآن به بندگان توصیه شده است از صبر و نماز یاری بجویند: {{قرآن|وَاسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ|ترجمه=از شکیبایی و نماز یاری جویید.|سوره=بقره|آیه=۴۵}}

نماز از حسناتی شمرده شده که سیئات (بدی‌ها) را از بین می‌برد.<ref>سوره هود، آیه ۱۱۴.</ref> گفته شده که نماز از بزرگترین حسنات است.<ref>قطب، سید، فی ظلال القرآن، بیروت، دار الشروق‏، ۱۴۲۵ق، ج۴، ص۱۹۳۲.</ref> مفسران گفته‌اند نمازها حسناتی است که در دل‌های مؤمنین وارد شده و آثار معصیت و تیرگی‌هایی که دل‌هایشان از ناحیه سیئات کسب کرده از بین می‌برد.<ref>طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن‏، لبنان، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏، ۱۳۹۰ق، ج۱۱، ص۵۸.</ref> نماز گناهانی را که در فاصله‌های ادای آنها صورت می‌گیرد، می‌پوشاند.<ref>مغنیه، محمدجواد، ترجمه تفسیر کاشف، ترجمه موسی دانش، قم، بوستان کتاب قم‏، ۱۳۷۸، ج۴، ص ۴۳۸.</ref> نماز روشن‌ترین نمونه کار نیک است‏.<ref>قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن‏ ۱۳۸۸، ج۴، ص۱۳۰.</ref> اعمال نیک در از میان بردن آثار سوء اعمال بد اثرگذار است.

قرآن، نماز را بازدارنده از [[فحشا]] و منکر می‌داند: {{قرآن|إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَیٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکَرِ|ترجمه=نماز آدمی را از فحشا و منکر بازمی‌دارد .|سوره=عنکبوت|آیه=۴۵}} نماز انسان را به یاد مبدأ و [[معاد]] می‌اندازد و دارای اثر بازدارندگی است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۱، ج۱۶، ص۲۸۵.</ref> مفسران گفته‌اند نماز از مطلق کارهای ناپسند که مورد قبول وجدان بشری نیست، نهی می‌کند.<ref>قرشی، سید علی اکبر، تفسیر احسن‌الحدیث، قم، دفتر نشر نوید اسلام، ۱۳۹۱ش، ج۸، ص۱۴۶.</ref>

نماز سبب تقوا بوده و تقوا، نفس را از هواپرستی‌ها باز می‌دارد.<ref>مدرسی، سید محمد تقی، قم، احکام عبادات، انتشارات محبان الحسین(ع)، ۱۳۸۱ش، ص۲۰۶.</ref> مفسران گفته‌اند نماز، آدمی را از کارهای زشت و ناپسند بازمی‌دارد و نمازی که آدمی را از فحشاء بازندارد نبودنش بهتر از بودن آن هست.<ref>ملکی تبریزی، میرزا جواد، اسرار الصلوة (فارسی)، ترجمه رضا رجب‌زاده، تهران، اسرار الصلوة (فارسی)، ۱۳۷۲، ص۱۷۵.</ref> برای یک روایت، کسی که نمازش او را از منکر و فحشا دور نسازد، آن نماز، چیزی جز دوری از خداوند را به او اضافه نمی‌کند.<ref>غزالی، أبو حامد، إحیاء علوم الدین، بی‌جا، دار الکتاب العربی، لبنان، بیتا، ج۲، ص۷۶.</ref>

[[علامه شعرانی]] ذیل آیه ۴۵ [[سوره عنکبوت]] گفته «علت تأثیر نماز در نهی از فحشا واضح است؛ چون این عمل جز با اعتقاد به وجود پروردگار انجام نمی‌گیرد و آن‌که عقیده به خدا دارد، البته روزی به صلاح خواهد آمد و توبه خواهد کرد. و گاهی ممکن است به نماز عادت باشد نه از ترس خدا، چون ترک عادت بسیار دشوار است. نماز را ترک نمی‌کند و سایر معاصی را مرتکب می‌شود.»<ref>شعرانی، ابوالحسن‏، پژوهش‌های قرآنی علامه شعرانی در تفاسیر مجمع البیان، روح الجنان و منهج الصادقین‏، تحقیق محمدرضا غیاثی کرمانی، قم، بوستان کتاب قم‏، ۱۳۸۶، ج۲، ص۱۰۱۳.</ref>

[[پرونده:نماز. قرائتی.jpg|بندانگشتی|220x220px]]

آیه: {{قرآن|أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْرِی|ترجمه=به ياد من نماز برپا دار.|سوره =طه| آیه= ۱۴}} فلسفه نماز را یاد خدا می‌شمارد.

در سوره عنکبوت، چنین آمده است: {{قرآن|إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَىٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ ۗ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَر|ترجمه= نماز از كار زشت و ناپسند باز مى‌دارد، و قطعاً ياد خدا بالاتر است.|سوره= عنکبوت| آیه= ۴۵}} این آیه را نشان از این دانسته‌اند که ریشه اصلی فلسفه نماز، «یاد خدا» است؛ زیرا سرچشمه همه گناهان حب دنیا و دنیاپرستی است که ذکر خداوند، انسان را از آن باز می‌دارد.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶، ج۷، ص۷۳۱.</ref>  

قرآن نماز را یاد خدا می‌داند و یاد او را مانع از کردارهای زشت و پلید معرفی می‌کند.<ref>سبحانی، شیخ جعفر، منشور جاوید، قم، مؤسسه امام صادق (علیه السلام)، بیتا، ج۹، ص۱۷۰.</ref> محمدتقی مدرسی از مفسران معاصر شیعه، جوهر و حقیقت نماز را یاد خداوند خوانده است.<ref>مدرسی، سید محمد تقی، قم، احکام عبادات، انتشارات محبان الحسین(ع)، ۱۳۸۱، ص۲۰۹.</ref>

یکی از وجوه مهم نماز تشکر از پروردگار است: {{قرآن|فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ|ترجمه=پس (بشکرانه آن) برای پروردگارت نماز بخوان و قربانی ذبح کن.|سوره=کوثر|آیه=۲}} در این آیه خداوند به پیامبرش می‌فرماید، به شکرانه این‌که ما به تو [[کوثر]] و خیر کثیر دادیم، نماز را بر پا کن.<ref>قرائتی، محسن، تفسیر نور ج۹، ستاد اقامه نماز، تهران صفحه ۲۵۳.</ref>

امام رضا(ع) حکمت نماز را اقرار به ربوبیت خداوند و شریک نگرفتن برای دانسته‌اند. نماز، ذکر خداوند و دوام آن در شب و روز است تا بنده، مالک و مدبّر و آفریدگارش را از یاد نبرد وگرنه سرکشی و طغیان می‌کند؛ و این در یاد کردن پروردگار و ایستادن در پیشگاهش نهفته است، که او را از سرپیچی نهی می‌کند و از انواع فساد بازمی‌دارد.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، الصلاة فی الکتاب و السنة، ترجمه عبدالهادی مسعودی، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۷۷، ص۱۹.</ref>

  | تغییر مسیر =شد

  | بازبینی =شد

  | کیفیت = ب